Orlik pospolity: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Orlik pospolity | |Nazwa rośliny = Orlik pospolity | ||
| − | |Nazwa łacińska = Aquilegia vulgaris | + | |Nazwa łacińska = ''Aquilegia vulgaris'' |
|L = L. | |L = L. | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = aqui.jpg | |grafika = aqui.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Orlik pospolity. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aquilegia_vulgaris_(1).jpg] | + | |podpis grafiki = Orlik pospolity.<br>Fot. Maurizio Trenchi. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aquilegia_vulgaris_(1).jpg Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|Rząd = jaskrowce | |Rząd = jaskrowce | ||
|Rodzina = jaskrowate | |Rodzina = jaskrowate | ||
| + | |Rodzaj = orlik | ||
|Gatunek = orlik pospolity | |Gatunek = orlik pospolity | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| − | + | '''Orlik pospolity''' (''Aquilegia vulgaris'' L. ) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych (''Ranunculaceae''), rzędu jaskrowców (''Ranunculales'').<br/><br/> | |
| − | |||
| − | '''Orlik pospolity''' (''Aquilegia vulgaris'' L. ) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych (''Ranunculaceae''), rzędu jaskrowców (''Ranunculales''). | ||
| − | |||
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| − | Orlik pospolity jest rośliną wieloletnią, rozwijającą pod ziemią krótkie i grube kłącze przechodzące w nadziemną łodygę o wysokości od 30 do 60 cm (80 cm). Liście na długich ogonkach, trójwrębne, brzegiem karbowane, podwójnie trójdzielne. | + | Orlik pospolity jest rośliną wieloletnią, rozwijającą pod ziemią krótkie i grube kłącze przechodzące w nadziemną łodygę o wysokości od 30 do 60 cm (80 cm). Liście osadzone są na długich ogonkach, trójwrębne, brzegiem karbowane, podwójnie trójdzielne. |
Kwitnie między majem a lipcem. Kwiaty duże, barwy fioletowej (bardzo rzadko w naturze białe lub różowe – oddzielne podgatunki), osadzone są na długich szypułkach, z charakterystyczną haczykowatą ostrogą. Okwiat złożony z pięciu bezostrogowych części i pięciu zaopatrzonych w ostrogi. Wewnątrz kwiatu 5-6 owłosionych słupków i liczne, również owłosione pręciki. | Kwitnie między majem a lipcem. Kwiaty duże, barwy fioletowej (bardzo rzadko w naturze białe lub różowe – oddzielne podgatunki), osadzone są na długich szypułkach, z charakterystyczną haczykowatą ostrogą. Okwiat złożony z pięciu bezostrogowych części i pięciu zaopatrzonych w ostrogi. Wewnątrz kwiatu 5-6 owłosionych słupków i liczne, również owłosione pręciki. | ||
Owocem jest mieszek o długości ok. 3 cm, zaopatrzony w dzióbek. Wewnątrz liczne, czarne i lśniące nasiona. Orlik należy do hemikryptofitów. Kwiaty zapylane są przeważnie przez trzmiele. | Owocem jest mieszek o długości ok. 3 cm, zaopatrzony w dzióbek. Wewnątrz liczne, czarne i lśniące nasiona. Orlik należy do hemikryptofitów. Kwiaty zapylane są przeważnie przez trzmiele. | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
Orlik pospolity występuje w Europie i Afryce Północnej. W Polsce w stanie dzikim nie jest pospolity. Rośnie na rozproszonych stanowiskach zarówno na niżu, jak i w górach, najwyżej sięga w Tatrach. | Orlik pospolity występuje w Europie i Afryce Północnej. W Polsce w stanie dzikim nie jest pospolity. Rośnie na rozproszonych stanowiskach zarówno na niżu, jak i w górach, najwyżej sięga w Tatrach. