Złociszek jaskrawy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Rozmieszczenie i ekologia) |
|||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Roślina infobox | {{Roślina infobox | ||
|Nazwa rośliny = Złociszek jaskrawy | |Nazwa rośliny = Złociszek jaskrawy | ||
| − | |Nazwa łacińska = Chrysothrix candelaris | + | |Nazwa łacińska = ''Chrysothrix candelaris'' |
|L = (L.) Laundon | |L = (L.) Laundon | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = zlociszek.jpg | |grafika = zlociszek.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Złociszek jaskrawy | + | |podpis grafiki = Złociszek jaskrawy.<br>Fot. Dariusz Kubiak. |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|Podkrólestwo = | |Podkrólestwo = | ||
|Gromada = grzyby workowe | |Gromada = grzyby workowe | ||
| − | |Klasa = Arthoniomycetes | + | |Klasa = ''Arthoniomycetes'' |
| − | |Rząd = Arthoniales | + | |Rząd = ''Arthoniales'' |
|Rodzina = złociszkowate | |Rodzina = złociszkowate | ||
|Rodzaj = złociszek | |Rodzaj = złociszek | ||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = ''Lepraria candelaris'' (L.) Fr.}} | |Lista synonimów = ''Lepraria candelaris'' (L.) Fr.}} | ||
| − | '''Złociszek jaskrawy''' (''Chrysothrix candelaris'' (L.) Laundon – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny złociszkowatych (Chrysothrichaceae), rzędu Arthoniales. | + | '''Złociszek jaskrawy''' (''Chrysothrix candelaris'' (L.) Laundon) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny złociszkowatych (''Chrysothrichaceae''), rzędu ''Arthoniales''. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| − | |||
== Plecha == | == Plecha == | ||
| − | Plecha tego gatunku jest bardzo delikatna, cienka, w postaci nalotu proszkowatych lub drobnoziarenkowatych sorediów, intensywnie żółta. Porost ten występuje jedynie w stanie sterylnym (nie tworzy owocników). Plecha zawiera kalicynę i kwas pinastrowy. W obrębie gatunku wyróżnia się trzy chemotypy | + | Plecha tego gatunku jest bardzo delikatna, cienka, w postaci nalotu proszkowatych lub drobnoziarenkowatych sorediów, intensywnie żółta. Porost ten występuje jedynie w stanie sterylnym (nie tworzy owocników). Plecha zawiera kalicynę i kwas pinastrowy. W zależności od występowania tych substancji w obrębie gatunku wyróżnia się trzy chemotypy. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Rozmieszczenie i ekologia == | == Rozmieszczenie i ekologia == | ||
''Chrysothrix candelaris'' to gatunek kosmopolityczny, notowany od regionów alpejskich do tropików, nieobecny jedynie w rejonach arktyczno-alpejskich i pustynnych. W Polsce spotykany jest na całym obszarze kraju, na niżu i w niższych położeniach gór. Dość częsty jest jednak tylko w niektórych regionach (np. w Puszczy Białowieskiej). | ''Chrysothrix candelaris'' to gatunek kosmopolityczny, notowany od regionów alpejskich do tropików, nieobecny jedynie w rejonach arktyczno-alpejskich i pustynnych. W Polsce spotykany jest na całym obszarze kraju, na niżu i w niższych położeniach gór. Dość częsty jest jednak tylko w niektórych regionach (np. w Puszczy Białowieskiej). | ||
| − | Złociszek jaskrawy rośnie w Polsce na korze drzew liściastych (głównie na [[dąb szypułkowy|dębach]]) lub szpilkowych (jodły, sosny) oraz na butwiejącym drewnie (pniaki). W Polsce | + | |
| − | + | Złociszek jaskrawy rośnie w Polsce na korze drzew liściastych (głównie na [[dąb szypułkowy|dębach]]) lub szpilkowych (jodły, sosny) oraz na butwiejącym drewnie (pniaki). W Polsce północno-wschodniej spotykany jest zazwyczaj w głębokich spękaniach kory bardzo starych drzew, najczęściej dębów i jesionów w bardzo dobrze zachowanych zbiorowiskach leśnych w obrębie dużych kompleksów leśnych. | |
| + | |||
| + | Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] gatunek jest jeszcze dość często spotykany. Najwięcej jego stanowisk występuje w [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]] i [[Puszcza Nidzicka|Nidzickiej]] ([[Puszcza Napiwodzko-Ramucka|Napiwodzko-Ramuckiej]]). | ||
== Wartość użytkowa == | == Wartość użytkowa == | ||
| − | Złociszek jaskrawy jest jedynym porostem o proszkowatej plesze objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. | + | Złociszek jaskrawy jest jedynym porostem o proszkowatej plesze objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Zaliczono go do porostów krytycznie zagrożonych w Polsce wymarciem (kategoria CR). |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
