Tekst źródłowy strony Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku

{{Szkolnictwo infobox 
|Nazwa_instytucji =  '''Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku'''
|Grafika          =  głaz gietrzwałd.jpg 
|Opis_grafiki     =  Głaz pamiątkowy dawnej szkoły polskiej w Gietrzwałdzie. Źrodło: [http://www.it.gokgietrzwald.pl/?page=49&lang=1&Szkoly-polskie.html www.it.gokgietrzwald.pl] [30.03.2014]
|Data_założenia   =  1920 r.
|Poziom_szkoły    =  podstawowy
|Adres            =  Warmia
}}
'''Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku''' – szkoły z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Działały od lutego do 11 lipca 1920 r. w okresie [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach| plebiscytu na Warmii i Mazurach]].<br/><br/>
== Historia ==
12 lutego 1920 r. przybyli do [[Olsztyn|Olsztyna]] przedstawiciele Komisji Międzysojuszniczej z Francji, Wielkiej Brytanii, Japonii i Włoch. Komisja sprawowała władzę na obszarze plebiscytowym, czyli w okręgu olsztyńskim i kętrzyńskim, a jej celem było stworzenie warunków umożliwiających mieszkańcom swobodne wypowiedzenie swojej woli w głosowaniu tajnym za przynależnością do Polski lub do Prus Wschodnich. Dzięki staraniom działaczy warmińskich Komisja wyraziła zgodę na wprowadzenie nauki języka polskiego w szkołach powszechnych. Jego warunkiem było złożenie formalnych wniosków przez rodziców i zapewnienie przez stronę polską odpowiedniej kadry pedagogicznej, czyli absolwentów szkół niemieckich. Mieszkańcy [[Warmia|Warmii]] przedłożyli Komisji 71 wniosków ws. wprowadzenia języka polskiego do szkół. Trudności wystąpiły ze skompletowaniem obsady nauczycielskiej polskich szkół.

Od lutego do lipca 1920 r. w olsztyńskim okręgu plebiscytowym uruchomiono 17 szkół polskich na Warmii, które zlikwidowano 11 lipca 1920 r. po przegranym plebiscycie i opuszczeniu przez Komisję Międzysojuszniczą Prus Wschodnich.
<br/>

== Cele i zadania ==
Celem działalności szkół była przede wszystkim nauka języka polskiego.
<br/>

== Kadra pedagogiczna ==
W 1920 r. w szkołach polskich uczyli m.in.:
* [[Maria Behmówna]] – [[Gietrzwałd]]
* [[Augustyn Klimek]] – [[Gietrzwałd]], [[Naglady]], [[Woryty]]
* [[Józef Mańkowski]] – [[Stanclewo]]
* [[Stanisław Zawitaj]] – [[Gryźliny]]
* [[Teodor Wojciechowski]] – [[Purda]]
* [[Józef Stempniewicz]] – [[Unieszewo]]
* [[Antoni Lobieszczyk]] – [[Barczewko]]
* [[Karol Falkowski]] – [[Ramsowo]]
* [[Franciszek Chyba]] – [[Butryny]]
* [[Robert Kuhnke]] – [[Rożnowo]]
* [[Antoni Barański]] – [[Stryjewo]]
* [[Marian Karaśkiewicz]] – [[Pluski]]
* [[Konrad Lukner]] – [[Lamkówek]] i [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]]
* [[Andrzej Maskowiak]] – [[Rasząg]]
* [[Leokadia Bosacka]] – [[Woryty]]

== Szkoły polskie ==
Wykaz miejscowości, w których w 1920 r. istniały szkoły polskie:
* [[Barczewko]]
* [[Bredynki]]
* [[Gietrzwałd]]
* [[Gryźliny]]
* [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]]
* [[Lamkówek]]
* [[Naglady]]
* [[Pluski]]
* [[Purda]]
* [[Ramsowo]]
* [[Rasząg]]
* [[Rożnowo]]
* [[Stanclewo]]
* [[Stryjewo]]
* [[Sząbruk]]
* [[Unieszewo]]
* [[Woryty]]

== Uczniowie ==
Naukę w szkołach polskich na Warmii w 1920 r. rozpoczęło 544 uczniów. W trakcie nauki stan liczbowy uczniów wzrósł do 976 osób. Najwięcej dzieci uczęszczało do szkół polskich w [[Purda |Purdzie]] – 114 oraz w [[Gryźliny |Gryźlinach]] – 120 osób.
<br/>

== Ciekawostki ==
W szkołach polskich nie było programów nauczania. Nauczyciele prowadzili lekcje, opierając się na własnym doświadczeniu, instrukcjach i wytycznych obowiązujących w Wielkopolsce. Szkoły nie dysponowały podręcznikami i pomocami naukowymi. Nie było też inspektora. Zajęcia odbywały się w izbach wynajętych u miejscowych gospodarzy.
<br/>

== Bibliografia ==

Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010.

Wrzesiński Wojciech, ''Warmia i Mazury w polskiej myśli politycznej 1864–1945'', Warszawa 1984.
<br/>
[[Kategoria: Szkolnictwo]] 

[[Kategoria: Szkoły podstawowe]] 
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]
[[Kategoria: 1919-1944]]