Sasanka otwarta: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(→‎Wartość użytkowa)
 
(Nie pokazano 40 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 +
{{Roślina infobox
 +
|Nazwa rośliny = Sasanka otwarta
 +
|Nazwa łacińska = Pulsatilla patens
 +
|L = (L.) Mill.
 +
|Pusta linia = <br/>
 +
|grafika = Pulsatilla patens 2.jpg
 +
|podpis grafiki = Sasanka otwarta – pokrój. Fot. Pipi. Źródło: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Pulsatilla_patens_2.jpg Wikipedia] [17.07.2014]
 +
|Systematyka = Systematyka
 +
|Domena = eukarionty
 +
|Królestwo = rośliny
 +
|Podkrólestwo = rośliny naczyniowe
 +
|Gromada = okrytonasienne
 +
|Klasa = dwuliścienne
 +
|Rząd = jaskrowce
 +
|Rodzina = jaskrowate
 +
|Rodzaj = sasanka
 +
|Gatunek = sasanka otwarta
 +
|Synonimy = Synonimy
 +
|Lista synonimów =
 +
}}
 +
'''Sasanka otwarta''', sasanka dzwonkowata (''Pulsatilla patens'' (L.) Mill.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (''Ranunculaceae'').
 +
<br/><br/>
 +
== Morfologia ==
 +
Bylina o silnie, srebrzystobiało owłosionych organach nadziemnych. Pędy kwiatowe wyprostowane, wysokości 7–20 cm (w czasie owocowania – do 40 cm), opatrzone okółkiem siedzących, zrośniętych liści podzielonych na długie i wąskie łatki. Liście odziomkowe w liczbie od 5 do 12 tworzą przyziemną rozetę. Blaszki liściowe o zmiennym kształcie, w zarysie okrągławe, dłoniasto-trójsieczne, z odcinkami 2–3-dzielnymi i łatkami równowąsko-lancetowatymi. Ogonki liściowe od 8 do 12 cm długości.
  
−
'''Sasanka otwarta''' (''Pulsatilla patens'' (L.) Mill) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (''Ranunculaceae'').
+
Kwiaty sasanki są stosunkowo duże (3–6 cm średnicy), niebieskie lub fioletowe (sporadycznie białawe), początkowo dzwonkowate i podwinięte, później wzniesione i szeroko otwarte (stąd nazwa gatunkowa rośliny). Okwiat złożony jest z 6 działek. Wewnątrz kwiatu występują liczne słupki i pręciki.  
−
 
 
−
 
 
−
 
 
−
=== Budowa ===
 
−
 
 
−
 
 
−
Bylina o silnie, srebrzystobiało owłosionych organach nadziemnych. Pędy kwiatowe wyprostowane, wysokości 7-20 cm (w czasie owocowania – do 40 cm), opatrzone są okółkiem siedzących, zrośniętych liści podzielonych na długie i wąskie łatki. Liście odziomkowe, w liczbie od 5 do 12, tworzą przyziemną rozetę. Blaszki liściowe o zmiennym kształcie, w zarysie okrągławe, dłoniasto-trójsieczne, z odcinkami 2-3-dzielnymi i łatkami równowąsko-lancetowatymi. Ogonki liściowe od 8 do 12 cm długości.
 
−
 
 
−
Kwiaty sasanki są stosunkowo duże (3-6 cm średnicy), niebieskie lub fioletowe (sporadycznie białawe), początkowo dzwonkowate i podwinięte, później szeroko otwarte i wzniesione (stąd nazwa gatunkowa rośliny). Okwiat złożony jest z 6 działek. Wewnątrz kwiatu występują liczne słupki i pręciki.  
 
  
 
Sasanka otwarta jest jednym z najwcześniej zakwitających gatunków flory Polski. Zakwita już w marcu i wytwarza od jednego do kilkudziesięciu kwiatów. Kwiaty są owadopylne (zapylane głównie przez pszczołowate). Owocem jest jednonasienna niełupka z długą pierzastą ością, która pełni rolę aparatu lotnego. W czasie dojrzewania liczne niełupki tworzą charakterystyczny owocostan – puszystą kulkę.
 