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | Na Warmii i Mazurach odnotowany w [[Brodnicki Park Krajobrazowy|Brodnickim Parku Krajobrazowym]] oraz w [[Rezerwat Dolina rzeki Wałszy|Rezerwacie Dolina rzeki Wałszy]] i [[Rezerwat Dolina Stradanki|Rezerwacie Dolina Stradanki]]. | + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] został odnotowany w [[Brodnicki Park Krajobrazowy|Brodnickim Parku Krajobrazowym]] oraz w [[Rezerwat Dolina rzeki Wałszy|Rezerwacie Dolina rzeki Wałszy]] i [[Rezerwat Dolina Stradanki|Rezerwacie Dolina Stradanki]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | Jego siedlisko stanowią widne lasy liściaste i niezbyt wilgotne zarośla. Dobrze czuje się na glebach żyznych. Lubi stanowiska półcieniste lub słoneczne. Cała roślina jest lekko trująca. Przy doustnym spożyciu powoduje odurzenie, omdlenia, zwężenie źrenic, biegunkę i trudności w oddychaniu. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
Orlik pospolity jest objęty w Polsce ochroną gatunkową. Ze względu na oryginalne kwiaty bywa pozyskiwany do prywatnych ogródków. Wiele jego stanowisk znajduje się w parkach narodowych. | Orlik pospolity jest objęty w Polsce ochroną gatunkową. Ze względu na oryginalne kwiaty bywa pozyskiwany do prywatnych ogródków. Wiele jego stanowisk znajduje się w parkach narodowych. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | Ziele orlika – Herba Aquilegiae zawiera alkaloidy (magnoflorynę) oraz kumarynę i glikozyd nitrylowy. Wykorzystywany w medycynie niekonwencjonalnej, w homeopatii. Kiedyś robiono z tej rośliny płyn ściągający. | + | Ziele orlika – ''Herba Aquilegiae'' – zawiera alkaloidy (magnoflorynę) oraz kumarynę i glikozyd nitrylowy. Wykorzystywany w medycynie niekonwencjonalnej, w homeopatii. Kiedyś robiono z tej rośliny płyn ściągający. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Może być | + | Może być uprawiany jako roślina ozdobna. W ogrodach głównie uprawiane są jego kultywary i mieszańce o kwiatach w kolorze białym, różowym, karmazynowym i purpurowym, rzadko uprawia się typową formę gatunku. Pochodzi też od niego wiele mieszańców uprawianych jako rośliny ozdobne. Łatwy w uprawie, jest całkowicie mrozoodporny, najlepiej rośnie na lekkiej, przepuszczalnej i próchnicznej glebie oraz na stanowisku słonecznym. Uprawia się go przez podział lub z nasion wysiewanych jesienią lub wiosną. W celu otrzymania osobników o tych samych cechach co odmiana należy rozmnażać go przez podział rozrośniętych kęp. |
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| Linia 47: | Linia 44: | ||
Według mowy kwiatów orlik oznacza odmienne nastroje. | Według mowy kwiatów orlik oznacza odmienne nastroje. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | Orlik | + | Orlik ze względu na swe właściwości można wykorzystać w ogrodzie jako naturalny repelent – skutecznie odstrasza ślimaki. |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Rutkowski Lucjan, ''Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej'', Warszawa | + | Rutkowski Lucjan, ''Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej'', Warszawa 2006. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, ''Rośliny chronione'', Warszawa | + | Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, ''Rośliny chronione'', Warszawa 2006. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Podbielkowski Z., ''Rośliny użytkowe'', Warszawa | + | Podbielkowski Z., ''Rośliny użytkowe'', Warszawa 1992. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Orlik_pospolity Orlik pospolity, pl.wikipedia.org] [04.12.2014] | |
| − | |||
| − | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Orlik_pospolity] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] |
Aktualna wersja na dzień 10:48, 20 lut 2015
| Orlik pospolity | |
| | |
| Aquilegia vulgaris | |
| L. | |
 Orlik pospolity. Fot. Maurizio Trenchi. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | jaskrowce |
| Rodzina | jaskrowate |
| Rodzaj | orlik |
| Gatunek | orlik pospolity |
| Synonimy | |
Orlik pospolity (Aquilegia vulgaris L. ) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae), rzędu jaskrowców (Ranunculales).
