Kocanki piaskowe: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Ciekawostki) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Kocanki piaskowe | |Nazwa rośliny = Kocanki piaskowe | ||
| − | |Nazwa łacińska = | + | |Nazwa łacińska = Helichrysum arenarium |
| − | |Pusta linia = <br/> | + | |L = (L.) Moench |
| − | |grafika = | + | |Pusta linia = <br/> |
| − | |podpis grafiki = | + | |grafika = helichrysum.jpg |
| + | |podpis grafiki = Kocanki piaskowe. Źródło: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kocanki_piaskowe] | ||
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 14: | Linia 15: | ||
|Rodzina = astrowate | |Rodzina = astrowate | ||
|Rodzaj = kocanki | |Rodzaj = kocanki | ||
| − | |Gatunek = | + | |Gatunek = kocanki piaskowe |
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
| − | |Lista synonimów = | + | |Lista synonimów = }} |
| − | }} | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | ''' Kocanki piaskowe ''' ('' Helichrysum arenarium '' | + | '''Kocanki piaskowe''' (''Helichrysum arenarium'' (L.) Moench) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych (''Asteraceae''), rzędu astrowców (''Astrales''). |
| + | <br/> | ||
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| − | Kocanki piaskowe to roślina wieloletnia, osiągająca wysokość 10-30 cm. Łodyga rozgałęziająca się, ulistniona, wyrasta z podziemnego kłącza. Cała roślina | + | Kocanki piaskowe to roślina wieloletnia, osiągająca wysokość 10-30 cm. Łodyga rozgałęziająca się, ulistniona, wyrasta z podziemnego kłącza. Cała roślina wełnisto-filcowata, pokryta srebrzystymi włoskami, o odcieniu popielatoszarym. |
| + | |||
| + | Kwitnie od lipca do października. Kwiaty zebrane w kuliste, pomarańczowo-żółto-złociste, rzadziej bladożółte czy purpurowe koszyczki, tworzące baldachokształtną wiechę. Okrywa koszyczków jest suchobłoniasta. Brzeżne kwiaty to kwiaty żeńskie, a wewnętrzne, wyrastające w jednym szeregu kwiaty rurkowe są obupłciowe. | ||
| + | Owocem jest niełupka o długości 1 mm, 5-kanciasta z puchem kielichowym. Gatunek zapylany przez owady. Jest to roślina żywicielska larw motyla rusałki osetnik. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| − | Gatunek rozprzestrzeniony w krajach | + | Gatunek rozprzestrzeniony w krajach Europy, głównie Europy środkowej oraz na zachodniej Syberii (obszary: Ałtaj, Krasnojarsk, Nowosybirsk, Omsk). W naszym kraju jest dość pospolita na niżu w suchych lasach, na wydmach, skarpach, zaroślach, przydrożach, ugorach i nieużytkach, zwłaszcza na glebie piaszczystej. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla ''Cl. Koelerio-Corynephoretea''. |
| − | <br/> | + | <br/> |
| − | Na Warmii i Mazurach gatunek został odnotowany w [[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego | + | Na Warmii i Mazurach gatunek został odnotowany w [[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego|Parku Krajobrazowym Pojezierza Iławskiego]]. |
| − | <br/> | + | <br/> |
| + | |||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | W Polsce roślina od 1983 objęta jest częściową ochroną gatunkową, aktualnie na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Głównym zagrożeniem dla gatunku jest zbieranie osobników, głównie kwiatostanów w początkach kwitnienia z siedlisk naturalnych w celach leczniczych. | + | W Polsce roślina od 1983 r. objęta jest częściową ochroną gatunkową, aktualnie na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Głównym zagrożeniem dla gatunku jest zbieranie osobników, głównie kwiatostanów w początkach kwitnienia, z siedlisk naturalnych w celach leczniczych. