Jakub Prawin: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 57: | Linia 57: | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Jakub Prawin ''' (ur. 18 kwietnia 1901 r. w Tarnowie, zm. 7 lipca 1957 r. w Świdrach Małych k/Warszawy) | + | ''' Jakub Prawin ''' (ur. 18 kwietnia 1901 r. w Tarnowie, zm. 7 lipca 1957 r. w Świdrach Małych k/Warszawy) – doktor praw, generał brygady Wojska Polskiego, Wojewoda Olsztyński, Szef Polskiej Misji Wojskowej w Niemczech, Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego. |
| − | <br/>. | + | <br/><br/> |
| − | + | [[Plik:prawin1.jpg|thumb|right|290px|Reprodukcja z książki S. Achremczyka ''Historia Warmii i Mazur''. Autor: Grzegorz Czykwin. Źródło: [http://gazetaolsztynska.pl/195184,Jedna-z-ciekawszych-postaci-pierwszych-lat-PRL-u-w-Olsztynie.html#axzz39zCHQ6Zb www.gazetaolsztynska.pl] [10.08.2014] | |
| + | ]] | ||
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
| − | Urodzony w Tarnowie | + | Urodzony w Tarnowie w roku 1901, syn Adolfa, zawiadowcy stacji kolejowej, i Bronisławy z Erlichów. Uczeń tarnowskiego gimnazjum, gdzie pod wpływem nauczyciela historii Włodzimierza Jarosza stał się socjalistą. |
| − | + | Studiował w Wiedniu. Studia ukończył z tytułem doktora ekonomii, ale nie poprzestał na tym. Był również absolwentem tamtejszej Wyższej Szkoły Handlu Zagranicznego. Równolegle studiował biologię i antropologię. W Wiedniu związał się z ruchem komunistycznym, a w 1920 r. wstąpił do Związku Młodzieży Komunistycznej (Kommunistischer Jugend-Verband). | |
| − | Po | + | Po powrocie do Polski w roku 1928 pracował w firmach ubezpieczeniowych i od początku dał się poznać jako obrońca praw związkowych. W 1931 r. wstąpił do Komunistycznej Partii Polski, gdzie był m.in. sekretarzem Komitetu Dzielnicowego (KD) Śródmieście i Wola oraz sekretarzem Wydziału Propagandy Komitetu Warszawskiego (KW) i członkiem KW KPP. Od maja 1935 do stycznia 1936 r. i od stycznia do maja 1937 r. był więziony w Berezie Kartuskiej za działalność wywrotową. We wrześniu 1939 roku, uciekając przez Niemcami, dotarł do Lwowa. Został przyjęty do Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej i trafił do Armii Czerwonej. Udział w Bitwie pod Stalingradem dał mu awans na majora. Następnie odkomenderowany do I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki służył w kwatermistrzostwie, w Wydziale Oświatowym, jako zastępca dowódcy dywizji ds. polityczno-wychowawczych. Został ranny w bitwie pod Lenino. |
| − | W | + | Po wypadku samochodowym, w którym został kontuzjowany we wrześniu 1944 roku, odkomenderowano go do służby państwowej. W latach 1944–1945 był dyrektorem departamentu w Ministerstwie Skarbu i dyrektorem departamentu ds. kolejnictwa w Ministerstwie Komunikacji. Jako Pełnomocnik Rządu Polskiego (mianowany 26 lutego 1945) przy 3 Froncie Białoruskim, a następnie Pełnomocnik Rządu na Okręg Warmińsko-Mazurski w dniu 23 marca 1945 o godz. 12.00 przejął administrację [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazur]]. Od 23 maja 1945 r. do listopada 1945 r. był pierwszym wojewodą olsztyńskim. Jako wojewoda ukrócił krzywdzenie autochtonów. Rozumiał dramatyzm położenia [[Warmiacy|Warmiaków]] i [[Mazurzy|Mazurów]] w tym okresie. |
| − | W | + | W monografii ''Olsztyn 1353-2003'' o Jakubie Prawinie tak pisze [[lkwim:Bohdan Łukaszewicz|Bohdan Łukaszewicz]]: "Wielu Olsztynian żałowało odejścia Prawina, człowieka wykształconego, o dużej kulturze osobistej, ceniącego ludzi niezależnie od ich wyznania czy orientacji politycznej, co też nie pozostawało bez znaczenia — mitygującego nazbyt skrajnych, dogmatycznych pepeerowców. Był rzeczywistym włodarzem swego terenu. Jego następcy nie mieli już takiego autorytetu i pozycji". |
