Chełchy (gmina Świętajno)
To jest | Chełchy | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olecki |
| Gmina | Świętajno |
| Liczba ludności (2010) | 387 (łącznie Chełchy i Dunajek) |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Chełchy | |
| Położenie na mapie Polski  Chełchy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Chełchy (niem. Chelchen bei Duneyken, od 1938 r. Kelchen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 387 mieszkańców (dane dotyczą mieszkańców Chełch i Dunajka). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Barbara Makiełkowska[1].
Położenie
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na Pojezierzu Ełckim, nad jeziorem Chełchy, 15 km na zachód od Olecka i 5 km na północ od Świętajna, na północ od drogi wojewódzkiej nr 655.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. Wykształciła się ona z dóbr nadanych przez księcia Albrechta staroście Krzysztofowi von Glaubitzowi w 1558 roku. Było to 100 łanów na prawie lennym z obowiązkiem dwóch służb zbrojnych, ale też z piętnastoletnią wolnizną. Na większości tego obszaru powstały Doliwy - pierwszy majątek szlachecki na terenie starostwa straduńskiego. Chełchy natomiast były wymieniane w źródłach już w 1546 roku (jako Kalchen), jednak wydzieliły się z Doliw dopiero w pierwszej połowie XVII wieku. Obejmowały wówczas dziewięć łanów i były majątkiem szlacheckim. W XVIII wieku dzierżawcami majątku byli Dzięgielowie, polska rodzina szlachecka. Później była to wieś zamieszkana przez wolnych chłopów. Chełchy należały do parafii ewangelickiej w Świętajnie.
Liczba mieszkańców:
- 1857 r. - 178 osób
- 1933 r. - 52 osoby
- 1939 r. - 42 osoby
Zabytki
- park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem obejmującym: zabudowę mieszkalną i gospodarczą (dwie obory, cielętnik, magazyn, wiata), teren cmentarza rodzinnego ewangelickiego oraz aleję dojazdową
- cmentarz ewangelicki z XIX wieku
Bibliografia
Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [12.11.2013]
Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
