Tekst źródłowy strony Konspiracyjny Związek Mazurów

{{EWiM OrganizacjeDlaKategoriiDzieje infobox
 |Nazwa_instytucji    = Konspiracyjny Związek Mazurów
 |Grafika             =
 |Opis_grafiki        = 
 |Rodzaj_organizacji  = organizacja tajna
 |Profil_dzialalnosci = działalność narodowa
 |Rok_zalozenia       = 1943
}}
''' Konspiracyjny Związek Mazurów''' - organizacja tajna założona w 1943 roku w Radości pod Warszawą z inicjatywy [[lkwim: Karol Małłek|Karola Małłka]]. 
<br/><br/>
== Historia ==
Organizacja funkcjonowała jako Mazurski Instytut Badawczy, przekształcony następnie w [[lkiwm: Instytut Mazurski w Olsztynie|Instytut Mazurski]]. Działał on w ramach istniejącej [[Komisja Oświatowa Prus Wschodnich Tajnej Organizacji Nauczycielskiej|Komisji Oświatowej Prus Wschodnich Tajnej Organizacji Nauczycielskiej]].

W 1944 roku powstało Biuro Ziem Zachodnich, organ podlegający Delegaturze Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj. Biuro odpowiedzialne było za przygotowanie kadry nauczycielskiej i urzędniczej, która w przyszłości miała stworzyć bazę administracji polskiej na terenie [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]]. Wybuch powstania warszawskiego wstrzymał dalsze prace. Poza tym niewielu działaczy Biura chciało podjąć współpracę z Komitetem Wyzwolenia Narodowego. Próbę współpracy podjęli jednak przedstawiciele Konspiracyjnego Związku Mazurów, którzy pragnęli uczestniczyć w planowaniu bliskiej przyszłości ludności mazurskiej. 

W tym momencie najważniejszym celem okazała się obrona Mazurów przed skutkami ofensywy radzieckiej. W listopadzie 1944 roku Karol Małłek oraz [[lkwim: Hieronim Skurpski|Hieronim Skurpski]] jako delegaci Związku spotkali się z Bolesławem Bierutem w Lublinie. Przekazali mu memoriał poświęcony omówieniu zasad organizacji życia polskiego na obszarze [[Mazury|Mazur]]. W memoriale  - który stanowił zarazem program organizacji - postulowano m.in. opuszczenie przez Niemców mazurskiej ziemi, utworzenie województwa mazurskiego, przeprowadzenie reformy rolnej, roztoczenie opieki nad zabytkami. Administracja i szkolnictwo miały mieć wyłącznie polski charakter. Działacze Konspiracyjnego Związku Mazurów jako stolicę województwa mazurskiego widzieli [[Królewiec]] lub [[Olsztyn]]. [[Jerzy Burski]] z ramienia Związku został wybrany posłem Krajowej Rady Narodowej. 

Część postulatów i wniosków organizacji została wprowadzona w życie. 14 marca 1945 roku Jerzy Burski został drugim zastępcą  pełnomocnika Rządu na [[Okręg Mazurski]]. Od 1945 roku placówka Instytutu Mazurskiego rozpoczęła pracę w Olsztynie. Trzy lata później jednostka została przekształcona w  stację naukową poznańskiego Instytutu Zachodniego im. Zygmunta Wojciechowskiego. Wkrótce intencje i plany Konspiracyjnego Związku Mazurów skonfrontowane zostały z trudnościami powojennej rzeczywistości oraz kierunkiem polityki wytyczonej przez władze Polski Ludowej.

== Osoby związane z organizacją ==
*[[lkwim:Bohdan Wilamowski|Bohdan Wilamowski]]
*Karol Małłek
*Jerzy Burski
*[[lkwim: Wlater Późny|Walter Późny]]
*[[lkwim: Bohdan Wilamowski| Bohdan Wilamowski]]
== Bibliografia ==
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. II, Olsztyn 2011.<br/>
Madajczyk Piotr, ''Niemcy polscy 1944-1989'', Warszawa 2001.<br/>
''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/>
Sakson Andrzej, ''Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945-1997'', Poznań 1998.<br/>


[[Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur]] [[Kategoria: 1919-1944]] [[Kategoria: Organizacje polskie przed 1945]]