Muszaki

Muszaki
Dawny poligon w Muszakach, źródło: www.panoramo.pl, 12.09.2013. Dawny poligon w Muszakach, źródło: www.panoramo.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Janowo
Sołectwo	Muszaki
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Muszaki
Położenie na mapie Polski Muszaki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Muszaki (niem. Muschaken) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Janowo. W latach 1975 -1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Nieopodal wsi znajduje się rezerwat Małga. Miejscowość położona jest na terenie gminy Janowo, która znajduje się w zasięgu trzech mezoregionów fizyczno - geograficznych: Równina Kurpiowska,Równina Mazurska, Wysoczyzna Ciechanowska. Rzeźba terenu Wysoczyzny jest falista, miejscami pagórkowata, z wysokościami rzędu 150-200 m npm. Część wschodnia natomiast równiną sandrową (Równina Kurpiowska) o rzędnych 140-150 m npm. Miejscami występują tutaj pagórki czołowomorenowe o wysokości względnej do 30 m. Na terenie gminy odnajdziemy osady polodowcowych piasków, żwirów oraz lokalnie glin zwałowych. Ponadto gdzieniegdzie znajdują się płytkie osady – torfy oraz mioceńskie piaski mułkowate. Znaczącą formą morfologiczną jest dolina rzeki Orzyc, o szerokości przeważnie od 200 m do 700 m.

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana na prawie chełmińskim, na 20 łanach w 1359 r. Wówczas to wielki mistrz Winryk von Kniprode nadał te ziemie Wielisławowi i Jaśkowi. Właściciele byli zobowiązani do wystawiania dwóch służb pruskich. Nazwa wsi pochodzi od pruskiego osadnika. Od XVI w. funkcjonowała tutaj parafia ewangelicka. W 1600 r. wieś zamieszkiwali tylko Polacy. W 1680 r. chłopi ze wsi zakupili 1 łan i 7 mórg przy wsi Ulesie. Potrzebowali bowiem miejsca do pasania bydła. W XVIII w. na terenie miejscowości powstała szkoła. W 1711 r. pastor Georg Funk zakupił 3 ¼ łana w majątku położonym w Muszakach – Pölkische Gütchen . W tym samym okresie wieś obejmowała 27 łanów. W 1756 r. we wsi było: 13 wolnych, 1 chłop chełmiński, 8 komorników, kowal i krawiec. W tym okresie sołtysem był Christian Sadowski. Ponadto w XIX w. we wsi był kościół, stara plebania, park, stacja kolejowa oraz zakład wychowawczy o nazwieEmaus. W 1873 r. w Gazecie Olsztyńskiej odnotowano nie wyjaśnione zjawisko na terenie wsi. Ujrzano olbrzymią, wielokolorową łunę. Po kilkunastu minutach tworzące ją koła, wydając dziwne odgłosy, uniosły się w górę po czym zaczęły opadać rozchodząc się po całym terenie. Zjawisko to powtórzyło się po kilku dniach. W XIX w. Muszaki przeżywały rozwój a liczba mieszkańców systematycznie wzrosła. W 1856 r. było tu 280 mieszkańców . W 1877 r. mieszkało tutaj 468 osób w większości ewangelicy mówiący w języku polskim . W XIX w. ludność zajmowała się uprawą kartofli i hodowlą owiec. We wsi znajdowała się parafia ewangelicka. W 1882 r. w Muszakach urodziło się 70 dzieci a umarło 69 osób . W 1945 r. kościół uległ zniszczeniu. Na jego miejscu wybudowano kaplicę. Muszaki do 1954 r. były siedzibą gminy. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wiejskiej.

Gospodarka

W Muszakach działają gospodarstwo agroturystyczne. We wsi funkcjonuje także firma usługowo - transportowa, firma z zakresu branży spożywczej, automechanika, firma handlowo - transportowa, tartak, firma budowlana i architektoniczna.

Kultura

We wsi odnajdziemy także Szkołę Podstawową, świetlicę wiejską i Leśnictwo Muszaki.

Ludzie związani z miejscowością:

Ze wsią związana jest postać Winryka von Kinprode - wielkiego mistrza krzyżackiego. W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest Małgorzata Ługacz.

Bibliografia:

Orłowicz Mieczysław,Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Olsztyn 1991, 301 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885, 960 ss.

Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.

[[Kategoria:Gmina Janowo]Kinlis (dyskusja) 10:53, 8 wrz 2013 (CEST)