Guja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 32 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Guja | |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = |
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Gui |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Guja.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Guja. Śluza.<br>Autor: Janericloebe. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kana%C5%82_Mazurski_%C5%9Aluza_Piaski_014.JPG Commons Wikimedia] [09.07.2014] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 17: | Linia 15: | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|liczba ludności = 183 | |liczba ludności = 183 | ||
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| − | |kod pocztowy = | + | |kod pocztowy = 11-600 |
| − | |tablice rejestracyjne = | + | |tablice rejestracyjne = NWE |
|SIMC = | |SIMC = | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Guja''' (niem. ''Gross Guja'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat węgorzewski | powiecie węgorzewskim]], w [[Węgorzewo (gmina miejsko-wiejska)|gminie Węgorzewo]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 183 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Józef Pawlik]]<ref>[http://gmina.wegorzewo.sisco.info/ Strona Gminy Węgorzewo][30.08.2013].</ref> |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | W latach | ||
| − | |||
| − | W roku | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
| − | == | + | == Położenie == |
| − | Wieś położona jest 13 km na północny wschód od Węgorzewa. W jej pobliżu znajdują się jeziora: [[Jezioro Chochlik|Chochlik]], [[Jezioro Rydzówka|Rydzówka]], [[Jezioro Oświn|Oświn]] i [[Jezioro Węgielsztyńskie|Węgielsztyńskie]]. | + | Wieś położona jest w północnej części [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]], na [[Pojezierze Giżycko-Węgorzewskie|Pojezierzu Giżycko–Węgorzewskim]]; 13 km na północny wschód od [[Węgorzewo|Węgorzewa]]. W jej pobliżu znajdują się jeziora: [[Jezioro Chochlik|Chochlik]], [[Jezioro Rydzówka|Rydzówka]], [[Jezioro Oświn|Oświn]] i [[Jezioro Węgielsztyńskie|Węgielsztyńskie]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | W XIV wieku znajdował się tu zameczek krzyżacki, który powstał najprawdopodobniej na miejscu pruskiego grodziska. Zdobyty przez Kiejstuta i spalony w 1370 roku | + | W XIV wieku znajdował się tu zameczek [[Zakon Krzyżacki|krzyżacki]], który powstał najprawdopodobniej na miejscu [[Prusowie|pruskiego]] grodziska. Zdobyty przez Kiejstuta i spalony w 1370 roku został odbudowany w 1384 roku, jednak później (już przed 1406 rokiem) popadł w ruinę. |
| − | |||
| − | |||
| − | W | + | Istniejący tu majątek ziemski o areale 120 łanów wspominany był w źródłach z 1403 roku, zaś w 1406 roku został nadany na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] [[Mikołaj Weiskopf|Mikołajowi Weiskopfowi]]. Zwany był wówczas ''Goien'' lub ''Goye''. Jeszcze w 1436 roku majątkiem zarządzali synowie Mikołaja, lecz później dobra uległy rozdrobnieniu. W 1540 roku mieszkały tu 22 rodziny chłopskie. Około 1560 roku [[Walter Weiskopf]] sprzedał dwór w Gui rodzinie [[Rodzina von Hohendorf|von Hohendorfów]]. Pod koniec XVI wieku Hohendorfowie kupili tutaj 6 łanów, rodzina [[Rodzina Przyborowskich |Przyborowskich]] – 22 łany, burgrabia [[Jan Rauter]] – 2 łany, zaś chłopi z Gui powiększyli wieś o 23 łany. W następnych latach Hohendorfowie powiększali swe posiadłości, kupując m.in. pobliskie [[Biedaszki]]. W rezultacie na pierwotnych 120 łanach Gui powstał cały klucz folwarków i wsi. Jedną z nich była Mała Guja (lub Szymanowizna, niem. ''Klein Guja''), która wyodrębniła się około 1590 roku na 6 łanach. W jej pobliżu powstał z kolei folwark pomocniczy [[Nowa Guja]] z dworkiem. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] obie te miejscowości występują pod wspólną nazwą Nowa Guja. |
| − | |||
| − | + | W wyniku epidemii dżumy w 1710 roku zmarła większość mieszkańców wsi (161 osób). W 1925 roku miejscowość zamieszkiwało 312 osób, zaś maju 1939 roku wieś liczyła 447 mieszkańców. | |
| − | Po II wojnie światowej | + | Szkoła we wsi została założona w 1737 roku. W połowie XIX wieku uczęszczało do niej 81 dzieci, zaś w 1935 roku – 115 dzieci, zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono w 1947 roku. W połowie lat 60. XX w. obejmowała ona osiem klas. |
| − | + | Po II wojnie światowej, w 1946 roku, w Gui powstała samodzielna spółdzielnia spożywców (jako jedna z pierwszych w powiecie węgorzewskim). | |
| − | + | W roku 1966 sołectwo Guja wchodziło w skład [[Gromada Węgielsztyn|gromady Węgielsztyn]] i obejmowało wsie: [[Dąbrówka Mała]], Guja, Nowa Guja, [[Różewiec]], [[Rydzówka Mała]], Szymanowizna (Mała Guja). Obecnie w skład sołectwa obok Gui wchodzi wieś Nowa Guja. | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | ==Religia== | ||
| + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Józefa w Węgielsztynie|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Józefa w Węgielsztynie]]. | ||
| − | [[ | + | == Ludzie związani z miejscowością == |
| − | + | [[lkwim:Walter von Sanden|Walter von Sanden-Guja]] (1888–1972) – autor książek przyrodniczych, poświęconych ptakom wodnym Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Kierował kluczem rodzinnych majątków w Gui i [[Ołownik|Ołowniku]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[ | ||
| − | + | == Zabytki == | |
| + | *[[Śluza Guja-Piaski|śluza]] – jedyna ukończona na [[Kanał Mazurski|Kanale Mazurskim]] | ||
| + | *pomnik ku czci poległych w czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.<br/> | |
| − | + | Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.<br/> | |
| − | + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/> | |
| − | + | Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, ''Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1968.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [30.07.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [30.07.2013]<br/> | |
| + | [http://gmina.wegorzewo.sisco.info/ Strona Gminy Węgorzewo] [30.08.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.wikipedia.pl/ Wikipedia] [09.07.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | + | <references/> | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat węgorzewski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Węgorzewo (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1401-1500]] |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 11:36, 12 lut 2015
| Guja | |
| | |
![Guja. Śluza.Autor: Janericloebe. Źródło: Commons Wikimedia [09.07.2014]](/index.php/Plik:Guja.jpg) Guja. Śluza.
