Pozezdrze: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(Charakterystyka fizjograficzna)
Linia 31: Linia 31:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
<big>''' Miejscowość(-Nazwa'''</big> (do RRRR r. ....) –
+
<big>''' Pozezdrze''' (niem. ''Possessern'', od 1938 r. ''Grossgarten'') – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, siedziba gminy Pozezdrze.  
 +
 
 +
Siedzibą gminy Pozezdrze zostało już w listopadzie 1945 roku, następnie było siedzibą gromady, a wreszcie ponownie gminy.  
 +
 
 +
W 1972 roku gromada Pozezdrze obejmowała sołectwa: Dziaduszyn, Harsz, Kolonia Pozezdrze, Pozezdrze, Pieczarki, Przerwanki i Wyłudy.  
 +
 
 +
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.
  
<br/>
 
  
 
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
 
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
Linia 42: Linia 47:
  
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
=== Dzieje miejscowości ===
 +
Wieś została założona w 1543 roku na 100 łanach, z których dziesięć otrzymał sołtys, Paweł Mały z Leca. Miejscowość została zasiedlona w ciągu kilkunastu lat; w 1557 roku mieszkało tu 45 rodzin. Początkowa zwana była ''Gross Garten'', później – od nazwy jeziora – ''Possesern', ''Pozerdren'', ''Poseesern'' . Tutejsi chłopi odrabiali pańszczyznę w majątku państwowym przy zamku węgorzewskim. W 1710 roku na dżumę zmarła większość mieszkańców (309 osób). W XVII wieku wieś w dalszym ciągu liczyła 100 łanów, w następnym stuleciu powiększyła się do 134 łanów. Dzięki wybudowaniu drogi Giżycko-Pozezdrze-Węgorzewo w drugiej połowie XIX wieku rozwój wsi przyspieszył i wzrosło znaczenie wsi. W 1858 roku Pozezdrze zamieszkiwało 927 osób.
 +
 +
W 1910 wieś poważnie ucierpiała w wyniku wielkiego pożaru, zaś podczas I wojny światowej znajdowała się na linii frontu. W roku 1939 liczyła 1551 mieszkańców.
 +
 +
Pierwsi osadnicy po II wojnie światowej zaczęli napływać w rejon Pozezdrza już w marcu 1945 roku. Pierwszym wójtem został Aleksander Wielocha (1945), w 1947 roku zorganizowano tu jedną z pierwszych gminnych rad narodowych w powiecie. Wiosną 1945 roku uruchomiono przedwojenną gorzelnię oraz młyn, zaś wiosną 1946 roku zorganizowano zlewnię mleka; w tym samym roku otwarto świetlicę .
 +
 +
 +
Parafia ewangelicka w Pozezdrzu powstała w 1886 roku (wcześniej wieś należała do parafii w Kruklankach) i obejmowała wsie: Harsz, Okowizna, Pieczarki i Pozezdrze. Kościół wybudowano w 1891 roku. W parafii pod koniec XIX wieku było 658 Polaków (na 2630 parafian), w 1912 roku – około dwustu. W 1926 roku w wielkie święta odbywały się tu msze w języku polskim, jedyne w powiecie węgorzewskim. Kościół, zniszczony w 1915 roku w trakcie działań wojennych, został odbudowany w 1923 roku. Od 1946 roku jest siedzibą katolickiej parafii pw. św. Stanisława Kostki.
 +
We wsi funkcjonuje również filiał Kościoła Ewngelicko-Augsburskiego.
 +
 +
 +
Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W połowie XIX wieku pracowało w niej dwóch nauczycieli, uczęszczało 142 dzieci. W 1935 roku we wsi funkcjonowały dwie szkoły: jedna obejmowała cztery klasy (czterech nauczycieli, 218 uczniów), zaś druga była jednoklasowa (jeden nauczyciel, 48 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono wiosną 1945 roku (Stefania Grzegorzewska, Zygmunt Klimaszewski) jako jedną z pierwszych w powiecie; w połowie lat 60. obejmowała ona osiem klas.
 +
 +
Wedle lokalnej legendy na wniesieniu w pobliżu wsi, nad rzeczką Sapiną, miał być ukryty wielki skarb, stąd nazwa wzgórza: [[Złota Góra]].
 +
  
 
<br/>
 
<br/>

Wersja z 16:43, 12 wrz 2013


Pozezdrze

Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat węgorzewski
Gmina Pozezdrze
Liczba ludności (2009) 1297
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 11-610
Tablice rejestracyjne NWE
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Pozezdrze
Pozezdrze
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Pozezdrze
Pozezdrze
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pozezdrze (niem. Possessern, od 1938 r. Grossgarten) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, siedziba gminy Pozezdrze.

Siedzibą gminy Pozezdrze zostało już w listopadzie 1945 roku, następnie było siedzibą gromady, a wreszcie ponownie gminy.