Sasanka otwarta jest jednym z najwcześniej zakwitających gatunków flory Polski. Zakwita już w marcu i wytwarza od jednego do kilkudziesięciu kwiatów. Kwiaty są owadopylne (zapylane głównie przez pszczołowate). Owocem jest jednonasienna niełupka z długą pierzastą ością, która pełni rolę aparatu lotnego. W czasie dojrzewania liczne niełupki tworzą charakterystyczny owocostan – puszystą kulkę.
 
<br/>
 
<br/>
−
 
+
== Rozmieszczenie i ekologia ==
−
 
+
Sasanka otwarta jest gatunkiem o rozmieszczeniu wokółbiegunowym (cyrkumborealnym). Na terenie Europy należy do elementu środkowoeuropejskiego (wschodniego) flory. W Polsce znana jest z przeważającej części niżu. Brak jej zasadniczo na obszarach górskich. Liczba jej stanowisk maleje w kierunku zachodnim, a w sąsiedztwie zachodniej granicy kraju, na terytorium Niemiec, gatunek ten osiągnął zachodnią granicę europejskiego zasięgu. Współcześnie na terenie Polski 80% jej stanowisk występuje w północno-wschodniej części kraju.  
−
=== Rozmieszczenie i ekologia ===
 
−
 
 
−
Sasanka otwarta jest gatunkiem o rozmieszczeniu wokółbiegunowym (cyrkumborealnym). Na terenie Europy należy do elementu środkowoeuropejskiego (wschodniego) flory. W Polsce znana jest z przeważającej części Niżu. Brak jej zasadniczo na obszarach górskich. Liczba jej stanowisk maleje w kierunku zachodnim, a w sąsiedztwie zachodniej granicy kraju, na terytorium Niemiec, gatunek ten osiągnął zachodnią granicę europejskiego zasięgu. Współcześnie na terenie Polski 80% jej stanowisk występuje w północno-wschodniej części kraju.  
 
  
 
Sasanka otwarta rośnie w zbiorowiskach leśnych na glebach ubogich, kwaśnych do obojętnych, suchych i piaszczystych. Jest gatunkiem charakterystycznym dla borów sosnowych. Jest rośliną światłolubną, stąd też najczęściej jest spotykana wzdłuż dróg leśnych, linii oddziałowych, pasów przeciwpożarowych, itp.  
 
Sasanka otwarta rośnie w zbiorowiskach leśnych na glebach ubogich, kwaśnych do obojętnych, suchych i piaszczystych. Jest gatunkiem charakterystycznym dla borów sosnowych. Jest rośliną światłolubną, stąd też najczęściej jest spotykana wzdłuż dróg leśnych, linii oddziałowych, pasów przeciwpożarowych, itp.  
−
<br/>
 
−
 
−
 
−
=== Wartość użytkowa ===
 
  
−
Sasanka otwarta objęta w Polsce ścisłą ochrona gatunkową. Jest to gatunek wymierający na obszarze kraju w warunkach naturalnych (Kategoria EN na Czerwonej Liście). Sasanka otwarta jest gatunkiem o znaczeniu wspólnotowym, wymaga wyznaczenia obszaru NATURA 2000.
+
Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] sasanka otwarta jest rośliną bardzo rzadką, jej stanowiska znane są obecnie jedynie z południowej części regionu (głównie południowe obrzeża [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]]). Nieco liczniejsze populacje występują w graniczącej z regionem Puszczy Kurpiowskiej (Nadleśnictwa Myszyniec i Ostrołęka).
−
Roślina ta jest uprawiana w niektórych krajach jako ozdobna w ogródkach przydomowych, zwłaszcza w ogrodach skalnych. Wszystkie części rośliny zawierają trującą protoanemoninę. Po wysuszeniu roślina traci własności trujące.
 