| − | + | Jego następcą został [[Zygmunt Robel]], kiedy w listopadzie 1945 r. został skierowany do Berlina na stanowisko szefa Polskiej Misji Wojskowej w Niemczech. Na tym stanowisku w roku 1946 został mianowany generałem brygady. W Berlinie inicjował działania rewindykacji zrabowanych Polsce dóbr materialnych i kulturalnych, polskich archiwów wywiezionych do Niemiec i niemieckich Archiwów Ziem Odzyskanych. W tym celu ściągnął do Berlina dyrektora Archiwów Akt Dawnych. Sprowadził do Polski dziewiętnaście wagonów akt z Warszawy, Gdańska, Torunia, Szczecina, Bydgoszczy, Elbląga, Pelplina oraz Malborka. | |
| + | Po powrocie do Polski, od lipca 1950 r. aż do śmierci był wiceprezesem Narodowego Banku Polskiego, zgodnie ze swym ekonomicznym wykształceniem. Zmarł tragicznie; na oczach swych bliskich utonął, kąpiąc się w Wiśle, 7 lipca 1957 roku. | ||
| − | We wszystkich wspomnieniach, zaczynając już od najwcześniejszych lat, Jakub Prawin był postrzegany | + | We wszystkich wspomnieniach, zaczynając już od najwcześniejszych lat, Jakub Prawin był postrzegany jako humanista, człowiek życzliwy i uczynny. [[lkwim:Wanda Pieniężna|Wanda Pieniężna]] w swoich wspomnieniach przytacza przykład, jak to z okazji uroczystości grunwaldzkich wojsko ustawiło rusztowanie z drzewa brzozowego pod ołtarz do mszy polowej, ale jakiś "gorliwiec" kazał go rozebrać. Na wieść o tym pierwszy powojenny wojewoda olsztyński nakazał powtórne ustawienie rusztowania przez tych samych, którzy je zburzyli. Wyjeżdżającego z Olsztyna na placówkę w Berlinie Prawina uroczyście pożegnano na [[lkwim:Zamek w Olsztynie|zamku]], w sali kopernikowskiej, gdzie zarząd miasta wręczył mu dyplom honorowego obywatela miasta Olsztyna. Pieniężna wspomina również, że "społeczeństwo, w uznaniu dobrze spełnionego obowiązku, stworzyło fundusz stypendialny im płk. Prawina". Co dalej stało się z tym funduszem, bliżej nie wiadomo. Przez jakiś czas imię Prawina nosił jeszcze park koło olsztyńskiego zamku<ref>[http://www.uw.olsztyn.pl/biul/archiw/poczet1.htm Poczet wojewodów ] [10.08.2014]</ref> |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 88: | Linia 90: | ||
*Medal 10-lecia Polski Ludowej | *Medal 10-lecia Polski Ludowej | ||
*pośmiertnie Order Sztandaru Pracy I klasy | *pośmiertnie Order Sztandaru Pracy I klasy | ||
| − | + | == Ciekawostki == | |
| − | + | Interesował się muzyką. Marzył, żeby być dyrygentem. Swobodnie czytał najtrudniejsze partytury, choćby Beethovena. Grał na skrzypcach i fortepianie. Biografowie podkreślają również jego pasje sportowe. | |
| − | |||
| − | == | ||
| − | Interesował się muzyką. Marzył, żeby być dyrygentem. Swobodnie czytał najtrudniejsze partytury, choćby Beethovena. Grał na skrzypcach i fortepianie. Biografowie podkreślają również jego pasje sportowe. | ||
| − | |||
| + | Był wujem i wychowawcą Daniela Passenta, dziennikarza tygodnika "Polityka", dyplomaty. | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | |||
| − | |||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| − | [http://gazetaolsztynska.pl/195184,Jedna-z-ciekawszych-postaci-pierwszych-lat-PRL-u-w-Olsztynie.html#axzz39zCHQ6Zb Jedna z ciekawszych postaci pierwszych lat PRL-u w Olsztynie] [10.08.2014]<br/> | + | [http://gazetaolsztynska.pl/195184,Jedna-z-ciekawszych-postaci-pierwszych-lat-PRL-u-w-Olsztynie.html#axzz39zCHQ6Zb "Gazeta Olsztyńska", ''Jedna z ciekawszych postaci pierwszych lat PRL-u w Olsztynie''] [10.08.2014]<br/> |
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Achremczyk Stanisław, Olsztyn 1353-2003, red. S. Achremczyk, W. Ogrodziński<br/> | + | Achremczyk Stanisław, ''Olsztyn 1353-2003'', red. S. Achremczyk, W. Ogrodziński<br/> |
