Muchomor zielonawy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Muchomor zielonawy |Nazwa łacińska = Amanita phalloides |L = (Vaill. ex Fr.) Link |Pusta linia = <br/> |grafika = ozorek.jpg ...")
 
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Roślina infobox
 
{{Roślina infobox
 
  |Nazwa rośliny = Muchomor zielonawy
 
  |Nazwa rośliny = Muchomor zielonawy
  |Nazwa łacińska = Amanita phalloides
+
  |Nazwa łacińska = ''Amanita phalloides''
 
  |L = (Vaill. ex Fr.) Link
 
  |L = (Vaill. ex Fr.) Link
 
  |Pusta linia = <br/>
 
  |Pusta linia = <br/>
  |grafika = ozorek.jpg
+
  |grafika = muchomor.jpg
  |podpis grafiki = Ozorek dębowy - owocniki na pomnikowym dębie w Nadleśnictwie Nowe Ramuki
+
  |podpis grafiki = Owocniki muchomora zielonawego.<br>Fot. Archenzo. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Amanita_phalloides_1.JPG Commons Wikimedia]
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Domena = eukarionty  
 
  |Domena = eukarionty  
 
  |Królestwo = grzyby
 
  |Królestwo = grzyby
|Podkrólestwo =
+
|Podkrólestwo =
 
  |Gromada = grzyby podstawkowe
 
  |Gromada = grzyby podstawkowe
 
  |Klasa = pieczarniaki
 
  |Klasa = pieczarniaki
Linia 18: Linia 18:
 
  |Synonimy = muchomor sromotnikowy  
 
  |Synonimy = muchomor sromotnikowy  
 
  |Lista synonimów = }}
 
  |Lista synonimów = }}
 +
'''Muchomor zielonawy''' (''Amanita phalloides'' (Vaill. ex Fr.) Link) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny muchomorowatych (''Amanitaceae''), rzędu pieczarkowców (''Agaricales'').
 +
<br/><br/>
 +
== Owocnik ==
 +
Muchomor zielonawy (sromotnikowy) tworzy owocniki zbudowane z kapelusza i trzonu. Kapelusz jest średnicy 6-12 cm, w kolorze białozielonkawym lub oliwkowozielonkawym, na brzegu nieco jaśniejszy, czasem żółtawy i pokryty delikatnymi, nielicznymi łatkami lub pozbawiony łatek. Powierzchnia kapelusza jest sucha, gładka, nieco błyszcząca, brak prążkowania na brzegu. Blaszki białe, u starych okazów z lekkim odcieniem żółtawozielonkawym, gęsto ustawione, przy trzonie wolne.
 +
 +
Trzon wielkości 8-15 x 1-2,5 cm ,białawy z odcieniem zielonkawooliwkowym, czasem z zygzakowatym wzorkiem na powierzchni. Pierścień na trzonie – pozostałość po osłonie częściowej – wyraźny, duży, gładki lub słabo prążkowany. Nasada trzonu bulwiasto zgrubiała i otoczona charakterystyczną, dobrze rozwiniętą, wysoką, odstającą pochwą – pozostałością po osłonie całkowitej. Miąższ biały, niezmienny, kruchy o smaku łagodnym i słodkawym, mdłym zapachu.
 
<br/>
 
<br/>
  
''' Muchomor sromotnikowy ''' ('' Amanita phalloides '' (Vaill. ex Fr.) Link) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny muchomorowatych (Amanitaceae), rzędu (pieczarkowców (Agaricales).
+
== Rozmieszczenie i ekologia ==
<br/>
+
Muchomor zielonawy (sromotnikowy) występuje w lasach liściastych, rzadziej iglastych. Najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ale potrafi rosnąć także na glebach kwaśnych. Jest grzybem mykoryzowym, wchodzi w symbiozę z dębem, z bukiem, rzadziej z brzozą. Owocniki wyrastają na ziemi pojedynczo lub po kilka, od lipca do października.
  
=== Owocnik ===
+
Najpospolitszy w Europie, występuje również w Ameryce Północnej i Południowej, Azji (Japonia, Chiny) i Nowej Zelandii. Gatunek dość częsty w całej Polsce.
  
