Pruska strategia obrony ziem

Pruska strategia obrony ziem – rozwinięta strategia działań mających na celu obronę terytoriów pruskich.

Charakterystyka

Plemiona pruskie nie tworzyły jednolitego organizmu państwowego; każde z plemion broniło się samo. Zawierano wprawdzie doraźne sojusze i porozumienia, lecz nie trwały one długo. Niezależnie od tych czynników pruska strategia obrony przejawiała się w następujących działaniach: należało ograniczyć wrogowi możliwość niespodziewanego wdarcia się w głąb terytorium, otaczając zamieszkałe tereny pustkami osadniczymi, zasiekami i wałami podłużnymi stanowiącymi wraz z naturalnymi przeszkodami jednolitą linię obrony. Zmuszało to wroga do poruszania się przetartymi szlakami i ataku na poszczególne ziemie przez tak zwane bramy ziemskie, które były z reguły solidnie umocnione.

Nie tylko ziemie plemienne podlegały tym założeniom obronnym. Również niższe jednostki terytorialne – małe ziemie (okręgi) – były w ten sposób zabezpieczane. Można w dużym uproszczeniu opisać poszczególne ziemie jako "wyspy cywilizacji w oceanie puszczy".

Znając potencjalne miejsce ataku wroga i szlak przemarszu jego armii, zabezpieczano również drogi wałami podłużnymi, przygotowywano zasadzki. Wszystko to dezorganizowało wrogą armię jeszcze przed głównym starciem, podczas marszu, i obniżało morale jego wojska. Pozwalało też obniżyć potencjał bojowy najeźdźców bez toczenia decydujących bitew.