| − | Polski Słownik Biograficzny t. XXVIII, Wrocław-Warszawa-Kraków | + | Polski Słownik Biograficzny, t. XXVIII, Wrocław-Warszawa-Kraków 1984-1985<br/> |
| − | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Prawin | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Prawin pl.wikipedia.org, Jakub Prawin] [10.08.2014]<br/> |
[http://www.uw.olsztyn.pl/biul/archiw/poczet1.htm Archiwum Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie] [10.08.2014]<br/> | [http://www.uw.olsztyn.pl/biul/archiw/poczet1.htm Archiwum Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie] [10.08.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Administracja i polityka|Prawin, Jakub]][[Kategoria: Administracja | + | [[Kategoria: Administracja i polityka|Prawin, Jakub]][[Kategoria: Administracja państwowa|Prawin, Jakub]][[Kategoria:Urzędnicy i funkcjonariusze państwowi]][[Kategoria:Wojewodowie|Prawin, Jakub]][[Kategoria: 1945-1989|Prawin, Jakub]]<br /> |
Aktualna wersja na dzień 11:31, 22 mar 2015
| Jakub Prawin | |
| | |
![Jakub Prawin, źródło: www.uw.olsztyn.pl [10.08.2014]](/index.php/Plik:Prawin.jpg) Jakub Prawin, źródło: www.uw.olsztyn.pl [10.08.2014]
| |
| Data i miejsce urodzenia | 18 kwietnia 1901 r., Tarnów |
| Wojewoda Olsztyński | |
| Okres urzędowania | od maja do listopada 1945 r. |
| Szef Polskiej Misji Wojskowej w Niemczech | |
| Okres urzędowania | 1945–1950 |
| Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego | |
| Okres urzędowania | 1950–1957 |
| Odznaczenia | |
| Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski | |
| Order Czerwonej Gwiazdy | |
| Złoty Krzyż Zasługi | |
| Order Wojny Ojczyźnianej II stopnia | |
| Medal za Obronę Stalingradu | |
| Krzyż Walecznych | |
| Medal za Warszawę 1939-1945 | |
| Medal 10-lecia Polski Ludowej | |
| pośmiertnie Order Sztandaru Pracy I klasy | |
Jakub Prawin (ur. 18 kwietnia 1901 r. w Tarnowie, zm. 7 lipca 1957 r. w Świdrach Małych k/Warszawy) – doktor praw, generał brygady Wojska Polskiego, Wojewoda Olsztyński, Szef Polskiej Misji Wojskowej w Niemczech, Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego.
Spis treści
Życiorys
Urodzony w Tarnowie w roku 1901, syn Adolfa, zawiadowcy stacji kolejowej, i Bronisławy z Erlichów. Uczeń tarnowskiego gimnazjum, gdzie pod wpływem nauczyciela historii Włodzimierza Jarosza stał się socjalistą.
Studiował w Wiedniu. Studia ukończył z tytułem doktora ekonomii, ale nie poprzestał na tym. Był również absolwentem tamtejszej Wyższej Szkoły Handlu Zagranicznego. Równolegle studiował biologię i antropologię. W Wiedniu związał się z ruchem komunistycznym, a w 1920 r. wstąpił do Związku Młodzieży Komunistycznej (Kommunistischer Jugend-Verband).
Po powrocie do Polski w roku 1928 pracował w firmach ubezpieczeniowych i od początku dał się poznać jako obrońca praw związkowych. W 1931 r. wstąpił do Komunistycznej Partii Polski, gdzie był m.in. sekretarzem Komitetu Dzielnicowego (KD) Śródmieście i Wola oraz sekretarzem Wydziału Propagandy Komitetu Warszawskiego (KW) i członkiem KW KPP. Od maja 1935 do stycznia 1936 r. i od stycznia do maja 1937 r. był więziony w Berezie Kartuskiej za działalność wywrotową. We wrześniu 1939 roku, uciekając przez Niemcami, dotarł do Lwowa. Został przyjęty do Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej i trafił do Armii Czerwonej. Udział w Bitwie pod Stalingradem dał mu awans na majora. Następnie odkomenderowany do I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki służył w kwatermistrzostwie, w Wydziale Oświatowym, jako zastępca dowódcy dywizji ds. polityczno-wychowawczych. Został ranny w bitwie pod Lenino.
