Rzeźnia w Olsztynie

Rzeźnia w Olsztynie
Dawna rzeźnia w Olsztynie przy al. Wojska Polskiego. Fot. Adam Płoski.
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	Olsztyn
Gmina	Olsztyn
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rzeźnia w Olsztynie
Położenie na mapie Polski Rzeźnia w Olsztynie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rzeźnia w Olsztynie – najstarszy istniejący do dziś budynek związany z dawnym przemysłem komunalnym Olsztyna. Była to pierwsza z inwestycji w nowoczesny przemysł miejski, który usprawnił funkcjonowanie miasta i podniósł komfort życia jego mieszkańców.

Historia

Rzeźnia została wzniesiona na przełomie 1880/1881 r. Wchodziła w skład rozbudowywanych w kolejnych latach i funkcjonujących na potrzeby miasta zakładów przemysłowych (gazownia, wodociągi i kanalizacja, zakład energetyczny z hydroelektrownią na Łynie). Budowa rzeźni miejskich wiązała się z nałożonym na samorządy ustawowym obowiązkiem budowy zakładu, w którym ubój będzie odbywał się pod kontrolą. Zachowane do dziś budynki dawnej rzeźni w Olsztynie zlokalizowane przy al. Wojska Polskiego 5, zostały wzniesione wg projektu urzędnika budowlanego Geelhaara przez lokalne, olsztyńskie firmy, m.in.: Matthiasa Toffla (prace murarskie), Floriana Materna (dostarczył cegłę) oraz M. Wronkiego (prace ciesielskie). Przez kolejne lata rzeźnia była rozbudowywana. W 1903 r. wzniesiono budynek administracyjny (obecnie nie istnieje). Zakład funkcjonował początkowo z wykorzystaniem maszyny parowej. W 1912 r. w rzeźni dokonano uboju ponad 14 tys. sztuk zwierząt. W zakładzie działało laboratorium badające mięso.

W latach 20. XX w. projektowano nową rzeźnię, ponieważ dotychczasowa stała się za mała, a dalszą rozbudowę wykluczała lokalizacja. Ostatecznie nową rzeźnię miejską wzniesiono przy ul. Lubelskiej w 1941 r. Na jej miejscu stoi dziś supermarket Makro.

Po drugiej wojnie światowej stara rzeźnia nie pełniła pierwotnych funkcji. Budynki wykorzystywano na różne potrzeby, np. w ostatnich latach mieściła się w nich fabryka mebli oraz warsztat.

Zachowane budynki

Z zespołu zabudowy rzeźni miejskiej przy al. Wojska Polskiego zachowały się do dziś dwa historyczne budynki: dawna hala uboju z dobudówkami oraz budynek dla zwierząt rzeźnych ze stajnią. We wnętrzach budynków zachowane są pozostałości historycznego wyposażenie, tj. żeliwne słupy konstrukcyjne i stalowe szyny z rolkami. W zdobionych gzymsami, ceglanych elewacjach budynku zachowane są koniowiązy. Na dojeździe do rzeźni oraz wokół budynków nadal istnieje brukowana nawierzchnia oraz pozostałości słupów bramnych.

W sąsiedztwie rzeźni odnajdujemy dziś także zachowane inne obiekty i budowle związane z przemysłem komunalnym: budynek mieszkalny z dawną maszynownią i transformatorownią miejskich zakładów energetycznych (zajezdnia tramwajowa została rozebrana) oraz związaną z zakładem kanalizacyjnym komorę stacji ejektorowej patentu Schone’a (przepompownia pneumatyczna).

Ściana szczytowa hali uboju, widok od strony wjazdu na teren rzeźni. Fot. Adam Płoski.

Zobacz też

A. Płoski, Spacerownik po Olsztynie. Olsztyn przemysłowy i wojskowy, 10 września 2009 (dodatek do lokalnego wydania "Gazety Wyborczej").