Tojad pstry: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Aconitum variegatum 110807a.jpg | |grafika = Aconitum variegatum 110807a.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Tojad pstry | + | |podpis grafiki = Tojad pstry – pokrój.<br>Fot. Bernd Haynold. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aconitum_variegatum_110807a.jpg Commons Wikimedia] [14.07.2014] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 19: | Linia 19: | ||
|Lista synonimów = | |Lista synonimów = | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Tojad pstry''', tojad dzióbaty (''Aconitum variegatum'' L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (''Ranunculaceae''). | '''Tojad pstry''', tojad dzióbaty (''Aconitum variegatum'' L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (''Ranunculaceae''). | ||
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Morfologia == | ||
| + | Korzeń bulwiasty, o barwie czarnobrunatnej. Długie oraz silne korzenie umacniają w górach osypujące się zbocza. Łodyga naga, wzniesiona i zwykle rozgałęziona, osiąga ok. 100 cm wysokości. Jest gruba, sztywna, naga i pusta w środku. | ||
| + | Ulistnienie skrętoległe. Liście duże, dłoniaste, głęboko podzielone na kilka odcinków, 5–7 sieczne, głęboko ząbkowane. Kwiatostan znajdujący się na górnej części łodygi składa się z grona bądź kilku gron o fioletowogranatowej barwie (wyjątkowo zdarzają się białe kwiaty lub pstre). Kwiaty grzbieciste, o opadającym okwiecie, do 5 cm długości i do 2 cm szerokości. Mają wąskopłatkowe podkwiatki. Hełm kwiatów ma owłosione brzegi, jest otwarty, wydłużony i pochylony do przodu, a nad samym dzióbkiem jest silnie wklęsły. Wewnątrz znajdują się miodniki o zgrubiałej i odgiętej do tyłu ostrodze. Nitki pręcików są nagie. | ||
| − | + | Kwitnie od czerwca do września, zapylany jest przez trzmiele. Owocem jest mieszek zwierający liczne drobne nasiona o gładkich ścianach i oskrzydlonych krawędziach. Owoce dojrzewają od września i rozsiewają się stopniowo. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Rozmieszczenie i ekologia == | |
| − | |||
| − | |||
Występuje w środkowej, południowej i wschodniej Europie oraz w Turcji. W Polsce rośnie głównie w Karpatach i Sudetach oraz na Przedgórzu Sudeckim, na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej, na Pojezierzu Kaszubskim i Pobrzeżu Gdańskim. | Występuje w środkowej, południowej i wschodniej Europie oraz w Turcji. W Polsce rośnie głównie w Karpatach i Sudetach oraz na Przedgórzu Sudeckim, na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej, na Pojezierzu Kaszubskim i Pobrzeżu Gdańskim. | ||
| − | Występuje w zespołach ziołorośli i w lasach, szczególnie nad potokami, na obrzeżach lasów, na polanach, upłazach i ustalonych piargach. | + | Występuje w zespołach ziołorośli i w lasach, szczególnie nad potokami, na obrzeżach lasów, na polanach, upłazach i ustalonych piargach. Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] gatunek ten obserwować można m.in. w [[Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej|Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | == Wartość użytkowa == | ||
Wszystkie części rośliny są silnie trujące. | Wszystkie części rośliny są silnie trujące. | ||
W Polsce gatunek ten objęty jest prawną ochroną gatunkową. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna w ogrodach. | W Polsce gatunek ten objęty jest prawną ochroną gatunkową. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna w ogrodach. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Ciekawostki == | ||
| + | Znaczna część jego stanowisk jest chroniona w parkach narodowych i rezerwatach, zagrożone są tylko niektóre stanowiska nadrzeczne wskutek regulacji rzek i potoków, sporadycznie bywa też niszczony przez zrywanie lub przesadzanie do ogródków. | ||
| − | + | == Zobacz też == | |
| − | == | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Tojad_dzióbaty pl.wikipedia.org, tojad pstry] [25.05.2014] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć'', Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna, Olsztyn 2012. | |
| − | ''Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć'' | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria:Rośliny Warmii i Mazur]] [[Kategoria: Rośliny chronione]] |
| − | [[Kategoria:Rośliny]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:53, 12 mar 2015
| Tojad pstry | |
| | |
| Aconitum variegatum | |
| L. | |
![Tojad pstry – pokrój.Fot. Bernd Haynold. Źródło: Commons Wikimedia [14.07.2014]](/index.php/Plik:Aconitum_variegatum_110807a.jpg) Tojad pstry – pokrój. Fot. Bernd Haynold. Źródło: Commons Wikimedia [14.07.2014] | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | jaskrowce |
| Rodzina | jaskrowate |
| Rodzaj | tojad |
| Gatunek | tojad pstry |
| Synonimy | |
Tojad pstry, tojad dzióbaty (Aconitum variegatum L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae).
Spis treści
Morfologia
Korzeń bulwiasty, o barwie czarnobrunatnej. Długie oraz silne korzenie umacniają w górach osypujące się zbocza. Łodyga naga, wzniesiona i zwykle rozgałęziona, osiąga ok. 100 cm wysokości. Jest gruba, sztywna, naga i pusta w środku.
Ulistnienie skrętoległe. Liście duże, dłoniaste, głęboko podzielone na kilka odcinków, 5–7 sieczne, głęboko ząbkowane. Kwiatostan znajdujący się na górnej części łodygi składa się z grona bądź kilku gron o fioletowogranatowej barwie (wyjątkowo zdarzają się białe kwiaty lub pstre). Kwiaty grzbieciste, o opadającym okwiecie, do 5 cm długości i do 2 cm szerokości. Mają wąskopłatkowe podkwiatki. Hełm kwiatów ma owłosione brzegi, jest otwarty, wydłużony i pochylony do przodu, a nad samym dzióbkiem jest silnie wklęsły. Wewnątrz znajdują się miodniki o zgrubiałej i odgiętej do tyłu ostrodze. Nitki pręcików są nagie.
Kwitnie od czerwca do września, zapylany jest przez trzmiele. Owocem jest mieszek zwierający liczne drobne nasiona o gładkich ścianach i oskrzydlonych krawędziach. Owoce dojrzewają od września i rozsiewają się stopniowo.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje w środkowej, południowej i wschodniej Europie oraz w Turcji. W Polsce rośnie głównie w Karpatach i Sudetach oraz na Przedgórzu Sudeckim, na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej, na Pojezierzu Kaszubskim i Pobrzeżu Gdańskim.
Występuje w zespołach ziołorośli i w lasach, szczególnie nad potokami, na obrzeżach lasów, na polanach, upłazach i ustalonych piargach. Na Warmii i Mazurach gatunek ten obserwować można m.in. w Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej.
Wartość użytkowa
Wszystkie części rośliny są silnie trujące.
W Polsce gatunek ten objęty jest prawną ochroną gatunkową. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna w ogrodach.
Ciekawostki
Znaczna część jego stanowisk jest chroniona w parkach narodowych i rezerwatach, zagrożone są tylko niektóre stanowiska nadrzeczne wskutek regulacji rzek i potoków, sporadycznie bywa też niszczony przez zrywanie lub przesadzanie do ogródków.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, tojad pstry [25.05.2014]
Bibliografia
Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć, Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna, Olsztyn 2012.