−
<br/>
 
  
−
=== Ciekawostki ===
+
== Wartość użytkowa ==
 +
Roślina ta jest uprawiana w niektórych krajach jako ozdobna w ogródkach przydomowych, zwłaszcza w ogrodach skalnych. Wszystkie części sasanki zawierają trującą protoanemoninę. Po wysuszeniu roślina traci własności trujące.
  
−
Na Warmii i Mazurach sasanka otwarta jest rośliną bardzo rzadką, jej stanowiska znane są obecnie jedynie z południowej części regionu (głównie południowe obrzeża Puszczy Piskiej). Nieco liczniejsze populacje występują w graniczącej z regionem Puszczy Kurpiowskiej (Nadleśnictwa Myszyniec i Ostrołęka).
+
Sasanka otwarta jest objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Jest to gatunek wymierający na obszarze kraju w warunkach naturalnych (kategoria E na czerwonej liście). To roślina o znaczeniu wspólnotowym, wymaga wyznaczenia obszaru [[Natura 2000]].
−
<br/>
 
  
 +
==Zobacz też==
 +
== Linki zewnętrzne ==
 +
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Sasanka_otwarta pl.wikipedia.org, Sasanka otwarta] [22.04.2014]<br/>
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
−
M. Szczecińska: ''Sasanka otwarta ''Pulsatilla patens'' L. (Mill.)'' W: Cz. Hołdyński (red.), Siedliska i gatunki NATURA 2000. Olsztyn: Wyd. Mantis, 2010: 184-188.
+
''Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych chronionych w Polsce'', red. Adam Zając, Maria Zając, Kraków 1997.<br/>
−
 
+
Pawlikowski P., ''Sasanka otwarta Pulsatilla patens L. (Mill.)'', [w:] ''Przewodnik metodyczny. Biblioteka Monitoringu Środowiska'', [http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_pulsatilla_patens.pdf gios.gov.pl] [22.04.2014],  s. 224-242.<br/>
−
A. Zając, M. Zając (red.): ''Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych chronionych w Polsce''. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1997.
+
Szczecińska M., ''Sasanka otwarta Pulsatilla patens L. (Mill.)'', [w:]  ''Siedliska i gatunki Natura 2000'', red. Czesław Hołdyński, Olsztyn 2010, s. 184-188.<br/>
−
 
+
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, ''Red list of the vascular plants in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.<br/>
−
Sasanka otwarta ''Pulsatilla patens'' L. (Mill.). Przewodnik metodyczny. Biblioteka Monitoringu Środowiska: 224-242 [http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_pulsatilla_patens.pdf]
 
−
 
  
−
<br/>
 
  
  
−
[[Kategoria: Przyroda]]
+
[[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria:Rośliny Warmii i Mazur]][[Kategoria:Natura 2000]] [[Kategoria:Ochrona przyrody]]
−
[[Kategoria:Rośliny]]
+
[[Kategoria: Powiat mrągowski]] [[Kategoria: Powiat piski]] [[Kategoria: Powiat szczycieński]]

Aktualna wersja na dzień 11:05, 18 mar 2015

Sasanka otwarta
Pulsatilla patens
(L.) Mill.
Sasanka otwarta – pokrój. Fot. Pipi. Źródło: Wikipedia [17.07.2014]
Sasanka otwarta – pokrój. Fot. Pipi. Źródło: Wikipedia [17.07.2014]
Systematyka
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny naczyniowe
Gromada okrytonasienne
Klasa dwuliścienne
Rząd jaskrowce
Rodzina jaskrowate
Rodzaj sasanka
Gatunek sasanka otwarta
Synonimy

Sasanka otwarta, sasanka dzwonkowata (Pulsatilla patens (L.) Mill.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae).

