Tekst źródłowy strony Polski ruch teatralny na Warmii

'''Polski ruch teatralny na Warmii''' - narodziny amatorskiego ruchy teatralnego datuje się na początek lat 90. XIX wieku. W marcu 1891 roku utworzone zostało w Olsztynie [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda" pw. św. Kazimierza w Olsztynie|Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda" pw. św. Kazimierza]]. Analogiczne towarzystwa powstały również w [[Butryny|Butrynach]] (1891) i [[Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]] (1892). 
<br/>

Inicjatorami powstania organizacji byli ówcześni przedstawiciele ruchu polskiego: [[lkwim: Seweryn Pieniężny senior| Seweryn Pieniężny senior]], [[Eugeniusz Buchholz]], [[lkwim: Andrzej Samulowski (poeta)|Andrzej Samulowski]], [[Antoni Sikorski]], [[Władysław Chróścielewski]]. Towarzystwa naśladowały program swoich wielkopolskich odpowiedników, skupiając się na propagowaniu religijności, moralności zgodnej z nauczaniem Kościoła oraz postawy obywatelskiej. W omawianym okresie poglądy organizacji przemycano za pośrednictwem przedstawień teatralnych, które cieszyły się popularnością wśród ludności, ze względu na lekką, atrakcyjną i przystępną formę. W rolę aktorów wcielali się członkowie towarzystw. Na repertuar składały się polskie sztuki, pieśni, skecze i wiersze. Przedstawienia miały, przynajmniej częściowo, charakter dydaktyczny i umoralniający.

Pierwsze tego typu przedstawienie odbyło się w Olsztynie 7 maja 1891 roku. Zgromadziło aż 600 widzów. Olsztyńska amatorska trupa teatralna występowała również w okolicznych wsiach, m.in. w [[Dywity|Dywitach]] i [[Klebark Wielki|Klebarku Wielkim]]. Relacje z poszczególnych przedstawień zamieszczała na swoich łamach [[lkwim: Gazeta Olsztyńska|"Gazeta Olsztyńska"]]. W ciągu 15 lat zespoły z Olsztyna, Butryn i Gietrzwałdu wystawiły 72 przedstawienia. 

Kolejna fala aktywności ruchu teatralnego miała miejsce przed [[Plebiscyt 1920|plebiscytem 1920 roku]]. Do działań włączyło się wówczas 40 towarzystw ludowych, które powstały we wsiach w okolicach Olsztyna oraz [[Biskupiec|Biskupca]]. W 1920 roku na Warmii występował zespół teatru profesjonalnego Tomasza Działosza, urządzano także koncerty [[lkwim:Feliks Nowowiejski|Feliksa Nowowiejskiego]]. W okresie międzywojennym ruch teatralny rozwijał się za pośrednictwem kół młodzieży ([[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]]). Przedstawienia teatralne stały się praktycznie nieodłącznym elementem szkolnych akademii oraz uroczystości ku czci patronów towarzystw. 

W 1925 roku pod kierownictwem [[Władysław Pieniężny|Władysława Pieniężnego]] utworzono olsztyńskie [[Towarzystwo Przyjaciół Sceny Polskiej]]. Uruchomiona została wypożyczalnia rekwizytów i kostiumów teatralnych, a w budynku [[lkwim: Dom Polski w Olsztynie| Domu Polskiego]] przebudowano scenę. Siedem lat później założono w Olsztynie teatrzyk kukiełkowy "Bajka", stworzony przez nauczycieli polskich szkół. Teatr pod kierownictwem [[Franciszek Piotrowski|Franciszka Piotrowskiego]] występował głównie w świetlicach i szkołach polskich. Kres działalności teatrów amatorskich przypadł na rok 1939.
<br/>

== Bibliografia ==
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. II, Olsztyn 2011.
#Chłosta Jan, ''Słownik Warmii'', Olsztyn 2002.
#Chłosta Jan, ''Z historii polskiego teatru amatorskiego na Warmii i Mazurach'', ''Inspiracje'', 1996, nr 1, s. 45-47.
#Lietz Zygmunt, '' Polskie życie teatralne na Warmii i Powiślu w XIX i XX wieku'', Olsztyn 1987.
#Wrzesiński Wojciech, ''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973.

<br/>

{{Przypisy}}
<references/>
<br/>

== Zobacz też ==
<br/>

[[Kategoria: Dzieje]] [[Kategoria: 1801-1918]] [[Kategoria: 1919-1944]] [[Kategoria: Historia]] [[Kategoria: Organizacje i stowarzyszenia]] [[Kategoria: Kultura]] [[Kategoria: Miejsca kultury]] [[Kategoria: Teatry]] [[Kategoria: Zespoły, grupy i stowarzyszenia kulturalne]] [[Kategoria: Zespoły i grupy artystyczne]]