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Kocanki mają właściwości lecznicze | + | Kocanki mają właściwości lecznicze; od okresu średniowiecza stosowane są w fitoterapii chorób wątroby. Kwiatostan kocanki piaskowej zawiera do 4 proc. flawonoidów (m.in. izo-salipurpurozyd – do 2 proc.) o strukturze chalkonu, glikozydy pochodne naryngeniny, kemferolu i apigeniny oraz żółte barwniki pochodne α-pironu, jak arenol i homoarenol. Drugą grupę związków czynnych stanowią ftalidy, jak 5-, 7-dwuhydroksyftalid. Poza tym w kwiatach kocanki występuje do 0,05 proc. olejku eterycznego, a w nim p-krezol, nadto fitosterole (np. glukuronid β-sytosterolu), niewielkie ilości związków kumarynowych (np. skopoletyna), karotenoidy, trójterpeny (np. kwas ursolowy) i inne. |
| − | Składniki czynne kwiatostanów i ziela kocanki działają antyseptycznie, przeciwzapalnie, rozkurczowo, żółciopędnie, żółciotwórczo i ochronnie na miąższ wątroby. Olejek eteryczny hamuje rozwój bakterii Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Mycobacterium oraz drożdżaków (Candida albicans). Antybiotyczne właściwości mają również kwasy fenolowe i flawonoidy. Terpeny, fenolokwasy, kwercytryna, kempferol, helichryzyna (flawonoid) i naryngenina pobudzają wydzielanie żółci i działają przeciwzapalne. Kwercytryna działa odtruwająco na wątrobę. | + | Składniki czynne kwiatostanów i ziela kocanki działają antyseptycznie, przeciwzapalnie, rozkurczowo, żółciopędnie, żółciotwórczo i ochronnie na miąższ wątroby. Olejek eteryczny hamuje rozwój bakterii ''Staphylococcus aureus'', ''Escherichia coli'', ''Mycobacterium'' oraz drożdżaków (''Candida albicans''). Antybiotyczne właściwości mają również kwasy fenolowe i flawonoidy. Terpeny, fenolokwasy, kwercytryna, kempferol, helichryzyna (flawonoid) i naryngenina pobudzają wydzielanie żółci i działają przeciwzapalne. Kwercytryna działa odtruwająco na wątrobę. |
<br/> | <br/> | ||
Preparaty zawierające kocankę stosowane są w niewydolności wątroby, zastojach żółci, kamicy żółciowej, żółtaczce, uszkodzeniu miąższu wątroby, w stanach zapalnych układu żółciowego, w zaburzeniach trawienia po usunięciu pęcherzyka żółciowego. Wyciągi z kocanki wywierają dość silne działanie moczopędne, przeciwartretyczne i odtruwające, dlatego są zalecane w terapii dny, zatruć i obrzęków. Pobudzają funkcje sekrecyjne trzustki. Kocanki są również skuteczne w leczeniu chorób układu oddechowego (zakażenia, stany zapalne). Zalecane przy kaszlu, alergii, chrypce, bólu gardła. Kwiaty kocanki, stosowane w dawkach leczniczych, nie wykazują działania szkodliwego na organizm. | Preparaty zawierające kocankę stosowane są w niewydolności wątroby, zastojach żółci, kamicy żółciowej, żółtaczce, uszkodzeniu miąższu wątroby, w stanach zapalnych układu żółciowego, w zaburzeniach trawienia po usunięciu pęcherzyka żółciowego. Wyciągi z kocanki wywierają dość silne działanie moczopędne, przeciwartretyczne i odtruwające, dlatego są zalecane w terapii dny, zatruć i obrzęków. Pobudzają funkcje sekrecyjne trzustki. Kocanki są również skuteczne w leczeniu chorób układu oddechowego (zakażenia, stany zapalne). Zalecane przy kaszlu, alergii, chrypce, bólu gardła. Kwiaty kocanki, stosowane w dawkach leczniczych, nie wykazują działania szkodliwego na organizm. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