Morfologia

Bylina o silnie, srebrzystobiało owłosionych organach nadziemnych. Pędy kwiatowe wyprostowane, wysokości 7–20 cm (w czasie owocowania – do 40 cm), opatrzone okółkiem siedzących, zrośniętych liści podzielonych na długie i wąskie łatki. Liście odziomkowe w liczbie od 5 do 12 tworzą przyziemną rozetę. Blaszki liściowe o zmiennym kształcie, w zarysie okrągławe, dłoniasto-trójsieczne, z odcinkami 2–3-dzielnymi i łatkami równowąsko-lancetowatymi. Ogonki liściowe od 8 do 12 cm długości.

Kwiaty sasanki są stosunkowo duże (3–6 cm średnicy), niebieskie lub fioletowe (sporadycznie białawe), początkowo dzwonkowate i podwinięte, później wzniesione i szeroko otwarte (stąd nazwa gatunkowa rośliny). Okwiat złożony jest z 6 działek. Wewnątrz kwiatu występują liczne słupki i pręciki.

Sasanka otwarta jest jednym z najwcześniej zakwitających gatunków flory Polski. Zakwita już w marcu i wytwarza od jednego do kilkudziesięciu kwiatów. Kwiaty są owadopylne (zapylane głównie przez pszczołowate). Owocem jest jednonasienna niełupka z długą pierzastą ością, która pełni rolę aparatu lotnego. W czasie dojrzewania liczne niełupki tworzą charakterystyczny owocostan – puszystą kulkę.

Rozmieszczenie i ekologia

Sasanka otwarta jest gatunkiem o rozmieszczeniu wokółbiegunowym (cyrkumborealnym). Na terenie Europy należy do elementu środkowoeuropejskiego (wschodniego) flory. W Polsce znana jest z przeważającej części niżu. Brak jej zasadniczo na obszarach górskich. Liczba jej stanowisk maleje w kierunku zachodnim, a w sąsiedztwie zachodniej granicy kraju, na terytorium Niemiec, gatunek ten osiągnął zachodnią granicę europejskiego zasięgu. Współcześnie na terenie Polski 80% jej stanowisk występuje w północno-wschodniej części kraju.

Sasanka otwarta rośnie w zbiorowiskach leśnych na glebach ubogich, kwaśnych do obojętnych, suchych i piaszczystych. Jest gatunkiem charakterystycznym dla borów sosnowych. Jest rośliną światłolubną, stąd też najczęściej jest spotykana wzdłuż dróg leśnych, linii oddziałowych, pasów przeciwpożarowych, itp.

Na Warmii i Mazurach sasanka otwarta jest rośliną bardzo rzadką, jej stanowiska znane są obecnie jedynie z południowej części regionu (głównie południowe obrzeża Puszczy Piskiej). Nieco liczniejsze populacje występują w graniczącej z regionem Puszczy Kurpiowskiej (Nadleśnictwa Myszyniec i Ostrołęka).

Wartość użytkowa

Roślina ta jest uprawiana w niektórych krajach jako ozdobna w ogródkach przydomowych, zwłaszcza w ogrodach skalnych. Wszystkie części sasanki zawierają trującą protoanemoninę. Po wysuszeniu roślina traci własności trujące.

Sasanka otwarta jest objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Jest to gatunek wymierający na obszarze kraju w warunkach naturalnych (kategoria E na czerwonej liście). To roślina o znaczeniu wspólnotowym, wymaga wyznaczenia obszaru Natura 2000.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

pl.wikipedia.org, Sasanka otwarta [22.04.2014]

Bibliografia

Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych chronionych w Polsce, red. Adam Zając, Maria Zając, Kraków 1997.
Pawlikowski P., Sasanka otwarta Pulsatilla patens L. (Mill.), [w:] Przewodnik metodyczny. Biblioteka Monitoringu Środowiska, gios.gov.pl [22.04.2014], s. 224-242.
Szczecińska M., Sasanka otwarta Pulsatilla patens L. (Mill.), [w:] Siedliska i gatunki Natura 2000, red. Czesław Hołdyński, Olsztyn 2010, s. 184-188.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Sasanka_otwarta&oldid=142611”