Ignacy Pietraszewski

Ignacy Pietraszewski
Portret Ignacego Pietraszewskiego namalowany przez J. Schübelera w 1869 r. Źródło: Commons Wikimedia
Data i miejsce urodzenia	31 grudnia 1796 r. Biskupiec
Data i miejsce śmierci	16 listopada 1869 r. Berlin
Zawód	orientalista polski

Ignacy Pietraszewski (ur. 31 grudnia 1796 r. w Biskupcu, zm. 16 listopada 1869 r. w Berlinie) – orientalista polski, dyplomata.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Pietraszewski skończył szkołę w konwikcie dominikanów w Grodnie. Tam opiekę nad nim sprawowali dwaj wujowie, dominikanie Faustyn i Feliks Ciecierscy. Przez sześć lat był guwernerem. Następnie studiował język arabski i perski na Uniwersytecie w Wilnie (1822-1826). W Instytucie Języków Wschodnich, przy departamencie azjatyckim Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Petersburgu, studiował język turecki. Pietraszewski podjął pracę w carskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Otrzymał także stypendium na dalsze studia, które ukończył w 1831 r.

Praca

Pietraszewski rozpoczął swoją karierę dyplomatyczną jako tłumacz ambasady rosyjskiej w Stambule w latach 1832-1835 i poselstwa w Jaffie w 1836 r. W 1836 r. został sekretarzem konsulatu w Salonikach, natomiast w 1837 r. drugim tłumaczem konsulatu generalnego w Aleksandrii. W latach 1838-1840 pełnił funkcję konsula w Jaffie. Gdy w marcu 1840 r. został odwołany do Petersburga, wykładał na tamtejszym uniwersytecie orientalistykę. Wtedy naraził się władzom. Powodem było fakt, iż nie chciał sprzedać swej cennej kolekcji starych monet arabskich. Wyjechał do Berlina w 1843 r. i tam wydał pracę o monetach mahometańskich (Numi Mohammedani B. 1843 r.). Za to Uniwersytet w Halle w 1844 r. przyznał mu doktorat. Wtedy Pietraszewski zamieszkał w Berlinie na stałe. Na Uniwersytecie Berlińskim powierzono mu lektorat języków wschodnich i stanowisko dyrektora Królewieckiego Gabinetu Numizmatycznego. W krótkim czasie uzyskał habilitację i około 1845 r. został profesorem orientalistyki Uniwersytetu Berlińskiego.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Pietraszewski był też członkiem towarzystw naukowych niemieckich, francuskich i angielskich oraz Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Brał udział w międzynarodowym kongresie filologów w Dreźnie w 1844 r. Zaprezentował tam własny cenny zbiór numizmatyczny, który wzbudził podziw świata naukowego. Jego zbiór monet arabskich liczył 2683 sztuki, w tym 147 złotych i 739 srebrnych. Pietraszewski, chcąc wydać prace naukowe, zdecydował się sprzedać zbiory, aby uzyskać fundusze na ich wydanie. Zbiorami zainteresował się J. Lelewel, który postanowił w 1849 r. sprowadzić do kraju Pietraszewskiego. Chciał go zatrudnić na Uniwersytecie Jagiellońskim lub w Zakładzie Ossolińskich we Lwowie, a jego cenne zbiory zachować dla Polski. Pietraszewski swoje numizmaty w 1846 r. zdeponował w Muzeum Brytyjskim w Londynie. Nie mógł spłacić zaciągniętych pożyczek. Wówczas instytucja ta zakupiła monety na licytacji po niskiej cenie.

W 1846 r. Pietraszewski wydał w Berlinie, we własnym tłumaczeniu, pierwszy tom "Nowego przekładu dziejopisów tureckich, dotyczących historii polskiej". Podpisał się jako "Warmijczyk Ignacy Pietraszewski". W tym czasie Pietraszewski zajął się tłumaczeniem i opracowaniem ksiąg Zoroastra, których wydanie przyniosło mu fiasko finansowe. Ukazała się jego praca "Miano słowiańskie w ręku jednej familii od trzech tysięcy lat zostające, czyli nie Zendawesta, a Zędaszta, to jest życie dawcza książeczka Zoroastra". Publikacja wydana nakładem autora zawierała, poza awestyjskim oryginałem, również przekłady na język polski, niemiecki, francuski i turecki. Francuska i polska wersja tego dzieła ukazała się ponownie w latach 1858-1862. Pietraszewski próbował udowodnić słowiańskie pochodzenie najstarszej religii perskiej. Spotkało się to z ostrą krytyką niemieckich orientalistów i doprowadziło do pozbawienia Pietraszewskiemu katedry na Uniwersytecie Berlińskim. Pietraszewski znalazł się w trudnej sytuacji. Wtedy przyjął pracę jako dragoman poselstwa pruskiego w Teheranie. Przebywał tam od 1860 do 1864 r. Ostatnie jego prace nie zyskały uznania naukowego: "Abrege de la grammaire Zend" oraz "Deutsche verbesserte Uebersetzung der Bucher des Zoroaster".

Dorobek naukowy Pietraszewskiego w pełni nie został opublikowany za jego życia. Jego "Dziesięcioletnia podróż po Wschodzie" ukazała się w Warszawie dopiero po 1872 r.

Bibliografia

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.
Szkice olsztyńskie, red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967.
Olsztyn 1945-2005, kultura i sztuka, red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński, Olsztyn 2006.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Ogrodziński Władysław, Ignacy Pietraszewski uczony "Warmijczyk" z Biskupca. W 90 rocznicę zgonu, Olsztyn 1960.