Tekst źródłowy strony Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego w województwie olsztyńskim

{{EWiM OrganizacjeDlaKategoriiDzieje infobox
 |Nazwa_instytucji    = Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego [PRON]
 |Grafika             = PRON-logo.jpg
 |Opis_grafiki        = logo PRON
 |Rodzaj_organizacji  = zrzeszenie
 |Profil_dzialalnosci = 
 |Rok_zalozenia       = 1982 
}}

''' Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego [PRON] w woj. olsztyńskim''' - powołana w warunkach stanu wojennego quasi - społeczna organizacja mająca na celu utworzenie platformy porozumienia politycznego środowisk zróżnicowanych światopoglądowo, uznających jednak za niepodważalne pryncypia ustrojowe opisane w konstytucji PRL z 1952 r. Następca Frontu jedności Narodu [FJN].
<br/>
== Powołanie PRON i kształtowanie się struktur wojewódzkich ==
Formalnie struktury PRON w Olsztynie zainicjowano w dniu 26 sierpnia 1982 r. podczas posiedzenia Wojewódzkiej Komisji Współdziałania PZPR, ZSL i SD. Powołana została wówczas Komisja Inicjująca PRON w 23 osobowym składzie. Przewodniczącym wybrano rektora [[Akademia Rolniczo-Techniczna w Olsztynie|Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie]] [[Andrzej Hopfer|Andrzeja Hopfera]]. Poza nim, w Komisji znaleźli się m.in.: przewodniczący Oddziału Wojewódzkiego PAX [[lkwim:Jan Chłosta|Jan Chłosta]], reprezentant Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego [[lkwim:Wiktor Marek Leyk|Wiktor Marek Leyk]], dyrektor [[lkwim:Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie|Muzeum Warmii i Mazur]] [[lkwim:Władysław Ogrodziński|Władysław Ogrodziński]], prof. [[Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie|Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie]] [[Tadeusz Maria Gelewski]], dziennikarz [[lkwim:Bohdan Dzitko|Bohdan Dzitko]], malarz [[lkwim:Hieronim Skurpski|Hieronim Skurpski]], a także przedstawiciele m.in.: ZSMP, [[lkwim:Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie|Filharmonii Olsztyńskiej]], OZOS-u i PKP.
<br/>
W dniu 27. września 1982 r. w auli olsztyńskiej [[Wojewódzkiej Rady Narodowej]], odbyła się I. wojewódzka konferencja PRON, w trakcie której dokonano wyboru Wojewódzkiej Tymczasowej Rady PRON [WTR]. W jej skład weszły 33 osoby. Przewodniczącym WTR został W. Władysław  Ogrodziński, jego zastępcami: Jan Chłosta, Tadeusz Maria Gelewski, [[Tadeusz Jelski]], [[Antoni Mackiewicz]] i [[Danuta Skalińska]]. 
Okres organizacyjnej tymczasowości PRON zakończył się po I. Krajowym Kongresie PRON, w dniu 27. czerwca 1983 r., na III. konferencji wojewódzkiej PRON. Wyłoniono wówczas stałą Radę Wojewódzką PRON, na czele której stanął W. Ogrodziński.

==Organizacja wojewódzkich władz PRON==
Najwyższym organem PRON była Rada Wojewódzka. Pracami Ruchu kierował Komitet Wykonawczy, a de facto – Prezydium Rady.
Przy RW PRON funkcjonowało 8 – 10 stałych komisji resortowych, a także tzw. agend PRONy (m.in.: Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, Narodowy Czyn Pomocy Szkole, Społeczne Komisje Pojednawcze).

== Struktury terenowe ==
Pierwsza z terenowych rad PRON – jeszcze na prawach tymczasowości – powstała w [[Kętrzynie]] (30. sierpnia 1982 r.). Liczyła ona 25 członków. Do końca września 1982 r. powstało kolejnych 50 tymczasowych rad terenowych PRON (7 miejskich, 13 miejsko – gminnych i 31 gminnych). Pod koniec 1982 r. struktury PRON zaczęły wchłaniać istniejące od początku roku (dotąd samodzielne) ogniwa obywatelskich komitetów odrodzenia narodowego [OKON]. Do października 1983 r. wszystkie tymczasowe rady PRON stały się radami stałymi. Na początku 1983 r. PRON w województwie dysponował ok. 200 ogniwami podstawowymi, rok później było ich ok. 450, w 1987 r. ok. 940.
<br/>
Równocześnie rosła liczebność członków – sympatyków Ruchu (PRON nie uznawał formalnego członkostwa, nie było legitymacji, ani rejestrów członków). W końcu 1982 r.  PRON obejmował 6 – 8 tys. osób w całym województwie, na początku 1984 r. skupiał ok. 20 tys. osób, w 1987 r. ok. 72 tzw. indywidualnych uczestników Ruchu.
<br/>
PRON uznawał tzw. akcesy zbiorowe. Poza członkami – założycielami (PZPR, ZSL, SD, PAX, ChSS, PZKS) – akcesy takie złożyły m.in.: Liga Kobiet (Polskich), ZBoWiD, koła gospodyń wiejskich, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Towarzystwo Przyjaźni Polsko - Radzieckiej, Liga Obrony Kraju, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, ZSMP, ZMW, Senat Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie, Stowarzyszenie „Pojezierze”, Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Barczewie, Stowarzyszenie Księgowych, Automobil Klub i strażacy z OSP. 
<br/>
== Zakończenie działalności ==
Likwidacja PRON w woj. olsztyńskim nastąpiła z datą 11. stycznia 1990 r. Po tej dacie nadal funkcjonowały niektóre z jego agend: Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia z przewodniczącym Sergiuszem Rubczewskim, Narodowy Czyn Pomocy Szkole z przewodniczącym Andrzejem Hopferem, Społeczny Komitet Odbudowy Domu "Gazety Olsztyńskiej" z przewodniczącym w. Ogrodzińskim i Komitet Koordynacyjny Porozumienia 5 województw płn.-wsch. Polski "Zielone Płuca Polski" z przewodniczącym W. Ogrodzińskim.
<br/>
== Bibliografia ==
M.Korejwo, Olsztyński PRON, Debata nr 64, 2013 r.
<br/>
== Źródła archiwalne ==
Archiwum Państwowe w Olsztynie, zespół nr 903.
<br/>

[[Kategoria:Dzieje]] [[Kategoria: Organizacje polskie]] [[Kategoria: 1945-1989]] <br />