Tekst źródłowy strony Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda" pw. św. Kazimierza w Olsztynie

{{EWiM OrganizacjeDlaKategoriiDzieje infobox
 |Nazwa_instytucji    = '''Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda" pw. św. Kazimierza w Olsztynie'''
 |Grafika             =
 |Opis_grafiki        = 
 |Rodzaj_organizacji  = Towarzystwo społeczno-kulturalne
 |Profil_dzialalnosci = integracja ludności polskiej, pielęgnowania postaw obywatelskich, działalność kulturalna
 |Rok_zalozenia       = 1891
}}
'''Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda" pw. św. Kazimierza w Olsztynie''' - organizacja powstała na skutek ożywienia narodowego, które nastąpiło na obszarze południowej [[Warmia|Warmii]] w drugiej połowie XIX wieku.
<br/><br/>
== Historia ==
Geneza powstania Towarzystwa wiąże się z wiecem (1885) w sprawie przywrócenia języka polskiego w podolsztyńskich szkołach oraz wydaniem [[lkwim: Gazeta Olsztyńska|"Gazety Olsztyńskiej"]] w 1886 roku. Zebranie założycielskie odbyło się 1 marca 1891 roku w [[Olsztynie]]. 

Działacze Towarzystwa aktywnie włączyli się w działania zmierzające do przywrócenia języka polskiego w szkołach ludowych. W 1894 roku delegacja Towarzystwa (w skład której wchodzili [[lkwim:Seweryn Pieniężny senior|Seweryn Pieniężny senior]], kupiec Żbikowski i mistrz brukarski Mrzyk) spotkała się z ówczesnym biskupem warmińskim [[Andrzej Thiel| Andrzejem Thielem]], który poparł starania działaczy. Mimo takiego obrotu sprawy w 1899 roku Towarzystwo przestało działać w [[Butryny|Butrynach]], co było bezpośrednio związane ze śmiercią [[Jan Stankiewicz|Jana Stankiewicza]]. 

Dwa lata później ten sam los spotkał koło w [[Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]]. W 1911 roku odbyło się ostatnie zebranie Towarzystwa, które przestało istnieć. Jednak w 1913 roku [[lkwim: Andrzej Samulowski (poeta)|Andrzej Samulowski]] kontynuował wygłaszanie pogadanek, podjął się również organizacji przedstawień teatralnych.

== Cele i zadania organizacji ==
Powstanie organizacji stanowiło kolejny ważny element integracji ludności wokół polskiego życia społeczno-kulturalnego. Towarzystwo miało skupić się w swej działalności na propagowaniu religijności, pielęgnowaniu postaw obywatelskich, dbałości o rozwój intelektualny i duchowy. Towarzystwo otwarcie  odcinało się od założeń socjaldemokracji.

== Działalność ==
Zebrania dla wszystkich przedstawicieli polskiej ludności organizowane były w co drugą niedzielę. W czasie spotkań prowadzono pogadanki o tematyce religijnej oraz odczyty okazjonalne, w związku z rocznicami religijnymi i narodowymi (powstanie kościuszkowskie, listopadowe, styczniowe). Omawiano specyfikę aktualnych polskich publikacji, nie unikano również dyskusji dotyczących kwestii społeczno-politycznych. Skupiano się głównie na problematyce kampanii wyborczych do niemieckiego parlamentu oraz niebezpieczeństwach związanych z ideologią socjalistyczną. Czas poświęcono również na pogadanki związane z zagrożeniami, które niosło ze sobą palenie tytoniu oraz nadmierny pociąg do alkoholu. Jednak największą popularność zyskały amatorskie przedstawienia teatralne organizowane przez działaczy i uczestników spotkań. 

== Osoby związane z organizacją ==
Inicjatorami powołania Polsko-Katolickiego Towarzystwa Ludowego byli: [[lkwim:Jan Liszewski| Jan Liszewski]], [[lkwim: Seweryn Pieniężny senior|Seweryn Pieniężny senior]] oraz [[Eugeniusz Buchholz]], wydawca [[Nowiny Warmińskie|"Nowin Warmińskich"]]. Prezesem pierwszego zarządu został wybrany [[Kazimierz Szymański]], którego po jakimś czasie zastąpił Seweryn Pieniężny senior.

== Bibliografia ==
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. II, Olsztyn 2011.<br/>
Chłosta Jan, ''Słownik Warmii'', Olsztyn 2002.<br/>
Jasiński Janusz, ''Świadomość narodowa na Warmii w XIX wieku'', Olsztyn 1983.<br/>
Wakar Andrzej,''Przebudzenie narodowe 1886-1893'', Olsztyn 1982.<br/>
<br/>

[[Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur]] [[Kategoria: 1801-1918]] [[Kategoria: Historia]] [[Kategoria: Organizacje polskie przed 1945]]