Topnik: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{EWiM Obyczaje infobox |Nazwa = Topnik |zdjecie = Pole-obowiązkowe |opis zdjecia = Pole-obowiązkowe |dzien ...") |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria: Etnografia" na "Kategoria:Kultura niematerialna") |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{EWiM Obyczaje infobox | {{EWiM Obyczaje infobox | ||
|Nazwa = Topnik | |Nazwa = Topnik | ||
| − | |zdjecie = | + | |zdjecie = Topnik.jpg |
| − | |opis zdjecia = | + | |opis zdjecia = Topnik. Ilustracja ze zbiorów Barbary i Adama Podgórskich, autorów "Wielkiej księgi demonów polskich", źródło: [http://natemat.pl/37593,strzygi-poludnice-rusalki-utopce-i-zmory-czyli-po-co-nam-halloweenowa-dynia www.natemat.pl] [02.07.2014] |
| − | |dzien = | + | |dzien = |
|typ swieta = | |typ swieta = | ||
|zwyczaje = | |zwyczaje = | ||
|znaczenie = | |znaczenie = | ||
|symbole = | |symbole = | ||
| − | |inne nazwy = | + | |inne nazwy = topich, topielec, wodnik, wassermann |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodroze = | |wikipodroze = | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| + | ''' Topnik''' (topich, wodnik, wassermann) – wodna istota demoniczna zamieszkująca każdy zbiornik wodny, również rzeki. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Wierzenia== | ||
| + | Topnik to jedna z najbardziej znanych postaci demonicznych na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]]. Genezy topnika należy szukać w czasach pogańskich. Miał on być groźnym duchem utopionego mężczyzny. Topnik wciągał pod wodę ofiary, pozbawiając je życia. Często był uznawany za wcielenie [[Diabeł|diabła]]. | ||
| − | + | Wedle ludowych wyobrażeń topnik przybierał postać człowieka wzrostu kilkuletniego dziecka, w przemoczonym, ubłoconym ubraniu, czasem w czerwonej czapce. Mógł również prezentować się bardziej przerażająco i posiadać owłosiony ludzki tułów podtrzymujący czerwoną głowę. Zamiast nóg mógł mieć rybi ogon, a ręce zastępowały mu palczaste płetwy. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Rybacy chronili się przed topnikiem | + | Rybacy chronili się przed topnikiem, stawiając w bramach obejść drewniane, rzeźbione słupy. Przede wszystkim wystrzegano się jednak wchodzenia do wody w porach aktywności wodnego demona. |
| − | Topnik wabił ludzi zawieszając na gałęzi drzewa lub krzaku na przykład czapkę. Ten kto ją zdjął i zabrał padał jego ofiarą. | + | Topnik wabił ludzi zawieszając na gałęzi drzewa lub na krzaku na przykład czapkę. Ten, kto ją zdjął i zabrał, padał jego ofiarą. Człowiek taki musiał zginąć w wodzie albo w jakimkolwiek innym płynie. Dla naznaczonego przez topnika nie było już ratunku. Wierzono również, że co pewien czas topnik musi kogoś wciągnąć w wodne odmęty. Wówczas znad jeziora dochodzić miało wołanie: ''Czas idzie i godzina, a człowieka nie ma''. Owego głosu nie słyszała jedynie przyszła ofiara topnika. |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br/> | |
| − | + | Szyfer Anna, ''Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków'', Olsztyn 1968.<br/> | |
| − | + | Toeppen Max P., ''Wierzenia mazurskie'', wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz,Jerzy Mrek Łapo, Dąbrówno 2008.<br/> | |
| − | + | ''Tragarz duchów. Zbiór podań ludowych z Mazur'', zebrał, przełożył i opracował Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2007.<br/> | |
| − | + | ''Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku'', red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria:Kultura niematerialna]][[Kategoria: Wierzenia i obyczaje]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Kultura]][[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 18:07, 17 mar 2015
| Topnik | |
| | |
![Topnik. Ilustracja ze zbiorów Barbary i Adama Podgórskich, autorów "Wielkiej księgi demonów polskich", źródło: www.natemat.pl [02.07.2014]](/index.php/Plik:Topnik.jpg) Topnik. Ilustracja ze zbiorów Barbary i Adama Podgórskich, autorów "Wielkiej księgi demonów polskich", źródło: www.natemat.pl [02.07.2014]
| |
| Inne nazwy | topich, topielec, wodnik, wassermann |
Topnik (topich, wodnik, wassermann) – wodna istota demoniczna zamieszkująca każdy zbiornik wodny, również rzeki.
Wierzenia
Topnik to jedna z najbardziej znanych postaci demonicznych na Warmii i Mazurach. Genezy topnika należy szukać w czasach pogańskich. Miał on być groźnym duchem utopionego mężczyzny. Topnik wciągał pod wodę ofiary, pozbawiając je życia. Często był uznawany za wcielenie diabła.
Wedle ludowych wyobrażeń topnik przybierał postać człowieka wzrostu kilkuletniego dziecka, w przemoczonym, ubłoconym ubraniu, czasem w czerwonej czapce. Mógł również prezentować się bardziej przerażająco i posiadać owłosiony ludzki tułów podtrzymujący czerwoną głowę. Zamiast nóg mógł mieć rybi ogon, a ręce zastępowały mu palczaste płetwy.
Rybacy chronili się przed topnikiem, stawiając w bramach obejść drewniane, rzeźbione słupy. Przede wszystkim wystrzegano się jednak wchodzenia do wody w porach aktywności wodnego demona.
Topnik wabił ludzi zawieszając na gałęzi drzewa lub na krzaku na przykład czapkę. Ten, kto ją zdjął i zabrał, padał jego ofiarą. Człowiek taki musiał zginąć w wodzie albo w jakimkolwiek innym płynie. Dla naznaczonego przez topnika nie było już ratunku. Wierzono również, że co pewien czas topnik musi kogoś wciągnąć w wodne odmęty. Wówczas znad jeziora dochodzić miało wołanie: Czas idzie i godzina, a człowieka nie ma. Owego głosu nie słyszała jedynie przyszła ofiara topnika.
Bibliografia
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
Toeppen Max P., Wierzenia mazurskie, wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz,Jerzy Mrek Łapo, Dąbrówno 2008.
Tragarz duchów. Zbiór podań ludowych z Mazur, zebrał, przełożył i opracował Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2007.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.
