Pałecznik: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = palecznik zielony.jpg | |grafika = palecznik zielony.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Pałecznik (''Calicium viride'') | + | |podpis grafiki = Pałecznik (''Calicium viride'').<br>Fot. Dariusz Kubiak. |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|Podkrólestwo = | |Podkrólestwo = | ||
|Gromada = grzyby workowe | |Gromada = grzyby workowe | ||
| − | |Klasa = miseczniaki (Lecanoromycetes) | + | |Klasa = miseczniaki (''Lecanoromycetes'') |
|Rząd = misecznicowce | |Rząd = misecznicowce | ||
|Rodzina = pałecznikowate | |Rodzina = pałecznikowate | ||
|Rodzaj = pałecznik | |Rodzaj = pałecznik | ||
| − | | | + | |Gatunek = pałecznik |
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| − | |||
| − | |||
'''Pałecznk''' (''Calicium'' Pers.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny pałecznikowatych (''Caliciacea''e), rzędu misecznicowców (''Lecanorales''). | '''Pałecznk''' (''Calicium'' Pers.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny pałecznikowatych (''Caliciacea''e), rzędu misecznicowców (''Lecanorales''). | ||
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Plecha == | ||
| + | Rodzaj ''Calicium'' obejmuje porosty skorupiaste o cienkiej, zewnętrznej lub wewnętrznej plesze, charakteryzujące się wytwarzaniem niewielkich rozmiarów apotecjów, umieszczonych na różnej długoci, zwykle wyraźnych trzoneczkach. Dojrzała warstwa rodzajna (hymenium) owocników tych grzybów, podobnie jak u przedstawicieli kilku innych rodzajów, np. ''Chaenotheca'' (Th. Fr.) Th. Fr., ma postać pylastej masy (mazedium) złożonej z askospor oraz fragmentów rozpadających się pozostałych elementów warstwy. Rodzaj ''Calicium'' wyróżnia się tworzeniem czarnego mazedium, z zarodnikami z pojedynczą przegrodą. Podobnie septowane zarodniki występują u przedstawicieli rodzaju ''Microcalicium'' Vain., tworzących jednak mazedium barwy ciemnozielonej. Ten ostatni rodzaj obejmuje ponadto grzyby niezlichenizowane – naporostowe lub saprobiontyczne. | ||
| − | + | Poszczególne gatunki z tego, oraz innych, podobnych rodzajów, są niekiedy bardzo trudne do rozpoznania bez obserwacji mikroskopowych cech diagnostycznych. Okazy bez owocników lub z owocnikami zniekształconymi są zwykle niemożliwe do oznaczenia nawet do rodzaju. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
| + | Porosty z rodzaju ''Calicium'' rosną głównie na korze drzew i drewnie, tylko nieliczne na skałach. Na świecie znanych jest około 40 gatunków, z których w Polsce odnotowano dotychczas 11. Porosty te stanowią zwykle rzadkie lub bardzo rzadkie składniki lokalnych biot porostowych. Wiele gatunków przywiązanych jest do specyficznych siedlisk, miejsc zwykle zacienionych lub umiarkowanie nasłonecznionych, o wysokiej wilgotności powietrza. Stąd też największą różnorodność tych porostów obserwuje się w starych lasach o charakterze naturalnym. | ||
| + | Pałeczniki stają się porostami coraz rzadszymi, ponieważ zmniejsza się liczba odpowiadających im siedlisk, tj. starych drzew liściastych i iglastych w lasach. Charakterystycznym dla tych porostów podłożem jest także martwe drewno, w szczególności pozbawione kory pnie drzew stojących. W praktyce ostojami tych organizmów są starodrzewia, obecnie grzyby te występują zazwyczaj jedynie w rezerwatach przyrody. W rezerwacie [[Rezerwat Dęby Napiwodzkie|Dęby Napiwodzkie]] (koło [[Jedwabno|Jedwabna]]) stwierdzono występowanie czterech gatunków z tego rodzaju: ''Calicium adspersum'', ''C. glaucellum'', ''C. parvum'' i ''C. viride''. | ||
| − | + | Kilka gatunków pałeczników ma w Polsce status wskaźników niżowych lasów puszczańskich (np. ''Calicium adspersum'', ''C. viride''). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Wartość użytkowa == | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Wszystkie gatunki występujące w Polsce, poza stwierdzonymi niedawno po raz pierwszy ''C. parvum'' i ''C. pinastri'', mają status porostów zagrożonych wymarciem na obszarze kraju. | Wszystkie gatunki występujące w Polsce, poza stwierdzonymi niedawno po raz pierwszy ''C. parvum'' i ''C. pinastri'', mają status porostów zagrożonych wymarciem na obszarze kraju. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zobacz też == | |
| − | + | [http://en.wikipedia.org/wiki/Calicium en.wikipedia.org, Calicium] [25.05.2014] | |
| − | + | <br/> | |
| − | + | [http://species.wikimedia.org/wiki/Calicium species.wikimedia.org, Calicium] [25.05.2014] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, ''Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce'', "Monographiae Botanicae" 2003, nr 91, s. 223–239. | |
| − | + | <br/> | |
| − | + | Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland'', [w:] ''Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.<br/> | |
| − | + | Fałtynowicz Wiesław, ''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów'', Warszawa 2012. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | Kubiak Dariusz, ''Nowe stanowiska Calicium parvum Tibell w północnej Polsce'', "Acta Bot. Cassub." 2011, nr 10, s. 75-81. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]] [[Kategoria: rezerwaty przyrody]] [[Kategoria: powiat szczycieński]] [[Kategoria: Jedwabno (gmina wiejska)]] | |
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby]] [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 07:56, 10 mar 2015
| Pałecznik | |
| | |
| Calicium | |
| Pers. | |
 Pałecznik (Calicium viride). Fot. Dariusz Kubiak. | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby workowe |
| Klasa | miseczniaki (Lecanoromycetes) |
| Rząd | misecznicowce |
| Rodzina | pałecznikowate |
| Rodzaj | pałecznik |
| Gatunek | pałecznik |
| Synonimy | |
Pałecznk (Calicium Pers.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny pałecznikowatych (Caliciaceae), rzędu misecznicowców (Lecanorales).