Spis treści
Morfologia
Orlik pospolity jest rośliną wieloletnią, rozwijającą pod ziemią krótkie i grube kłącze przechodzące w nadziemną łodygę o wysokości od 30 do 60 cm (80 cm). Liście osadzone są na długich ogonkach, trójwrębne, brzegiem karbowane, podwójnie trójdzielne.
Kwitnie między majem a lipcem. Kwiaty duże, barwy fioletowej (bardzo rzadko w naturze białe lub różowe – oddzielne podgatunki), osadzone są na długich szypułkach, z charakterystyczną haczykowatą ostrogą. Okwiat złożony z pięciu bezostrogowych części i pięciu zaopatrzonych w ostrogi. Wewnątrz kwiatu 5-6 owłosionych słupków i liczne, również owłosione pręciki.
Owocem jest mieszek o długości ok. 3 cm, zaopatrzony w dzióbek. Wewnątrz liczne, czarne i lśniące nasiona. Orlik należy do hemikryptofitów. Kwiaty zapylane są przeważnie przez trzmiele.
Rozmieszczenie i ekologia
Orlik pospolity występuje w Europie i Afryce Północnej. W Polsce w stanie dzikim nie jest pospolity. Rośnie na rozproszonych stanowiskach zarówno na niżu, jak i w górach, najwyżej sięga w Tatrach.
Na Warmii i Mazurach został odnotowany w Brodnickim Parku Krajobrazowym oraz w Rezerwacie Dolina rzeki Wałszy i Rezerwacie Dolina Stradanki.
Jego siedlisko stanowią widne lasy liściaste i niezbyt wilgotne zarośla. Dobrze czuje się na glebach żyznych. Lubi stanowiska półcieniste lub słoneczne. Cała roślina jest lekko trująca. Przy doustnym spożyciu powoduje odurzenie, omdlenia, zwężenie źrenic, biegunkę i trudności w oddychaniu.
Wartość użytkowa
Orlik pospolity jest objęty w Polsce ochroną gatunkową. Ze względu na oryginalne kwiaty bywa pozyskiwany do prywatnych ogródków. Wiele jego stanowisk znajduje się w parkach narodowych.
Ziele orlika – Herba Aquilegiae – zawiera alkaloidy (magnoflorynę) oraz kumarynę i glikozyd nitrylowy. Wykorzystywany w medycynie niekonwencjonalnej, w homeopatii. Kiedyś robiono z tej rośliny płyn ściągający.
Może być uprawiany jako roślina ozdobna. W ogrodach głównie uprawiane są jego kultywary i mieszańce o kwiatach w kolorze białym, różowym, karmazynowym i purpurowym, rzadko uprawia się typową formę gatunku. Pochodzi też od niego wiele mieszańców uprawianych jako rośliny ozdobne. Łatwy w uprawie, jest całkowicie mrozoodporny, najlepiej rośnie na lekkiej, przepuszczalnej i próchnicznej glebie oraz na stanowisku słonecznym. Uprawia się go przez podział lub z nasion wysiewanych jesienią lub wiosną. W celu otrzymania osobników o tych samych cechach co odmiana należy rozmnażać go przez podział rozrośniętych kęp.
Ciekawostki
Nazwa łacińska aquila oznacza orzeł, ze względu na podobieństwo ostrogi kwiatu orlika do szponu orła.
Według mowy kwiatów orlik oznacza odmienne nastroje.
Orlik ze względu na swe właściwości można wykorzystać w ogrodzie jako naturalny repelent – skutecznie odstrasza ślimaki.
Bibliografia
Rutkowski Lucjan, Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa 2006.
Piękoś-Mirkowa Halina, Mirek Zbigniew, Rośliny chronione, Warszawa 2006.
Podbielkowski Z., Rośliny użytkowe, Warszawa 1992.
Orlik pospolity, pl.wikipedia.org [04.12.2014]
.jpg){kind=link}