Chwalęcin
Chwalęcin | |
| |
Źródło: archipelag.ceik.eu
| |
Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
Państwo | Polska |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | lidzbarski |
Gmina | Orneta |
Liczba ludności (2010) | 65 |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Chwalęcin (niem. Stegmannsdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Orneta. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 65 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Mindza[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Orneckiej, nad Młyńską Strugą – dopływem Pasłęki; 10 km na północny zachód od Ornety, na północ od drogi wojewódzkiej nr 509, w pobliżu granicy z powiatem braniewskim.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1349 roku przez kapitułę warmińską na prawie chełmińskim. Przed ostatnią wojną polsko–krzyżacką akcją osadniczą na terenie komornictwa pieniężnieńskiego kierował Mikołaj Kopernik; w 1519 roku osadził on chłopów w Chwalęcinie. Niestety, po zniszczeniach wywołanych działaniami wojennymi w latach 1519–1521 wieś trzeba było ponownie zagospodarować. Po I rozbiorze Polski była to wieś królewska.
Ozdobą i wizytówką wsi jest barokowy kościół odpustowy, który wybudowano w latach 1720–1728 na miejscu kaplic z XVI i XVII wieku. Wyposażenie wnętrz pochodzi głównie z XVIII wieku. Otoczony jest dziedzińcem odpustowym zamkniętym murem oraz bramą z 1820 roku.
W latach 50. XX wieku we wsi założono bibliotekę i świetlicę.
Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:
- 1783 r. – 11 gospodarstw rolnych
- 1820 r. – 135 osób, 17 gospodarstw rolnych
- 1857 r. – 265 osób
- 1933 r. – 246 osób
- 1939 r. – 209 osób, 49 gospodarstw domowych
Kultura
- W miejscowości organizowane były Bażyńskie Dni Literatury Regionalnej.
- We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".
Zabytki
- Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego – założenie odpustowe wraz z plebanią i kapliczkami
- budynek dawnej szkoły
- domy nr 5 i 7 wraz z budynkami gospodarczymi
Ciekawostki
- W latach 1914 – 1918 mieszkańcy wsi, w związku z działaniami wojennymi, zmuszeni byli do ucieczki, ale po zakończeniu I wojny światowej powrócili na swoje ziemie.[3]
- W 1944 r. we wsi pojawili się uchodźcy z Prus Wschodnich. Rok później okoliczna ludność uciekła, a wieś stała się obozem wojskowym Armii Czerwonej. Po 1945 r. zaczęły się tu osiedlać polskie rodziny i miejscowości nadano polska nazwę Chwalęcin.[4]
Bibliografia
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [12.11.2013]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Nocowanie.pl [03.07.2014]
Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta [03.07.2014]
Przypisy
- ↑ łącznie Chwalęcin i Welza
- ↑ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta [03.07.2014]
- ↑ http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a
- ↑ http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a