Autor: Janericloebe. Źródło: Commons Wikimedia [09.07.2014] | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | węgorzewski |
| Gmina | Węgorzewo |
| Liczba ludności (2010) | 183 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 11-600 |
| Tablice rejestracyjne | NWE |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Guja | |
| Położenie na mapie Polski  Guja | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Guja (niem. Gross Guja) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Węgorzewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 183 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Józef Pawlik[1]
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północnej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na Pojezierzu Giżycko–Węgorzewskim; 13 km na północny wschód od Węgorzewa. W jej pobliżu znajdują się jeziora: Chochlik, Rydzówka, Oświn i Węgielsztyńskie.
Dzieje miejscowości
W XIV wieku znajdował się tu zameczek krzyżacki, który powstał najprawdopodobniej na miejscu pruskiego grodziska. Zdobyty przez Kiejstuta i spalony w 1370 roku został odbudowany w 1384 roku, jednak później (już przed 1406 rokiem) popadł w ruinę.
Istniejący tu majątek ziemski o areale 120 łanów wspominany był w źródłach z 1403 roku, zaś w 1406 roku został nadany na prawie chełmińskim Mikołajowi Weiskopfowi. Zwany był wówczas Goien lub Goye. Jeszcze w 1436 roku majątkiem zarządzali synowie Mikołaja, lecz później dobra uległy rozdrobnieniu. W 1540 roku mieszkały tu 22 rodziny chłopskie. Około 1560 roku Walter Weiskopf sprzedał dwór w Gui rodzinie von Hohendorfów. Pod koniec XVI wieku Hohendorfowie kupili tutaj 6 łanów, rodzina Przyborowskich – 22 łany, burgrabia Jan Rauter – 2 łany, zaś chłopi z Gui powiększyli wieś o 23 łany. W następnych latach Hohendorfowie powiększali swe posiadłości, kupując m.in. pobliskie Biedaszki. W rezultacie na pierwotnych 120 łanach Gui powstał cały klucz folwarków i wsi. Jedną z nich była Mała Guja (lub Szymanowizna, niem. Klein Guja), która wyodrębniła się około 1590 roku na 6 łanach. W jej pobliżu powstał z kolei folwark pomocniczy Nowa Guja z dworkiem. Po II wojnie światowej obie te miejscowości występują pod wspólną nazwą Nowa Guja.
W wyniku epidemii dżumy w 1710 roku zmarła większość mieszkańców wsi (161 osób). W 1925 roku miejscowość zamieszkiwało 312 osób, zaś maju 1939 roku wieś liczyła 447 mieszkańców.
Szkoła we wsi została założona w 1737 roku. W połowie XIX wieku uczęszczało do niej 81 dzieci, zaś w 1935 roku – 115 dzieci, zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono w 1947 roku. W połowie lat 60. XX w. obejmowała ona osiem klas.
Po II wojnie światowej, w 1946 roku, w Gui powstała samodzielna spółdzielnia spożywców (jako jedna z pierwszych w powiecie węgorzewskim).
W roku 1966 sołectwo Guja wchodziło w skład gromady Węgielsztyn i obejmowało wsie: Dąbrówka Mała, Guja, Nowa Guja, Różewiec, Rydzówka Mała, Szymanowizna (Mała Guja). Obecnie w skład sołectwa obok Gui wchodzi wieś Nowa Guja.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Józefa w Węgielsztynie.
Ludzie związani z miejscowością
Walter von Sanden-Guja (1888–1972) – autor książek przyrodniczych, poświęconych ptakom wodnym Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Kierował kluczem rodzinnych majątków w Gui i Ołowniku.
Zabytki
- śluza – jedyna ukończona na Kanale Mazurskim
- pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej
Bibliografia
Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1968.
Bank Danych Lokalnych GUS [30.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [30.07.2013]
Strona Gminy Węgorzewo [30.08.2013]
Wikipedia [09.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Węgorzewo[30.08.2013].
