Tekst źródłowy strony Cmentarze starowierskie na Mazurach

{{Mała architektura2 sakralna infobox
<!-- w trakcie opracowania -->
 |nazwa        = Cmentarze starowierskie na Mazurach
 |typ obiektu  = cmentarze starowierskie <!-- Parametr obowiązkowy   -->
 |datacja      = 2. poł. XIX-XXI
 |powiat       = piski
 |gmina        = Ruciane Nida
 |miejscowość  = Gałkowo, Iwanowo, Kadzidłowo, Onufryjewo, Osiniak, Śwignajno (Ładne Pole), Wojnowo
}} 
''' Cmentarze starowierskie na Mazurach''' 
<br/><br/>
== Położenie ==
[[Plik:star3.jpg|left|thumb|300px|Cmentarz starowierski w Onufryjewie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
[[Plik:star1.jpg|right|thumb|300px|Cmentarz starowierski w Wojnowie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
[[Plik:star4.jpg|right|thumb|300px|Cmentarz starowierski w Kadzidłowie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
[[Plik:star2.jpg|left|thumb|300px|Cmentarz starowierski w Osiniaku. © Stanisław Kuprjaniuk]]
[[Plik:star5.jpg|right|thumb|400px|Cmentarz starowierski w Gałkowie. © Stanisław Kuprjaniuk]]

Cmentarze starowierskie na [[Mazury|Mazurach]] znajdują sie na terenie [[Gmina Ruciane Nida|gminy Ruciane Nida]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]]. 
<br/>
== Opis ==
W południowej części Mazur, w rejonie wsi [[Ukta]] (gm. Ruciane Nida, pow. Piski), spotyka się cmentarze powstałe w 2. połowie XIX i na początku XX wieku, na których pochowani zostali [[starowierzy]] ([[starowiercy]], [[staroobrzędowcy]], [[filiponi]]). Ich pojawienie się w tych stronach w 1830 roku rozpoczęło nowy rozdział historii Mazur. Dziewicze tereny [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], z dala od ludzi i cywilizowanego świata były idealnym miejscem osiedlenia dla szukających schronienia i spokoju prześladowanych w swojej ojczyźnie odszczepieńców od prawosławia. Dzięki tym nowym „kolonizatorom” Wielkiej Puszczy w XIX wieku zapoczątkowane zostały w ten sposób wsie: [[Gałkowo]], [[Kadzidłowo]], [[Śwignajno (Ładne Pole)]], [[Mościska]], [[Piaski]], [[Piotrowo-Osiniak]], [[Onufryjewo]], [[Wojnowo]] (ośrodek religijny) i [[Zameczek]]. 

Po 1945 roku większość starowierców opuściła Mazury. Cennym świadectwem i czytelną pozostałością po znikającej obecnie religii oraz istotnym elementem krajobrazu kulturowego, wyróżniającym ten teren od pozostałej części Mazur, są cmentarze starowierskie. Ich cechą charakterystyczną jest ustronna lokalizacja poza zwartą zabudową wsi. Przeważnie były to jakieś wzniesienia z widoczną z oddali grupą starodrzewia. Znajdujące się na nich najstarsze, zapewne jeszcze z XIX wieku, groby opatrzone są płaskimi kamieniami, częściowo ociosanymi, na których wykuto starowierskie krzyże. Większość z nich nie posiada wykutych dat i nazwisk, więc nie jest wiadome, kto i kiedy został pod nimi pochowany. Brak też najstarszych krzyży drewnianych. Religia starowierców nie pozwalała na podnoszenie, czy naprawianie przewróconych ze starości lub uszkodzonych drewnianych krzyży, które w ten sposób uległy naturalnemu rozkładowi. 

Na omawianym terenie można wskazać 8 cmentarzy starowierskich znajdujących się w: [[Cmentarz starowierski w Gałkowie |Gałkowie]], [[Cmentarz starowierski w Iwanowie |Iwanowie]], [[Cmentarz starowierski w Kadzidłowie |Kadzidłowie]],  [[Cmentarz starowierski w Onufryjewie |Onufryjewie]], [[Cmentarz starowierski w Osiniaku |Osiniaku]], [[Cmentarz starowierski w Śwignajnie |Śwignajnie (Ładne Pole)]] i [[Cmentarze starowierskie w Wojnowie |dwa w Wojnowie]]. Jedna część tych cmentarzy ma charakter czynny, druga zaś tak jakby zapomniana i częściowo zaniedbana. 
<br/>
== Ciekawostki ==
W Wojnowie obok tzw. białej cerkwi znajduje się [[Cmentarz prawosławny w Wojnowie |cmentarz prawosławny]]. 
<br/>

== Bibliografia ==
Iwaniec Eugeniusz, ''Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich XVII-XX w.'', Warszawa 1977.
<br/>
==Linki zewnętrzne==
http://www.philipponia.republika.pl
<br/>

[[Kategoria: Powiat piski]]
[[Kategoria: Gmina Ruciane Nida]]
[[Kategoria: Cmentarze zabytkowe]]
[[Kategoria: 1801-1900]]