Muchomor sromotnikowy tworzy owocniki zbudowane z kapelusza i trzonu. Kapelusz średnicy 6-12 cm w kolorze białozielonkawym lub oliwkowo zielonkawym, na brzegu nieco jaśniejszy, czasem żółtawy pokryty delikatnymi, nielicznymi łatkami lub pozbawiony łatek. Powierzchnia kapelusza sucha, gładka, nieco błyszcząca, brak prążkowania na brzegu. Blaszki białe, u starych okazów z lekkim odcieniem żółtawozielonkawym, gęsto ustawione, przy trzonie wolne. Trzon wielkości 8-15 x 1-2,5cm białawy z odcieniem zielonkawooliwkowym, czasem z zygzakowatym wzorkiem na powierzchni. Pierścień na trzonie - pozostałość po osłonie częściowej -wyraźny, duży, gładki  lub słabo prążkowany. Nasada trzonu bulwiasto zgrubiała i otoczona charakterystyczną, dobrze rozwiniętą, wysoką, odstającą pochwą -pozostałością po osłonie całkowitej. Miąższ biały, niezmienny, kruchy o smaku łagodnym i słodkawym, mdłym zapachu.
+
Ze względu na wysoki udział kompleksów leśnych w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]] muchomor sromotnikowy znany jest na tym terenie z bardzo licznych stanowisk.  
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Rozmieszczenie i ekologia ===
+
== Wartość użytkowa ==
Muchomor sromotnikowy występuje w lasach liściastych, rzadziej iglastych. Najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ale potrafi rosnąć także na glebach kwaśnych. Jest grzybem mykoryzowym, wchodzi w symbiozę z [[dąb|dębem]], z [[buk|bukiem]],rzadziej z brzozą. Owocniki wyrastają na ziemi pojedynczo lub po kilka od lipca do października.
+
Jest to grzyb śmiertelnie trujący.
<br/>
 
Najpospolitszy w Europie, występuje również w Ameryce Północnej i Południowej, Azji, Japonii, Chinach i Nowej Zelandii. Gatunek dość częsty w całej Polsce. Ze względu na wysoki udział kompleksów leśnych w województwie warmińsko-mazurskim, muchomor sromotnikowy na tym terenie znany jest z bardzo licznych stanowisk.  
 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Wartość użytkowa ===
+
== Ciekawostki ==  
Grzyb śmiertelnie trujący!
+
Ten gatunek grzyba jest odpowiedzialny za najwięcej śmiertelnych i ciężkich zatruć. Ze względu na bardzo zmienną barwę kapelusza jest mylony z innymi gatunkami grzybów. Zielonkawe okazy są mylone z jadalnymi gołąbkami (''Russula aeruginea'' i ''R. heterophylla''), z zielonymi gąskami (np. ''Tricholoma flavovirens''), z czubajką kanią (''Macrolepiota procera''), a białe formy z pieczarkami (''Agaricus'').
<br/>
+
 
 +
Jedną z charakterystycznych cech muchomora sromotnikowego, pozwalających odróżnić go od innych, jadalnych gatunków grzybów jest bulwiasta podstawa trzonu i wyraźna pochwa. Młodych owocników muchomorów z nienaruszoną, całkowitą osłoną nie można jednak odróżnić od innych grzybów. Dlatego nie wolno zbierać okazów w tym stadium. Dla zbierających purchawki wskazane jest sprawdzenie przekroju owocnika, nawet u młodych grzybów kapeluszowych na przekroju widać zarys kapelusza i zawiązki blaszek; młode purchawki są na przekroju jednolicie białe.
  
=== Ciekawostki ===
+
Owocniki muchomora sromotnikowego zawierają bardzo toksyczne substancje z pierwszej grupy trucizn amatoksyn (amanityna, amanina, amanullina) i fallotoksyny (falloidyna, falloina, fallizyna, fallicydyna). Są bardzo stabilne i odporne na gotowanie, suszenie lub moczenie. Powodują zatrucia cyklopeptydowe i cytotoksyczne. Są to trucizny komórkowe, działają na komórki wątroby i inne narządy. Śmiertelna dawka dla dorosłych wynosi 50 g świeżego grzyba, dla dzieci 5-10 g.  
Najwięcej zatruć śmiertelnych i ciężkich przypada na ten gatunek grzyba. Ze względu na bardzo zmienną barwę kapelusza jest mylony z innymi gatunkami grzybów. Zielonkawe okazy są mylone z jadalnymi gołąbkami (Russula aeruginea i R. heterophylla), z zielonymi gąskami (np. Tricholoma flavovirens), z czubajką kanią (Macrolepiota procera), a białe formy z pieczarkami (Agaricus).  
 