Roślina nadaje się do uprawy na rabaty, suche bukiety, gdyż po wysuszeniu kwiaty długo zachowują naturalne kolory. Wymaga żwirowatego, przepuszczalnego i niezbyt żyznego podłoża oraz słonecznego stanowiska. Rozmnaża się z nasion, sadzonek pędowych lub przez podział kłączy. Roślinę na suche bukiety zbiera się od lipca do sierpnia, przed całkowitym rozwinięciem się koszyczków (koszyczki rozwierają się podczas suszenia, natomiast w pełni rozwinięte stają się po ususzeniu nieładne). Suszenie powinno odbywać się na powietrzu w przewiewie, w temperaturze 35 stopni, po wysuszeniu należy usunąć nadmiar szypułek. | Roślina nadaje się do uprawy na rabaty, suche bukiety, gdyż po wysuszeniu kwiaty długo zachowują naturalne kolory. Wymaga żwirowatego, przepuszczalnego i niezbyt żyznego podłoża oraz słonecznego stanowiska. Rozmnaża się z nasion, sadzonek pędowych lub przez podział kłączy. Roślinę na suche bukiety zbiera się od lipca do sierpnia, przed całkowitym rozwinięciem się koszyczków (koszyczki rozwierają się podczas suszenia, natomiast w pełni rozwinięte stają się po ususzeniu nieładne). Suszenie powinno odbywać się na powietrzu w przewiewie, w temperaturze 35 stopni, po wysuszeniu należy usunąć nadmiar szypułek. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | Kwiat kocanki można zaparzać w mleku z miodem, które lepiej ekstrahuje składniki czynne. Także wyciągi olejowe ze świeżej lub suchej kocanki mogą być używane jako środek przeciwkamiczy i żółciotwórczy, oczyszczający organizm, szczególnie na | + | Kwiat kocanki można zaparzać w mleku z miodem, które lepiej ekstrahuje składniki czynne. Także wyciągi olejowe ze świeżej lub suchej kocanki mogą być używane jako środek przeciwkamiczy i żółciotwórczy, oczyszczający organizm, szczególnie na oliwie z pierwszego tłoczenia i oleju lnianym. Wyciągi olejowe z kocanki (bogate w flawonoidy) nadają się do pielęgnowania skóry podrażnionej, ze skłonnością do alergii, infekcji i suchej. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Odwar z kocanki stosuje się w przypadku niewydolności wątroby, zaburzeniach czynnościowych dróg żółciowych i przewodu pokarmowego oraz | + | Odwar z kocanki stosuje się w przypadku niewydolności wątroby, zaburzeniach czynnościowych dróg żółciowych i przewodu pokarmowego oraz braku łaknienia (2-3 łyżki kwiatów zalewa się 2 szklankami ciepłej wody. Ogrzewa się do wrzenia i gotuje na wolnym ogniu pod przykryciem 5 min. Przecedza się po 10 minutach. Dawkowanie: 1/2-2/3 szklanki 2-3 razy dziennie przed jedzeniem). |
<br/> | <br/> | ||
| − | Zioła kocanki stosuje się w zachowawczym leczeniu długo trwającej kamicy żółciowej cholesterolowej, także w dolegliwościach pooperacyjnych i w dyskinezji dróg żółciowych (mieszanka: 50 g kwiatów kocanki, 30 g liści mięty, po 20 g ziela dziurawca i kłączy tataraku oraz 10 g ziela piołunu, 2 i 1/2 łyżki mieszanki zalewa się 2 szklankami wrzącej wody, Dawkowanie: po przecedzeniu zażywa się w 2-3 porcjach miedzy posiłkami. | + | Zioła kocanki stosuje się w zachowawczym leczeniu długo trwającej kamicy żółciowej cholesterolowej, także w dolegliwościach pooperacyjnych i w dyskinezji dróg żółciowych (mieszanka: 50 g kwiatów kocanki, 30 g liści mięty, po 20 g ziela dziurawca i kłączy tataraku oraz 10 g ziela piołunu, 2 i 1/2 łyżki mieszanki zalewa się 2 szklankami wrzącej wody, Dawkowanie: po przecedzeniu zażywa się w 2-3 porcjach miedzy posiłkami). |
<br/> | <br/> | ||
| − | Kwiatostan kocanki wchodzi w skład wielu preparatów produkowanych przez Herbapol.Jest składnikiem mieszanki ziołowej Cholagoga II, granulatu Cholegran, płynu Cholesol i proszku Gastrochol, używanych w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz w bezsoczności i stanach nieżytowych przewodu pokarmowego. | + | Kwiatostan kocanki wchodzi w skład wielu preparatów produkowanych przez Herbapol. Jest składnikiem mieszanki ziołowej Cholagoga II, granulatu Cholegran, płynu Cholesol i proszku Gastrochol, używanych w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz w bezsoczności i stanach nieżytowych przewodu pokarmowego. |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Lucjan | + | Rutkowski Lucjan, ''Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej'', Warszawa, Wyd. Naukowe PWN, 2006. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, ''Rośliny chronione'', Warszawa, Multico Oficyna Wyd., 2006. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | |
| − | http://pl.wikipedia.org/wiki/Kocanki_piaskowe | + | == Zobacz też == |
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Kocanki_piaskowe] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | http://ostropestplamistyblog.wordpress.com/2012/12/06/kocanka-piaskowa-w-leczeniu-watroby/ | + | [http://ostropestplamistyblog.wordpress.com/2012/12/06/kocanka-piaskowa-w-leczeniu-watroby/] |
<br/> | <br/> | ||
| − | http://rozanski.li/?p=295 | + | [http://rozanski.li/?p=295] |
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria:Rośliny]] [[Kategoria:Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria:Rośliny chronione]] | + | |
| + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Rośliny chronione]] | ||
Wersja z 22:45, 17 lis 2014
| Kocanki piaskowe | |
| | |
| Helichrysum arenarium | |
| (L.) Moench | |
![Kocanki piaskowe. Źródło: [1]](/index.php/Plik:Helichrysum.jpg) Kocanki piaskowe. Źródło: [2] | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | astrowce |
| Rodzina | astrowate |
| Rodzaj | kocanki |
| Gatunek | kocanki piaskowe |
| Synonimy | |
Kocanki piaskowe (Helichrysum arenarium (L.) Moench) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych (Asteraceae), rzędu astrowców (Astrales).
Spis treści
Morfologia
Kocanki piaskowe to roślina wieloletnia, osiągająca wysokość 10-30 cm. Łodyga rozgałęziająca się, ulistniona, wyrasta z podziemnego kłącza. Cała roślina wełnisto-filcowata, pokryta srebrzystymi włoskami, o odcieniu popielatoszarym.
Kwitnie od lipca do października. Kwiaty zebrane w kuliste, pomarańczowo-żółto-złociste, rzadziej bladożółte czy purpurowe koszyczki, tworzące baldachokształtną wiechę. Okrywa koszyczków jest suchobłoniasta. Brzeżne kwiaty to kwiaty żeńskie, a wewnętrzne, wyrastające w jednym szeregu kwiaty rurkowe są obupłciowe.
Owocem jest niełupka o długości 1 mm, 5-kanciasta z puchem kielichowym. Gatunek zapylany przez owady. Jest to roślina żywicielska larw motyla rusałki osetnik.
Rozmieszczenie i ekologia
Gatunek rozprzestrzeniony w krajach Europy, głównie Europy środkowej oraz na zachodniej Syberii (obszary: Ałtaj, Krasnojarsk, Nowosybirsk, Omsk). W naszym kraju jest dość pospolita na niżu w suchych lasach, na wydmach, skarpach, zaroślach, przydrożach, ugorach i nieużytkach, zwłaszcza na glebie piaszczystej. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Koelerio-Corynephoretea.
Na Warmii i Mazurach gatunek został odnotowany w Parku Krajobrazowym Pojezierza Iławskiego.
Wartość użytkowa
W Polsce roślina od 1983 r. objęta jest częściową ochroną gatunkową, aktualnie na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Głównym zagrożeniem dla gatunku jest zbieranie osobników, głównie kwiatostanów w początkach kwitnienia, z siedlisk naturalnych w celach leczniczych.
Kocanki mają właściwości lecznicze; od okresu średniowiecza stosowane są w fitoterapii chorób wątroby. Kwiatostan kocanki piaskowej zawiera do 4 proc. flawonoidów (m.in. izo-salipurpurozyd – do 2 proc.) o strukturze chalkonu, glikozydy pochodne naryngeniny, kemferolu i apigeniny oraz żółte barwniki pochodne α-pironu, jak arenol i homoarenol. Drugą grupę związków czynnych stanowią ftalidy, jak 5-, 7-dwuhydroksyftalid. Poza tym w kwiatach kocanki występuje do 0,05 proc. olejku eterycznego, a w nim p-krezol, nadto fitosterole (np. glukuronid β-sytosterolu), niewielkie ilości związków kumarynowych (np. skopoletyna), karotenoidy, trójterpeny (np. kwas ursolowy) i inne.
