Grom

Grom
Grom. Fot. Albert Jankowski. Źródło: Commons Wikimedia [08.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Pasym
Liczba ludności (2010)	545
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-130
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Grom
Położenie na mapie Polski Grom
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Grom (niem. Grammen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Pasym. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 545 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Kwiatkowski.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, w odległości 6 km na południowy wschód od Pasymia, przy drodze krajowej nr 53 w kierunku Szczytna; na trasie kolejowej na linii Olsztyn – Ełk. Na północ od Gromu leżą jeziora: Gromskie i Leleskie.

Dzieje miejscowości

W pobliżu Gromu odnaleziono groby pochodzące z okresu kultury amfor kulistych, a także groby kurhanowe z I tysiąclecia p.n.e. Wieś została założona w 1381 roku jako jedna z pierwszych na terenie powiatu szczycieńskiego. Niejakiemu Henrykowi nadano wówczas 6 łanów sołeckich z zadaniem założenia wsi czynszowej na 60 łanach boru na prawie chełmińskim; w tym samym czasie powstała tu karczma. Nazwa wsi pochodzi od pobliskiego jeziora. Część mieszkańców świadczyła powinności w majątku państwowym w Jęczniku. W połowie XV wieku osiedliło się tu sporo bartników. Wieś kilkakrotnie dotykały skutki działań wojennych: podczas wojny trzynastoletniej, w 1520 roku została złupiona, a podczas wojen szwedzkich w XVII wieku wielu mieszkańców dostało się do niewoli tatarskiej (najazd z 1656 roku). Gdy wieś podniosła się ze zniszczeń i wybudowano tu drugą karczmę, a leżące odłogiem pola znów zostały zagospodarowane, kolejną klęskę przyniosła do wsi epidemia dżumy w latach 1709–1711. Populacja Gromu zmniejszyła się wówczas trzykrotnie i do połowy XVIII wieku miejscowość była ponownie zaludniana.

Rozwój wsi znacznie przyspieszył dopiero w drugiej połowie XIX wieku, gdy Grom uzyskał połączenie kolejowe z Olsztynem i Szczytnem. Szkoła we wsi powstała około 1730 roku. Pod koniec XIX wieku wybudowano dla niej nową siedzibę. Przed I wojną światową podróżujący po Mazurach Mieczysław Orłowicz nazwał miejscowość „osadą przemysłową”. Działały tu wówczas m.in. gorzelnia i dwie cegielnie. Podczas działań wojennych 1914 roku Grom został splądrowany. W okresie międzywojennym, przetrwawszy pierwsze lata inflacji, był dużą, dobrze rozwijającą się wsią.

W styczniu 1945 roku dotarł do Gromu front. Ci, którzy nie zdążyli już wcześniej uciec, ginęli lub tracili domy i często dorobek życia. Spalono kilka gospodarstw, wiele ograbiono. Gdy zaczęli napływać nowi osadnicy z Polski centralnej, było tu zaledwie kilka rodzin spośród tych, które mieszkały w Gromie od pokoleń. Pierwszym powojennym sołtysem był Ignacy Korczakowski. W pierwszych latach powojennych zorganizowano piekarnię, kuźnię, sklep, spółdzielnię rybacką i ponownie uruchomiono szkołę. Grom zachował dawny charakter owalnicy z placem w centrum i obiegającą go drogą. Wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

• 1782 r. – 45 gospodarstw

• 1818 r. – 318 osób, 55 gospodarstw

• 1939 r. – 800 osób

Szkolnictwo

W miejscowości działa szkoła podstawowa.

Zabytki

• jedna drewniana chałupa (nr 21)
• pozostałości dawnej cegielni – dwa budynki z czerwonej cegły na skraju wsi
• budynek szkoły z końca XIX wieku, z czerwonej cegły, piętrowy
• dawny cmentarz ewangelicki
• osiedle kochówek z okresu międzywojennego

Przyroda

W pobliży wsi znajduje się Rezerwat Przyrody Sołtysek.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
Duch Aleksy, Grammen… po prostu Grom, [w:] Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962, ss. 393-394.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Pasym, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 16-20.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [09.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [09.09.2013]
Strona Urzędu Miasta i Gminy Pasym [10.09.2013]
Wikipedia [08.07.2014]