<br/>
 
  
Jedną z charakterystycznych cech muchomora sromotnikowego, pozwalających odróżnić go od innych, jadalnych gatunków jest bulwiasta podstawa trzonu i wyraźna pochwa. Młodych owocników muchomorów z nie naruszoną całkowitą osłoną nie można odróżnić od innych gatunków grzybów. Dlatego nie wolno zbierać okazów w tym stadium. Dla zbierających purchawki wskazane jest sprawdzenie przekroju owocnika, nawet u młodych grzybów kapeluszowych na przekroju widać zarys kapelusza i zawiązki blaszek; młode purchawki są na przekroju jednolicie białe.
+
Charakterystyczną cechą zatruć amatoksynami jest długi okres utajenia choroby (nawet do 36 h), po tym czasie pojawiają się objawy takie jak: nudności, wymioty, biegunka z bólami, trwająca 2-4 dni, obniżenie ciśnienia krwi, przyspieszenie pulsu, kurcz w łydkach, wysuszenie i szok. Po tych objawach następuje tzw. faza względnego zacisza i towarzysząca jej pozorna poprawa, po której pojawiają się pierwsze oznaki uszkodzenia narządów. W wątrobie następuje jej stłuszczenie, martwica i zanik glikogenu, wystąpić może także hipoglikemia, a nawet drgawki hipoglikemiczne. Wskutek uszkodzenia nerek występuje azotemia, hipochloremia, mocznica. Trucizny te uszkadzają również inne narządy. W wyniku uszkodzenia jelit występują krwawe biegunki, w wyniku uszkodzenia szpiku kostnego niedokrwistość, w wyniku uszkodzenia serca jego stłuszczenie i niedomoga krążenia (sinica). Po 4-7 dniach wątroba przestaje działać i następuje śmierć, jeśli dawka trucizny była dostatecznie wysoka i nie podjęto terapii chroniącej wątrobę. Jako antidotum przy uszkodzeniach wątroby stosuje się dożylnie sylibininę, naturalną substancję, pozyskiwaną z ostropestu plamistego (''Silybium marianum''). Często niezbędny jest  przeszczep  wątroby.
<br/>
 
Owocniki muchomora sromotnikowego zawierają bardzo toksyczne substancje z pierwszej grupy trucizn amatoksyn (amanityna, amanina, amanullina) i fallotoksyny (falloidyna, falloina, fallizyna, fallicydyna). Są bardzo stabilne  i odporne na gotowanie, suszenie lub moczenie. Powodują zatrucia cyklopeptydowe i cytotoksyczne. Są to trucizny komórkowe, działają na komórki wątroby i inne narządy. Śmiertelna dawka dla dorosłych wynosi 50 g świeżego grzyba, dla dzieci 5-10g. Charakterystyczna cechą zatruć amatoksynami jest długi okres utajenia choroby (nawet do 36h), po tym czasie pojawiają się objawy takie jak: nudności, wymioty, biegunka z bólami, trwająca 2-4 dni, obniżenie ciśnienia krwi, przyspieszenie pulsu, kurcz w łydkach, wysuszenie i szok. Po tych objawach następuje tzw. faza względnego zacisza i towarzysząca jej pozorna poprawa, po której pojawiają się pierwsze oznaki uszkodzenia narządów. W wątrobie następuje jej stłuszczenie, martwica i zanik glikogenu, wystąpić może także hipoglikemia, a nawet drgawki hipoglikemiczne. Wskutek uszkodzenia nerek występuje azotemia, hipochloremia, mocznica. Trucizny te uszkadzają również inne narządy. W wyniku uszkodzenia jelit występują krwawe biegunki, w wyniku uszkodzenia szpiku kostnego niedokrwistość, w wyniku uszkodzenia serca jego stłuszczenie i niedomoga krążenia (sinica). Po 4-7 dniach wątroba przestaje działać i następuje śmierć, jeśli dawka trucizny była dostatecznie wysoka i nie podjęto terapii chroniącej wątrobę. Jako antidotum przy uszkodzeniach wątroby stosuje się dożylnie sylibininę , naturalną substancję, pozyskiwaną z ostropestu plamistego (Silybium marianum). Często niezbędny jest  przeszczep  wątroby.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
== Bibliografia ==
+
== Zobacz też==
Gumińska B., Wojewoda W. :Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985.
+
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Muchomor_zielonawy pl.wikipedia.org, Muchomor zielonawy] [21.04.2014]
<br/>
 
