Tekst źródłowy strony Bagno zwyczajne

{{Roślina infobox
 |Nazwa rośliny = Bagno zwyczajne
 |Nazwa łacińska = Ledum palustre
 |L = L. 
 |Pusta linia = <br/>
 |grafika = bagno pokroj.jpg
 |podpis grafiki = Bagno zwyczajne – pokrój
 |Systematyka = Systematyka
 |Domena = eukarionty 
 |Królestwo = rośliny
 |Podkrólestwo = 
 |Gromada = rośliny naczyniowe
 |Klasa = okrytonasienne
 |Rząd = wrzosowce
 |Rodzina = wrzosowate
 |Rodzaj = bagno
 |Gatunek = bagno zwyczajne
 |Synonimy = Synonimy
 |Lista synonimów = ''Rhododendron tomentosum'', Harmaja,
bagno pospolite, bagniak, dziki rozmaryn, rozmaryn leśny }}
'''Bagno zwyczajne''' (''Eriophorum vaginatum'' L.) – gatunek rośliny z rodziny wrzosowatych (''Ericaceae''). 
[[Plik:bagno kwiatostan.jpg|300px|thumb|right|Bagno zwyczajne – kwiatostan]]
<br/><br/>
=== Morfologia ===
Bagno zwyczajne to zimozielony, krótkowieczny (dożywający do 30 lat) krzew wysokości 1–1,5 m. Młode pędy są gęsto rudawo owłosione, z czasem nagie, o brązowej korze, wzniesione lub podnoszące się. Liście są skórzaste, wąskoeliptyczne lub lancetowate, długości do 5 cm i szerokości do 2-5 mm, ułożone skrętolegle. Są krótkoogonkowe, blaszka liściowa jest z wierzchu ciemnozielona i połyskująca, od spodu pokryta rudawym kutnerem, brzegiem podwinięta. 

Liście pozostają na roślinie przez kilka sezonów.  Kwiaty są obupłciowe, promieniste, pięciokrotne, białe, zebrane na końcach ubiegłorocznych pędów w główkowate baldachy. Wyrastają na ogruczolonych szypułkach o długości do 2,5 cm i są szeroko otwarte. Mają 5-działkowy kielich, 5 białych, odwrotnie jajowatych, niezrośniętych płatków korony o długości 5-8 mm i 10 pręcików dłuższych od płatków. Pręciki z długimi nitkami i pylnikami bez rożków. Słupek jest prosty, o szyjce długiej, ale krótszej od pręcików. Roślina kwitnie w maju i czerwcu. Kwiaty zapylane są przez owady. Owoc stanowi torebka długości 4-5 mm, po dojrzeniu zwieszająca się ku dołowi, pękająca od strony szypułki pięcioma klapami. Nasiona są liczne, drobne, spiralnie skręcone.
<br/>

=== Rozmieszczenie i ekologia ===
Bagno zwyczajne występuje w stanie dzikim w środkowej i północnej Europie oraz w północno-wschodniej Azji. W Polsce osiąga południową granicę zasięgu; jest rozpowszechnione na całym niżu z wyjątkiem Kujaw i Wielkopolski, gdzie jest rzadkie. W górach występuje rzadko (m.in. na torfowiskach Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, w Tatrach, w Paśmie Lubania, na Pogórzu Dynowskim, Pogórzu Wiśnickim i w Bieszczadach Zachodnich).

Roślina występuje na terenach podmokłych, zacienionych i zakwaszonych (mokre lasy sosnowe, torfowiska wysokie, bory bagienne). Rośnie razem z [[modrzewnica zwyczajna|modrzewnicą]], [[wrzos zwyczajny|wrzosem]], [[żurawina|żurawiną]] i [[wrzosiec bagienny|wrzoścem bagiennym]].
<br/>

=== Wartość użytkowa ===
Bagno zwyczajne od dawna było stosowane jako roślina lecznicza. Właściwości lecznicze bagna opisywał już Karol Linneusz w 1775 r. Surowcem zielarskim były przede wszystkim młode pędy i liście. W medycynie ludowej bagno zwyczajne znane jest jako środek stosowany zewnętrznie o działaniu łagodzącym w zapaleniu stawów, bólach pleców i reumatyzmie i do płukania jamy ustnej w bólach zębów, a także wewnętrznie przeciw astmie i krztuścowi. W homeopatii ziele oraz liście bagna stosuje się jako środek drażniący skórę i przeciwgośćcowy.

Liście i pędy bagna zawierają olejek eteryczny o silnym, charakterystycznym zapachu porażającym układ nerwowy i działającym odurzająco; może powodować zawroty i bóle głowy. Spożycie rośliny przez człowieka wywołuje podrażnienie żołądka i układu pokarmowego, może prowadzić do uszkodzenia nerek oraz paraliżu systemu nerwowego. To roślina trująca! 

Bagno zwyczajne jest wykorzystywane do celów ozdobnych, uprawia się je jednak rzadko ze względu na specyficzne wymagania. Jest to gatunek mrozoodporny. Toleruje temperatury do -29 °C. Wymaga gleb kwaśnych, próchnicznych i wilgotnych oraz stanowisk słonecznych do półcienistych. W ogrodzie nadaje się na wrzosowiska i do grup różaneczników.
<br/>

=== Ciekawostki ===
Bagno zwyczajne jest gatunkiem objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożeniem dla gatunku jest eksploatacja torfu i osuszanie torfowisk, na których występuje, a także zbiór jego gałązek. Do dziś niektórzy stosują je bowiem jako odstraszacz moli. 
<br/>

== Bibliografia ==
Podbielkowski Zbigniew, ''Rośliny torfowisk. Atlas'', Warszawa, 1965.
== Zobacz też ==
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Bagno_zwyczajne pl.wikipedia.org, bagno zwyczajne] [08.06.2014]<br/>
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_gatunk%C3%B3w_ro%C5%9Blin_obj%C4%99tych_%C5%9Bcis%C5%82%C4%85_ochron%C4%85 pl.wikipedia.org, lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce] [08.06.2014]<br/>
<br/>

[[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny chronione]][[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]]