Składniki czynne kwiatostanów i ziela kocanki działają antyseptycznie, przeciwzapalnie, rozkurczowo, żółciopędnie, żółciotwórczo i ochronnie na miąższ wątroby. Olejek eteryczny hamuje rozwój bakterii Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Mycobacterium oraz drożdżaków (Candida albicans). Antybiotyczne właściwości mają również kwasy fenolowe i flawonoidy. Terpeny, fenolokwasy, kwercytryna, kempferol, helichryzyna (flawonoid) i naryngenina pobudzają wydzielanie żółci i działają przeciwzapalne. Kwercytryna działa odtruwająco na wątrobę.
Preparaty zawierające kocankę stosowane są w niewydolności wątroby, zastojach żółci, kamicy żółciowej, żółtaczce, uszkodzeniu miąższu wątroby, w stanach zapalnych układu żółciowego, w zaburzeniach trawienia po usunięciu pęcherzyka żółciowego. Wyciągi z kocanki wywierają dość silne działanie moczopędne, przeciwartretyczne i odtruwające, dlatego są zalecane w terapii dny, zatruć i obrzęków. Pobudzają funkcje sekrecyjne trzustki. Kocanki są również skuteczne w leczeniu chorób układu oddechowego (zakażenia, stany zapalne). Zalecane przy kaszlu, alergii, chrypce, bólu gardła. Kwiaty kocanki, stosowane w dawkach leczniczych, nie wykazują działania szkodliwego na organizm.
Ciekawostki
Roślina nadaje się do uprawy na rabaty, suche bukiety, gdyż po wysuszeniu kwiaty długo zachowują naturalne kolory. Wymaga żwirowatego, przepuszczalnego i niezbyt żyznego podłoża oraz słonecznego stanowiska. Rozmnaża się z nasion, sadzonek pędowych lub przez podział kłączy. Roślinę na suche bukiety zbiera się od lipca do sierpnia, przed całkowitym rozwinięciem się koszyczków (koszyczki rozwierają się podczas suszenia, natomiast w pełni rozwinięte stają się po ususzeniu nieładne). Suszenie powinno odbywać się na powietrzu w przewiewie, w temperaturze 35 stopni, po wysuszeniu należy usunąć nadmiar szypułek.
Kwiat kocanki można zaparzać w mleku z miodem, które lepiej ekstrahuje składniki czynne. Także wyciągi olejowe ze świeżej lub suchej kocanki mogą być używane jako środek przeciwkamiczy i żółciotwórczy, oczyszczający organizm, szczególnie na oliwie z pierwszego tłoczenia i oleju lnianym. Wyciągi olejowe z kocanki (bogate w flawonoidy) nadają się do pielęgnowania skóry podrażnionej, ze skłonnością do alergii, infekcji i suchej.
Odwar z kocanki stosuje się w przypadku niewydolności wątroby, zaburzeniach czynnościowych dróg żółciowych i przewodu pokarmowego oraz braku łaknienia (2-3 łyżki kwiatów zalewa się 2 szklankami ciepłej wody. Ogrzewa się do wrzenia i gotuje na wolnym ogniu pod przykryciem 5 min. Przecedza się po 10 minutach. Dawkowanie: 1/2-2/3 szklanki 2-3 razy dziennie przed jedzeniem).
Zioła kocanki stosuje się w zachowawczym leczeniu długo trwającej kamicy żółciowej cholesterolowej, także w dolegliwościach pooperacyjnych i w dyskinezji dróg żółciowych (mieszanka: 50 g kwiatów kocanki, 30 g liści mięty, po 20 g ziela dziurawca i kłączy tataraku oraz 10 g ziela piołunu, 2 i 1/2 łyżki mieszanki zalewa się 2 szklankami wrzącej wody, Dawkowanie: po przecedzeniu zażywa się w 2-3 porcjach miedzy posiłkami).
Kwiatostan kocanki wchodzi w skład wielu preparatów produkowanych przez Herbapol. Jest składnikiem mieszanki ziołowej Cholagoga II, granulatu Cholegran, płynu Cholesol i proszku Gastrochol, używanych w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz w bezsoczności i stanach nieżytowych przewodu pokarmowego.
Bibliografia
Rutkowski Lucjan, Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa, Wyd. Naukowe PWN, 2006.
Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, Rośliny chronione, Warszawa, Multico Oficyna Wyd., 2006.