Złociszek jaskrawy jest porostem wykorzystywanym w ocenie ciągłości ekologicznej ekosystemów leśnych. W Polsce ma status wskaźnika niżowych lasów puszczańskich (reliktu puszczańskiego). | Złociszek jaskrawy jest porostem wykorzystywanym w ocenie ciągłości ekologicznej ekosystemów leśnych. W Polsce ma status wskaźnika niżowych lasów puszczańskich (reliktu puszczańskiego). | ||
| − | |||
| − | |||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| Linia 41: | Linia 42: | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, ''Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce''. "Monographiae Botanicae" 2003, z. | + | Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, ''Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce''. "Monographiae Botanicae" 2003, z. 91, s. 223–239.<br/> |
| − | Cieśliński ''Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce północno-wschodniej''. Phytocoenosis 15 (N.S.), | + | Cieśliński Stanisław, ''Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce północno-wschodniej''. Phytocoenosis 15 (N.S.) – Supplementum Cartographiae Geobotanicae 2003, 15: 1-430.<br/> |
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland'', [w:] ''Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.<br/> | Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland'', [w:] ''Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.<br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]][[Kategoria: Grzyby chronione]] |
Aktualna wersja na dzień 16:12, 14 mar 2015
| Złociszek jaskrawy | |
| | |
| Chrysothrix candelaris | |
| (L.) Laundon | |
 Złociszek jaskrawy. Fot. Dariusz Kubiak. | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby workowe |
| Klasa | Arthoniomycetes |
| Rząd | Arthoniales |
| Rodzina | złociszkowate |
| Rodzaj | złociszek |
| Gatunek | złociszek jaskrawy |
| Synonimy | |
| Lepraria candelaris (L.) Fr. | |
Złociszek jaskrawy (Chrysothrix candelaris (L.) Laundon) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny złociszkowatych (Chrysothrichaceae), rzędu Arthoniales.
Spis treści
Plecha
Plecha tego gatunku jest bardzo delikatna, cienka, w postaci nalotu proszkowatych lub drobnoziarenkowatych sorediów, intensywnie żółta. Porost ten występuje jedynie w stanie sterylnym (nie tworzy owocników). Plecha zawiera kalicynę i kwas pinastrowy. W zależności od występowania tych substancji w obrębie gatunku wyróżnia się trzy chemotypy.
Rozmieszczenie i ekologia
Chrysothrix candelaris to gatunek kosmopolityczny, notowany od regionów alpejskich do tropików, nieobecny jedynie w rejonach arktyczno-alpejskich i pustynnych. W Polsce spotykany jest na całym obszarze kraju, na niżu i w niższych położeniach gór. Dość częsty jest jednak tylko w niektórych regionach (np. w Puszczy Białowieskiej).
Złociszek jaskrawy rośnie w Polsce na korze drzew liściastych (głównie na dębach) lub szpilkowych (jodły, sosny) oraz na butwiejącym drewnie (pniaki). W Polsce północno-wschodniej spotykany jest zazwyczaj w głębokich spękaniach kory bardzo starych drzew, najczęściej dębów i jesionów w bardzo dobrze zachowanych zbiorowiskach leśnych w obrębie dużych kompleksów leśnych.
Na Warmii i Mazurach gatunek jest jeszcze dość często spotykany. Najwięcej jego stanowisk występuje w Puszczy Piskiej i Nidzickiej (Napiwodzko-Ramuckiej).
Wartość użytkowa
Złociszek jaskrawy jest jedynym porostem o proszkowatej plesze objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Zaliczono go do porostów krytycznie zagrożonych w Polsce wymarciem (kategoria CR).
Ciekawostki
Złociszek jaskrawy jest porostem wykorzystywanym w ocenie ciągłości ekologicznej ekosystemów leśnych. W Polsce ma status wskaźnika niżowych lasów puszczańskich (reliktu puszczańskiego).
Zobacz też
en.wikipedia.org, Chrysothrix candelaris [22.04.2014]
Bibliografia
Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce. "Monographiae Botanicae" 2003, z. 91, s. 223–239.
Cieśliński Stanisław, Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce północno-wschodniej. Phytocoenosis 15 (N.S.) – Supplementum Cartographiae Geobotanicae 2003, 15: 1-430.
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland, [w:] Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.
