Kapliczki w Worytach: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Opis)
m (Zastępowanie tekstu - "© Stanisław Kuprjaniuk" na "Fot. Stanisław Kuprjaniuk")
 
(Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Mała architektura2 sakralna infobox
+
'''Kapliczki w Worytach''' – kapliczki w Worytach, datowane na XIX i XX w., [[Powiat olsztyński | powiat olsztyński]], [[Gietrzwałd (gmina wiejska)| gmina Gietrzwałd]].
<!-- w trakcie opracowania -->
+
<br /><br />
|nazwa        = Mała architektura sakralna
+
[[Plik:wo3.jpg|thumb|right|290px|Kapliczka w Worytach. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]]
|typ obiektu = kapliczka <!-- Parametr obowiązkowy  -->
+
[[Plik:wo2.jpg|thumb|right|290px|Kapliczka w Worytach 1869 r. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]]
|lokalizacja  = przydrożna
+
[[Plik:wo1.jpg|thumb|right|290px|Kapliczka w Worytach. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
|datacja      = 1924
+
]]
|powiat      = olsztyński
+
== Położenie ==
|gmina        = Stawiguda
+
[[Woryty]] – wieś z zabudową po obu stronach wiejskiej drogi, przy której znajduje się sześć [[Kapliczki|kapliczek]]. W bliższej i dalszej okolicy, przy drodze do [[Rentyny|Rentyn]], [[Tomaryny|Tomaryn]] i [[Gietrzwałd|Gietrzwałdu]], znajdują się kolejne cztery.
|miejscowość  = Tomaszkowo
 
|parafia      = Dorotowo
 
}} <br /><br />
 
'''Krzyż choleryczny w Olsztynie'''
 
 
<br/>
 
<br/>
== Położenie ==
 
[[Plik:Ol12.jpg|right|thumb|450px|Krzyż choleryczny w Olsztynie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
[[Krzyż choleryczny w Olsztynie|Krzyż choleryczny]] w [[Olsztyn|Olsztynie]] znajduje się na skwerze przy [[kaplica jerozolimska]]kaplicy jerozolimskiej, u zbiegu ul. Grunwaldzkiej i ul Jagiełły.
 
  
 
== Opis ==
 
== Opis ==
Krzyż, jaki znajduje się w pobliżu kaplicy jerozolimskiej w Olsztynie, ma związek z epidemią [[cholera|cholery]], która nawiedziła miasto w 1866 roku. Wówczas na pamiątkę tej zarazy były burmistrz miasta [[Jakub Rarkowski]] ufundował drewniany krzyż z polskojęzycznym napisem „[[Od powietrza, głodu, ognia i wojny zachowaj nas Panie]]”. Ustawiono go pierwotnie  przy Hohensteiner-Straße (dawniej ul. Olsztynecka, obecnie al. Warszawska). Można przypuszczać, że jego pierwotna forma mogła nawiązywać do krzyża cholerycznego z [[Gutkowo|Gutkowa]], posiadającego wówczas [[karawaka|trzy poziome ramiona]], z analogicznym fragmentem powyższej suplikacji. W 1886 roku krzyż drewniany został zastąpiony krzyżem żelaznym, ustawionym na betonowym postumencie. Kolejna kartą w historii tego krzyża był październik 1967 roku, kiedy to z przyczyn politycznych krzyż ten został przeniesiony w pobliże kaplicy jerozolimskiej, gdzie znajduje się on do dziś.
+
Wszystkie kapliczki są z drugiej połowy XIX i początku XX w. Ich architektura jest zróżnicowana. Powstały przeważnie jako smukłe bryły na rzucie kwadratu, w formie jedno-, dwu- lub trzykondygnacyjnej, murowanej z czerwonej cegły licowej lub też, w jednym przypadku, otynkowanej.
  
== Zdjęcia ==
+
Najciekawszą jest, położona w centrum wsi na skrzyżowaniu dróg, kapliczka z dzwonniczką. Została wybudowana w 1869 r., o czym świadczy zachowana chorągiewka wiatrowa na daszku czterospadowym. Jej elewacja podzielona jest przez wnęki i blendy zamknięte łukiem pełnym lub odcinkowym. W górnej kondygnacji, w dwukierunkowym prześwicie, zachował się dzwonek oraz metalowy krucyfiks. W otoczeniu kapliczki rosną trzy lipy.
[[Plik:Ol11.jpg|left|thumb|200px|Krzyż choleryczny w Olsztynie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
  
