Zapusty: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Etnografia" na "Kategoria:Kultura niematerialna") |
|||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{EWiM Obyczaje infobox | {{EWiM Obyczaje infobox | ||
|Nazwa = Zapusty | |Nazwa = Zapusty | ||
| − | |zdjecie = | + | |zdjecie = |
| − | |opis zdjecia = | + | |opis zdjecia = |
| − | |dzien = | + | |dzien = ostatnie trzy dni karnawału |
|typ swieta = | |typ swieta = | ||
|zwyczaje = | |zwyczaje = | ||
|znaczenie = | |znaczenie = | ||
| − | |symbole = | + | |symbole = przebierańcy, huczne zabawy |
|inne nazwy =Zapust | |inne nazwy =Zapust | ||
|commons = | |commons = | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | '''Zapusty''' | + | '''Zapusty''' – ostatnie trzy dni karnawału obchodzone hucznie przez wszystkich członków wiejskiej społeczności. Równie często termin odnosił się do ostatniego dnia karnawału. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Zwyczaje na Warmii i Mazurach == | == Zwyczaje na Warmii i Mazurach == | ||
| − | W tym okresie przygotowywano najlepsze i najsmaczniejsze potrawy: [[Plińce|plińce]] i pączki. Jeśli istniała taka możliwość to główną | + | W tym okresie przygotowywano najlepsze i najsmaczniejsze potrawy: [[Plińce|plińce]] i pączki. Jeśli istniała taka możliwość, to główną zabawę składkową organizowano w miejscowej karczmie. Wędrówkę po wsi w celu zebrania składek rozpoczynał wówczas ''niedźwiedź''. Młody chłopak w kożuchu lub grochowych strąkach tańczył pod każdą chałupą, dopóki nie otrzymał datku. Na [[Warmia|Warmii]] zabawa zapustna był nazywana ''giełdą''. |
| − | Popularne były również orszaki przebierańców. Często mężczyźni przebierali się | + | |
| + | Popularne były również orszaki przebierańców. Często mężczyźni przebierali się za kobiety, a kobiety wkładały męskie stroje. Straszono także, zakładając maski z dyni lub buraka. W obrzędach dominującą rolę odgrywały kobiety. To one organizowały zabawy i wykonywały tańce o magicznym znaczeniu. Mężczyźni dołączali zazwyczaj pod koniec zabaw. | ||
| + | |||
| + | Jednym z zapustowych zwyczajów było wróżenie. Popularna wróżba polegała na zarzucaniu przez dziewczęta wianka z choiny na gałąź przybitą nad drzwiami. Jeśli wianek zawisł na gałęzi za pierwszym razem, oznaczało to zamążpójście w nadchodzącym roku. Zapustny wtorek rozpoczynały tańce z obręczą, którą zarzucano na dziewczęta. Partner pomagał dziewczynie wyskoczyć z koła, a wówczas ona biegła do muzykantów i płaciła okup. Zapusty kończyły się o północy we wtorek. Był to dzień najhuczniejszych zabaw. Na Warmii powszechnym zwyczajem było wynoszenie patelni do lasu lub zawieszanie jej w kominie – był to znak, że oto zaczął się okres postu. Oznajmiał to także dźwięk dzwonu bijącego o północy. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Symbole == | == Symbole == | ||
| − | * | + | *pączki |
| − | *[[ | + | *[[plińce]] |
| − | * | + | *huczna zabawa urządzana ze składek mieszkańców wsi |
| − | * | + | *tańce z obręczą |
| − | * | + | *przebierańcy |
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Chłosta Jan,''Doroczne zwyczaje i obrzędy na Warmii'', Olsztyn 2009.<br/> | Chłosta Jan,''Doroczne zwyczaje i obrzędy na Warmii'', Olsztyn 2009.<br/> | ||
| Linia 33: | Linia 37: | ||
''Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku'', red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.<br/> | ''Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku'', red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.<br/> | ||
| − | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: | + | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria:Kultura niematerialna]][[Kategoria: Wierzenia i obyczaje]] |
Aktualna wersja na dzień 18:06, 17 mar 2015
| Zapusty | |
| | |
| Dzień | ostatnie trzy dni karnawału |
| Symbole | przebierańcy, huczne zabawy |
| Inne nazwy | Zapust |
Zapusty – ostatnie trzy dni karnawału obchodzone hucznie przez wszystkich członków wiejskiej społeczności. Równie często termin odnosił się do ostatniego dnia karnawału.
Zwyczaje na Warmii i Mazurach
W tym okresie przygotowywano najlepsze i najsmaczniejsze potrawy: plińce i pączki. Jeśli istniała taka możliwość, to główną zabawę składkową organizowano w miejscowej karczmie. Wędrówkę po wsi w celu zebrania składek rozpoczynał wówczas niedźwiedź. Młody chłopak w kożuchu lub grochowych strąkach tańczył pod każdą chałupą, dopóki nie otrzymał datku. Na Warmii zabawa zapustna był nazywana giełdą.
Popularne były również orszaki przebierańców. Często mężczyźni przebierali się za kobiety, a kobiety wkładały męskie stroje. Straszono także, zakładając maski z dyni lub buraka. W obrzędach dominującą rolę odgrywały kobiety. To one organizowały zabawy i wykonywały tańce o magicznym znaczeniu. Mężczyźni dołączali zazwyczaj pod koniec zabaw.
Jednym z zapustowych zwyczajów było wróżenie. Popularna wróżba polegała na zarzucaniu przez dziewczęta wianka z choiny na gałąź przybitą nad drzwiami. Jeśli wianek zawisł na gałęzi za pierwszym razem, oznaczało to zamążpójście w nadchodzącym roku. Zapustny wtorek rozpoczynały tańce z obręczą, którą zarzucano na dziewczęta. Partner pomagał dziewczynie wyskoczyć z koła, a wówczas ona biegła do muzykantów i płaciła okup. Zapusty kończyły się o północy we wtorek. Był to dzień najhuczniejszych zabaw. Na Warmii powszechnym zwyczajem było wynoszenie patelni do lasu lub zawieszanie jej w kominie – był to znak, że oto zaczął się okres postu. Oznajmiał to także dźwięk dzwonu bijącego o północy.
Symbole
- pączki
- plińce
- huczna zabawa urządzana ze składek mieszkańców wsi
- tańce z obręczą
- przebierańcy
Bibliografia
Chłosta Jan,Doroczne zwyczaje i obrzędy na Warmii, Olsztyn 2009.
Hochleitner Janusz, Kuchnia świąteczna na Warmii, [w:] Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Kuchnia dawnych ziem pruskich - tradycja i nowoczesność, red. Tomasz Chrzanowski, Olsztyn 2011, s. 132-148.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.