W 1972 roku gromada Pozezdrze obejmowała sołectwa: Dziaduszyn, Harsz, Kolonia Pozezdrze, Pozezdrze, Pieczarki, Przerwanki i Wyłudy.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.


Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest 11 km na południowy wschód od Węgorzewa, przebiega przez nią droga krajowa nr 63 na odcinku Węgorzewo-Giżycko. W okolicy znajdują się jeziora: Pozezdrze, Wilkus, Lemięt, Harsz i kilka mniejszych.



Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1543 roku na 100 łanach, z których dziesięć otrzymał sołtys, Paweł Mały z Leca. Miejscowość została zasiedlona w ciągu kilkunastu lat; w 1557 roku mieszkało tu 45 rodzin. Początkowa zwana była Gross Garten, później – od nazwy jeziora – Possesern', Pozerdren, Poseesern . Tutejsi chłopi odrabiali pańszczyznę w majątku państwowym przy zamku węgorzewskim. W 1710 roku na dżumę zmarła większość mieszkańców (309 osób). W XVII wieku wieś w dalszym ciągu liczyła 100 łanów, w następnym stuleciu powiększyła się do 134 łanów. Dzięki wybudowaniu drogi Giżycko-Pozezdrze-Węgorzewo w drugiej połowie XIX wieku rozwój wsi przyspieszył i wzrosło znaczenie wsi. W 1858 roku Pozezdrze zamieszkiwało 927 osób.

W 1910 wieś poważnie ucierpiała w wyniku wielkiego pożaru, zaś podczas I wojny światowej znajdowała się na linii frontu. W roku 1939 liczyła 1551 mieszkańców.

Pierwsi osadnicy po II wojnie światowej zaczęli napływać w rejon Pozezdrza już w marcu 1945 roku. Pierwszym wójtem został Aleksander Wielocha (1945), w 1947 roku zorganizowano tu jedną z pierwszych gminnych rad narodowych w powiecie. Wiosną 1945 roku uruchomiono przedwojenną gorzelnię oraz młyn, zaś wiosną 1946 roku zorganizowano zlewnię mleka; w tym samym roku otwarto świetlicę .


Parafia ewangelicka w Pozezdrzu powstała w 1886 roku (wcześniej wieś należała do parafii w Kruklankach) i obejmowała wsie: Harsz, Okowizna, Pieczarki i Pozezdrze. Kościół wybudowano w 1891 roku. W parafii pod koniec XIX wieku było 658 Polaków (na 2630 parafian), w 1912 roku – około dwustu. W 1926 roku w wielkie święta odbywały się tu msze w języku polskim, jedyne w powiecie węgorzewskim. Kościół, zniszczony w 1915 roku w trakcie działań wojennych, został odbudowany w 1923 roku. Od 1946 roku jest siedzibą katolickiej parafii pw. św. Stanisława Kostki. We wsi funkcjonuje również filiał Kościoła Ewngelicko-Augsburskiego.


Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W połowie XIX wieku pracowało w niej dwóch nauczycieli, uczęszczało 142 dzieci. W 1935 roku we wsi funkcjonowały dwie szkoły: jedna obejmowała cztery klasy (czterech nauczycieli, 218 uczniów), zaś druga była jednoklasowa (jeden nauczyciel, 48 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono wiosną 1945 roku (Stefania Grzegorzewska, Zygmunt Klimaszewski) jako jedną z pierwszych w powiecie; w połowie lat 60. obejmowała ona osiem klas.

Wedle lokalnej legendy na wniesieniu w pobliżu wsi, nad rzeczką Sapiną, miał być ukryty wielki skarb, stąd nazwa wzgórza: Złota Góra.



Ludzie związani z miejscowością:



Miejscowość-Opis-Ryzunku

Zabytki:

  • Kościół z końca XIX wieku, zniszczony podczas I wojny światowej, odbudowany w 1923 roku.
  • Pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym podczas I wojny światowej.
  • Około 1,5 km na północny zachód znajdują się bunkry „Hochwald” – byłej kwatery reichsführera Heinricha Himmlera, dowódcy SS i policji. Zbudowany w latach 1940-1941, kompleks składał się z pięciu schronów, garażu, dwóch warowni i schronu przeznaczonego dla samego Himmlera. Ten ostatni zachował się w najlepszym stanie (w styczniu 1945 roku bunkry zostały wysadzone przez wycofujących się Niemców).


Miejscowość-Opis-Ryzunku


Bibliografia:

  1. Grzegorz Białuński, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
  2. Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
  3. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
  4. Andrzej Wakar, Bohdan Wilamowski, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1968.
  5. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=6085&p_token=0.9089117817015391 [data dostępu: 30.07.2013]
  6. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/angerburg.html [data dostępu: 30.07.2013]
  7. Olsztyńska Strona Rowerowa: http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/pozezdrze [data dostępu: 30.07.2013]

Przypisy



Zobacz też

Emes (dyskusja) 16:32, 12 wrz 2013 (CEST)