Flück M.:Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie. Franckh-KosmosVerlags-GmbH & Co., Stuttgart.
 
 
<br/>
 
<br/>
 
+
[http://www.grzyby.pl/gatunki/Amanita_phalloides.htm grzyby.pl] [21.04.2014]
== Linki zewnętrzne ==
 
http://pl.wikipedia.org/wiki/Muchomor_zielonawy
 
 
<br/>
 
<br/>
http://www.grzyby.pl/gatunki/Amanita_phalloides.htm
+
[http://www.indexfungorum.org/names/Names.asp indexfungorum.org] [21.04.2014]
 
<br/>
 
<br/>
http://www.indexfungorum.org/names/Names.asp
+
[http://www.prometeusze.pl/sil.php prometeusze.pl] [21.04.2014]
 
<br/>
 
<br/>
http://www.prometeusze.pl/sil.php
+
[http://www.wple.net/plek/numery_2012/numer-8-2012/541-543.pdf wple.net] [21.04.2014]
 
<br/>
 
<br/>
http://www.wple.net/plek/numery_2012/numer-8-2012/541-543.pdf
+
== Bibliografia ==
 +
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, ''Grzyby i ich oznaczanie'', Warszawa 1985.<br/>
 +
Flück Marcus, ''Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie'', Stuttgart 2001.
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
[[Kategoria: Przyroda]]
 
[[Kategoria: Przyroda]]
[[Kategoria: Grzyby]]
+
[[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]]

Aktualna wersja na dzień 08:22, 19 lut 2015

Muchomor zielonawy

Amanita phalloides
(Vaill. ex Fr.) Link
Owocniki muchomora zielonawego.Fot. Archenzo. Źródło: Commons Wikimedia
Owocniki muchomora zielonawego.
Fot. Archenzo. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo grzyby
Gromada grzyby podstawkowe
Klasa pieczarniaki
Rząd pieczarkowce
Rodzina muchomorowate
Rodzaj muchomor
Gatunek muchomor zielonawy
muchomor sromotnikowy

Muchomor zielonawy (Amanita phalloides (Vaill. ex Fr.) Link) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny muchomorowatych (Amanitaceae), rzędu pieczarkowców (Agaricales).

Owocnik

Muchomor zielonawy (sromotnikowy) tworzy owocniki zbudowane z kapelusza i trzonu. Kapelusz jest średnicy 6-12 cm, w kolorze białozielonkawym lub oliwkowozielonkawym, na brzegu nieco jaśniejszy, czasem żółtawy i pokryty delikatnymi, nielicznymi łatkami lub pozbawiony łatek. Powierzchnia kapelusza jest sucha, gładka, nieco błyszcząca, brak prążkowania na brzegu. Blaszki białe, u starych okazów z lekkim odcieniem żółtawozielonkawym, gęsto ustawione, przy trzonie wolne.

Trzon wielkości 8-15 x 1-2,5 cm ,białawy z odcieniem zielonkawooliwkowym, czasem z zygzakowatym wzorkiem na powierzchni. Pierścień na trzonie – pozostałość po osłonie częściowej – wyraźny, duży, gładki lub słabo prążkowany. Nasada trzonu bulwiasto zgrubiała i otoczona charakterystyczną, dobrze rozwiniętą, wysoką, odstającą pochwą – pozostałością po osłonie całkowitej. Miąższ biały, niezmienny, kruchy o smaku łagodnym i słodkawym, mdłym zapachu.

