Rzeźnia w Olsztynie

Rzeźnia w Olsztynie
Dawna rzeźnia w Olsztynie przy al. Wojska Polskiego
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	Olsztyn
Gmina	Olsztyn
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rzeźnia w Olsztynie
Położenie na mapie Polski Rzeźnia w Olsztynie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rzeźnia w Olsztynie – najstarszy istniejący do dziś budynek związany z dawnym przemysłem komunalnym Olsztyna. Była to pierwsza z inwestycji w nowoczesny przemysł miejski, który usprawnił funkcjonowanie miasta i podniósł komfort życia jego mieszkańców.

Historia

Rzeźnia została wzniesiona na przełomie 1880/1881 r. Wchodziła w skład rozbudowywanych w kolejnych latach i funkcjonujących na potrzeby miasta zakładów przemysłowych (gazownia, wodociągi i kanalizacja, zakład energetyczny z hydroelektrownią na Łynie). Budowa rzeźni miejskich wiązała się z nałożonym na samorządy ustawowym obowiązkiem budowy zakładu, w którym ubój będzie odbywał się pod kontrolą. Zachowane do dziś budynki dawnej rzeźni w Olsztynie zlokalizowane przy al. Wojska Polskiego 5, zostały wzniesione wg projektu urzędnika budowlanego Geelhaara przez lokalne, olsztyńskie firmy, m.in.: Matthiasa Toffla (prace murarskie), Floriana Materna (dostarczył cegłę) oraz M. Wronkiego (prace ciesielskie). Przez kolejne lata rzeźnia była rozbudowywana. W 1903 r. wzniesiono budynek administracyjny (obecnie nie istnieje). Zakład funkcjonował początkowo z wykorzystaniem maszyny parowej. W 1912 r. w rzeźni dokonano uboju ponad 14 tys. sztuk zwierząt. W zakładzie działało laboratorium badające mięso.

W latach 20. XX w. projektowano nową rzeźnię, ponieważ dotychczasowa stała się za mała, a dalszą rozbudowę wykluczała lokalizacja. Ostatecznie nową rzeźnię miejską wzniesiono przy ul. Lubelskiej w 1941 r. Na jej miejscu stoi dziś supermarket Makro.

Po drugiej wojnie światowej stara rzeźnia nie pełniła pierwotnych funkcji. Budynki wykorzystywano na różne potrzeby, np. w ostatnich latach mieściła się w nich fabryka mebli oraz warsztat.

Zachowane budynki

Z zespołu zabudowy rzeźni miejskiej przy al. Wojska Polskiego zachowały się do dziś dwa historyczne budynki: dawna hala uboju z dobudówkami oraz budynek dla zwierząt rzeźnych ze stajnią. We wnętrzach budynków zachowane są pozostałości historycznego wyposażenie, tj. żeliwne słupy konstrukcyjne i stalowe szyny z rolkami. W zdobionych gzymsami, ceglanych elewacjach budynku zachowane są koniowiązy. Na dojeździe do rzeźni oraz wokół budynków nadal istnieje brukowana nawierzchnia oraz pozostałości słupów bramnych.

W sąsiedztwie rzeźni odnajdujemy dziś także zachowane inne obiekty i budowle związane z przemysłem komunalnym: budynek mieszkalny z dawną maszynownią i transformatorownią miejskich zakładów energetycznych (zajezdnia tramwajowa została rozebrana) oraz związaną z zakładem kanalizacyjnym komorę stacji ejektorowej patentu Schone’a (przepompownia pneumatyczna).

Ściana szczytowa hali uboju, widok od strony wjazdu na teren rzeźni

Zobacz też

A. Płoski, Spacerownik po Olsztynie. Olsztyn przemysłowy i wojskowy, 10 września 2009 (dodatek do lokalnego wydania "Gazety Wyborczej").