Po wypadku samochodowym, w którym został kontuzjowany we wrześniu 1944 roku, odkomenderowano go do służby państwowej. W latach 1944–1945 był dyrektorem departamentu w Ministerstwie Skarbu i dyrektorem departamentu ds. kolejnictwa w Ministerstwie Komunikacji. Jako Pełnomocnik Rządu Polskiego (mianowany 26 lutego 1945) przy 3 Froncie Białoruskim, a następnie Pełnomocnik Rządu na Okręg Warmińsko-Mazurski w dniu 23 marca 1945 o godz. 12.00 przejął administrację Warmii i Mazur. Od 23 maja 1945 r. do listopada 1945 r. był pierwszym wojewodą olsztyńskim. Jako wojewoda ukrócił krzywdzenie autochtonów. Rozumiał dramatyzm położenia Warmiaków i Mazurów w tym okresie.
W monografii Olsztyn 1353-2003 o Jakubie Prawinie tak pisze Bohdan Łukaszewicz: "Wielu Olsztynian żałowało odejścia Prawina, człowieka wykształconego, o dużej kulturze osobistej, ceniącego ludzi niezależnie od ich wyznania czy orientacji politycznej, co też nie pozostawało bez znaczenia — mitygującego nazbyt skrajnych, dogmatycznych pepeerowców. Był rzeczywistym włodarzem swego terenu. Jego następcy nie mieli już takiego autorytetu i pozycji".
Jego następcą został Zygmunt Robel, kiedy w listopadzie 1945 r. został skierowany do Berlina na stanowisko szefa Polskiej Misji Wojskowej w Niemczech. Na tym stanowisku w roku 1946 został mianowany generałem brygady. W Berlinie inicjował działania rewindykacji zrabowanych Polsce dóbr materialnych i kulturalnych, polskich archiwów wywiezionych do Niemiec i niemieckich Archiwów Ziem Odzyskanych. W tym celu ściągnął do Berlina dyrektora Archiwów Akt Dawnych. Sprowadził do Polski dziewiętnaście wagonów akt z Warszawy, Gdańska, Torunia, Szczecina, Bydgoszczy, Elbląga, Pelplina oraz Malborka.
Po powrocie do Polski, od lipca 1950 r. aż do śmierci był wiceprezesem Narodowego Banku Polskiego, zgodnie ze swym ekonomicznym wykształceniem. Zmarł tragicznie; na oczach swych bliskich utonął, kąpiąc się w Wiśle, 7 lipca 1957 roku.
We wszystkich wspomnieniach, zaczynając już od najwcześniejszych lat, Jakub Prawin był postrzegany jako humanista, człowiek życzliwy i uczynny. Wanda Pieniężna w swoich wspomnieniach przytacza przykład, jak to z okazji uroczystości grunwaldzkich wojsko ustawiło rusztowanie z drzewa brzozowego pod ołtarz do mszy polowej, ale jakiś "gorliwiec" kazał go rozebrać. Na wieść o tym pierwszy powojenny wojewoda olsztyński nakazał powtórne ustawienie rusztowania przez tych samych, którzy je zburzyli. Wyjeżdżającego z Olsztyna na placówkę w Berlinie Prawina uroczyście pożegnano na zamku, w sali kopernikowskiej, gdzie zarząd miasta wręczył mu dyplom honorowego obywatela miasta Olsztyna. Pieniężna wspomina również, że "społeczeństwo, w uznaniu dobrze spełnionego obowiązku, stworzyło fundusz stypendialny im płk. Prawina". Co dalej stało się z tym funduszem, bliżej nie wiadomo. Przez jakiś czas imię Prawina nosił jeszcze park koło olsztyńskiego zamku[1]
Odznaczenia i wyróżnienia
- Honorowy Obywatel Olsztyna
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Order Czerwonej Gwiazdy
- Złoty Krzyż Zasługi
- Order Wojny Ojczyźnianej II stopnia
- Medal za Obronę Stalingradu
- Krzyżem Walecznych
- Medal za Warszawę 1939-1945
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
- pośmiertnie Order Sztandaru Pracy I klasy
Ciekawostki
Interesował się muzyką. Marzył, żeby być dyrygentem. Swobodnie czytał najtrudniejsze partytury, choćby Beethovena. Grał na skrzypcach i fortepianie. Biografowie podkreślają również jego pasje sportowe.
Był wujem i wychowawcą Daniela Passenta, dziennikarza tygodnika "Polityka", dyplomaty.
Przypisy
- ↑ Poczet wojewodów [10.08.2014]
Zobacz też
"Gazeta Olsztyńska", Jedna z ciekawszych postaci pierwszych lat PRL-u w Olsztynie [10.08.2014]
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Olsztyn 1353-2003, red. S. Achremczyk, W. Ogrodziński
Polski Słownik Biograficzny, t. XXVIII, Wrocław-Warszawa-Kraków 1984-1985
pl.wikipedia.org, Jakub Prawin [10.08.2014]
Archiwum Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie [10.08.2014]