Plecha
Rodzaj Calicium obejmuje porosty skorupiaste o cienkiej, zewnętrznej lub wewnętrznej plesze, charakteryzujące się wytwarzaniem niewielkich rozmiarów apotecjów, umieszczonych na różnej długoci, zwykle wyraźnych trzoneczkach. Dojrzała warstwa rodzajna (hymenium) owocników tych grzybów, podobnie jak u przedstawicieli kilku innych rodzajów, np. Chaenotheca (Th. Fr.) Th. Fr., ma postać pylastej masy (mazedium) złożonej z askospor oraz fragmentów rozpadających się pozostałych elementów warstwy. Rodzaj Calicium wyróżnia się tworzeniem czarnego mazedium, z zarodnikami z pojedynczą przegrodą. Podobnie septowane zarodniki występują u przedstawicieli rodzaju Microcalicium Vain., tworzących jednak mazedium barwy ciemnozielonej. Ten ostatni rodzaj obejmuje ponadto grzyby niezlichenizowane – naporostowe lub saprobiontyczne.
Poszczególne gatunki z tego, oraz innych, podobnych rodzajów, są niekiedy bardzo trudne do rozpoznania bez obserwacji mikroskopowych cech diagnostycznych. Okazy bez owocników lub z owocnikami zniekształconymi są zwykle niemożliwe do oznaczenia nawet do rodzaju.
Rozmieszczenie i ekologia
Porosty z rodzaju Calicium rosną głównie na korze drzew i drewnie, tylko nieliczne na skałach. Na świecie znanych jest około 40 gatunków, z których w Polsce odnotowano dotychczas 11. Porosty te stanowią zwykle rzadkie lub bardzo rzadkie składniki lokalnych biot porostowych. Wiele gatunków przywiązanych jest do specyficznych siedlisk, miejsc zwykle zacienionych lub umiarkowanie nasłonecznionych, o wysokiej wilgotności powietrza. Stąd też największą różnorodność tych porostów obserwuje się w starych lasach o charakterze naturalnym.
Pałeczniki stają się porostami coraz rzadszymi, ponieważ zmniejsza się liczba odpowiadających im siedlisk, tj. starych drzew liściastych i iglastych w lasach. Charakterystycznym dla tych porostów podłożem jest także martwe drewno, w szczególności pozbawione kory pnie drzew stojących. W praktyce ostojami tych organizmów są starodrzewia, obecnie grzyby te występują zazwyczaj jedynie w rezerwatach przyrody. W rezerwacie Dęby Napiwodzkie (koło Jedwabna) stwierdzono występowanie czterech gatunków z tego rodzaju: Calicium adspersum, C. glaucellum, C. parvum i C. viride.
Kilka gatunków pałeczników ma w Polsce status wskaźników niżowych lasów puszczańskich (np. Calicium adspersum, C. viride).
Wartość użytkowa
Wszystkie gatunki występujące w Polsce, poza stwierdzonymi niedawno po raz pierwszy C. parvum i C. pinastri, mają status porostów zagrożonych wymarciem na obszarze kraju.
Zobacz też
en.wikipedia.org, Calicium [25.05.2014]
species.wikimedia.org, Calicium [25.05.2014]
Bibliografia
Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce, "Monographiae Botanicae" 2003, nr 91, s. 223–239.
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland, [w:] Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.
Fałtynowicz Wiesław, Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów, Warszawa 2012.
Kubiak Dariusz, Nowe stanowiska Calicium parvum Tibell w północnej Polsce, "Acta Bot. Cassub." 2011, nr 10, s. 75-81.