Rozmieszczenie i ekologia

Muchomor zielonawy (sromotnikowy) występuje w lasach liściastych, rzadziej iglastych. Najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ale potrafi rosnąć także na glebach kwaśnych. Jest grzybem mykoryzowym, wchodzi w symbiozę z dębem, z bukiem, rzadziej z brzozą. Owocniki wyrastają na ziemi pojedynczo lub po kilka, od lipca do października.

Najpospolitszy w Europie, występuje również w Ameryce Północnej i Południowej, Azji (Japonia, Chiny) i Nowej Zelandii. Gatunek dość częsty w całej Polsce.

Ze względu na wysoki udział kompleksów leśnych w województwie warmińsko-mazurskim muchomor sromotnikowy znany jest na tym terenie z bardzo licznych stanowisk.

Wartość użytkowa

Jest to grzyb śmiertelnie trujący.

Ciekawostki

Ten gatunek grzyba jest odpowiedzialny za najwięcej śmiertelnych i ciężkich zatruć. Ze względu na bardzo zmienną barwę kapelusza jest mylony z innymi gatunkami grzybów. Zielonkawe okazy są mylone z jadalnymi gołąbkami (Russula aeruginea i R. heterophylla), z zielonymi gąskami (np. Tricholoma flavovirens), z czubajką kanią (Macrolepiota procera), a białe formy z pieczarkami (Agaricus).

Jedną z charakterystycznych cech muchomora sromotnikowego, pozwalających odróżnić go od innych, jadalnych gatunków grzybów jest bulwiasta podstawa trzonu i wyraźna pochwa. Młodych owocników muchomorów z nienaruszoną, całkowitą osłoną nie można jednak odróżnić od innych grzybów. Dlatego nie wolno zbierać okazów w tym stadium. Dla zbierających purchawki wskazane jest sprawdzenie przekroju owocnika, nawet u młodych grzybów kapeluszowych na przekroju widać zarys kapelusza i zawiązki blaszek; młode purchawki są na przekroju jednolicie białe.

Owocniki muchomora sromotnikowego zawierają bardzo toksyczne substancje z pierwszej grupy trucizn amatoksyn (amanityna, amanina, amanullina) i fallotoksyny (falloidyna, falloina, fallizyna, fallicydyna). Są bardzo stabilne i odporne na gotowanie, suszenie lub moczenie. Powodują zatrucia cyklopeptydowe i cytotoksyczne. Są to trucizny komórkowe, działają na komórki wątroby i inne narządy. Śmiertelna dawka dla dorosłych wynosi 50 g świeżego grzyba, dla dzieci 5-10 g.

Charakterystyczną cechą zatruć amatoksynami jest długi okres utajenia choroby (nawet do 36 h), po tym czasie pojawiają się objawy takie jak: nudności, wymioty, biegunka z bólami, trwająca 2-4 dni, obniżenie ciśnienia krwi, przyspieszenie pulsu, kurcz w łydkach, wysuszenie i szok. Po tych objawach następuje tzw. faza względnego zacisza i towarzysząca jej pozorna poprawa, po której pojawiają się pierwsze oznaki uszkodzenia narządów. W wątrobie następuje jej stłuszczenie, martwica i zanik glikogenu, wystąpić może także hipoglikemia, a nawet drgawki hipoglikemiczne. Wskutek uszkodzenia nerek występuje azotemia, hipochloremia, mocznica. Trucizny te uszkadzają również inne narządy. W wyniku uszkodzenia jelit występują krwawe biegunki, w wyniku uszkodzenia szpiku kostnego niedokrwistość, w wyniku uszkodzenia serca jego stłuszczenie i niedomoga krążenia (sinica). Po 4-7 dniach wątroba przestaje działać i następuje śmierć, jeśli dawka trucizny była dostatecznie wysoka i nie podjęto terapii chroniącej wątrobę. Jako antidotum przy uszkodzeniach wątroby stosuje się dożylnie sylibininę, naturalną substancję, pozyskiwaną z ostropestu plamistego (Silybium marianum). Często niezbędny jest przeszczep wątroby.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Muchomor zielonawy [21.04.2014]
grzyby.pl [21.04.2014]
indexfungorum.org [21.04.2014]
prometeusze.pl [21.04.2014]
wple.net [21.04.2014]

Bibliografia

Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Flück Marcus, Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie, Stuttgart 2001.