 +
Sylwetki niektórych kapliczek z początku XX w. charakteryzują się odwróconymi proporcjami, to znaczy osadzeniu korpusu na węższym cokole. Takim przykładem jest kapliczka o charakterze przydomowym, którą fundował [[Jan Samulowski]]. Jej elewacja jest ozdobna, czego przykładem są ceramiczne fryzy i obramienie z ceglanych kształtek wokół ostrołukowej wnęki. Cennym elementem tej kapliczki jest także napis na blasze parapetu wnęki: "Przechodzących proszę o Zdrowaś Mario". Do tego wzorca architektonicznego nawiązuje kapliczka położona przy drodze z koloni północno-wschodniej do [[Gietrzwałd | Gietrzwałdu]]. Posiada ona węższy cokół względem korpusu. W elewacji frontowej umieszczono wysoką przeszkloną wnękę, którą zamyka łuk dwuspadowy. Po bokach kapliczki w asyście dwie lipy.
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
+
Kuprjaniuk Stanisław, ''Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek'', w druku.<br>
Kuprjaniuk Stanisław, ''Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek'', w druku.
+
Kuprjaniuk Stanisław, Liżewska Iwona, ''Warmińskie kapliczki'', Olsztyn 2012.
 +
<br/>
 +
== Linki zewnętrzne ==
 +
[http://kapliczkiwarmii.republika.pl/ Kapliczki Warmii] [22.12.2013]
 
<br/>
 
<br/>
[[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Architektura]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]][[Kategoria: Zabytki]]
+
[[Kategoria:Kapliczki]]
 +
[[Kategoria:Turystyka]] [[Kategoria: Budownictwo ludowe]][[Kategoria: Zabytki]][[Kategoria: Gietrzwałd (gmina wiejska)]][[Kategoria: powiat olsztyński]]
 
<br/>
 
<br/>

Aktualna wersja na dzień 07:53, 25 mar 2015

Kapliczki w Worytach – kapliczki w Worytach, datowane na XIX i XX w., powiat olsztyński, gmina Gietrzwałd.

Kapliczka w Worytach. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
Kapliczka w Worytach 1869 r. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
Kapliczka w Worytach. Fot. Stanisław Kuprjaniuk

Położenie

Woryty – wieś z zabudową po obu stronach wiejskiej drogi, przy której znajduje się sześć kapliczek. W bliższej i dalszej okolicy, przy drodze do Rentyn, Tomaryn i Gietrzwałdu, znajdują się kolejne cztery.

Opis

Wszystkie kapliczki są z drugiej połowy XIX i początku XX w. Ich architektura jest zróżnicowana. Powstały przeważnie jako smukłe bryły na rzucie kwadratu, w formie jedno-, dwu- lub trzykondygnacyjnej, murowanej z czerwonej cegły licowej lub też, w jednym przypadku, otynkowanej.

Najciekawszą jest, położona w centrum wsi na skrzyżowaniu dróg, kapliczka z dzwonniczką. Została wybudowana w 1869 r., o czym świadczy zachowana chorągiewka wiatrowa na daszku czterospadowym. Jej elewacja podzielona jest przez wnęki i blendy zamknięte łukiem pełnym lub odcinkowym. W górnej kondygnacji, w dwukierunkowym prześwicie, zachował się dzwonek oraz metalowy krucyfiks. W otoczeniu kapliczki rosną trzy lipy.

Sylwetki niektórych kapliczek z początku XX w. charakteryzują się odwróconymi proporcjami, to znaczy osadzeniu korpusu na węższym cokole. Takim przykładem jest kapliczka o charakterze przydomowym, którą fundował Jan Samulowski. Jej elewacja jest ozdobna, czego przykładem są ceramiczne fryzy i obramienie z ceglanych kształtek wokół ostrołukowej wnęki. Cennym elementem tej kapliczki jest także napis na blasze parapetu wnęki: "Przechodzących proszę o Zdrowaś Mario". Do tego wzorca architektonicznego nawiązuje kapliczka położona przy drodze z koloni północno-wschodniej do Gietrzwałdu. Posiada ona węższy cokół względem korpusu. W elewacji frontowej umieszczono wysoką przeszkloną wnękę, którą zamyka łuk dwuspadowy. Po bokach kapliczki w asyście dwie lipy.

Bibliografia

Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.
Kuprjaniuk Stanisław, Liżewska Iwona, Warmińskie kapliczki, Olsztyn 2012.

Linki zewnętrzne

Kapliczki Warmii [22.12.2013]