Groty: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
m (Zastępowanie tekstu - "© Stanisław Kuprjaniuk" na "Fot. Stanisław Kuprjaniuk") |
|||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | '''Groty''' – stanowiły jedną z form aranżacji dawnych ogrodów. W drugiej połowie XIX w. zaczęły pełnić funkcję sakralną. | ||
| + | [[Plik:Bie.jpg|thumb|right|290px|Grota w Biedowie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]] | ||
| + | [[Plik:Bra3.jpg|thumb|right|290px|Grota w Braniewie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]] | ||
| + | [[Plik:Tol3.jpg|thumb|right|290px|Grota w Tolnikach Wielkich. Fot. Stanisław Kuprjaniuk | ||
| + | ]] | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Groty należą do nielicznych obiektów na [[Warmia|Warmii]]. Rozmieszczone są przeważnie na terenie [[Warmia północna|Warmii północnej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Opis == | |
| − | + | Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów w XVI-XVIII w. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej połowie XIX w. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 r. Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w literaturze, postawa maryjna Warmiaków. | |
| − | + | Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany [[tuf]] wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na Warmii jest ta wzniesiona w [[ogrody kanonicze|ogrodach kanonicznych]] we [[Frombork|Fromborku]]. Jej konstrukcja powstała w wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z [[Lourdes]], miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w [[Braniewo|Braniewie]], na dawnym cmentarzu cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów [[Pieta|Pietę]]. Do tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która znajduje się na terenie nieistniejącego majątku w [[Tolniki Wielkie|Tolnikach Wielkich]]. | |
| − | [[ | ||
| − | [[ | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Inny materiał wykorzystano do wzniesienia groty na terenie parceli [[Dom Prowincjonalny Sióstr Katarzynek w Braniewie|Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie]]. Dwie analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX w. i do ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel. | |
| − | |||
| − | |||
| + | Nieobrobiony kamień posłużył do budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze źródełkiem, w [[zespół kalwaryjny|zespole kalwaryjnym]] w [[Głotowo|Głotowie]]. W opustoszałym siedlisku wsi [[Bieniewo]] wykonana została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych zaprawą murarską. W [[Tolkowiec|Tolkowcu]] znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w [[Brzostki|Brzostkach]]. Na [[Warmia południowa|Warmii południowej]], w [[Kiersztanowo (gmina Jeziorany)|Kiersztanowie]], istniała kamienna grota z końca XIX w. Została ona jednak rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną [[kapliczki|kapliczkę]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | |||
Kuprjaniuk Stanisław, ''Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek'', w druku. | Kuprjaniuk Stanisław, ''Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek'', w druku. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: | + | == Linki zewnętrzne == |
| + | [http://kapliczkiwarmii.republika.pl/ Kapliczki Warmii] [20.12.2013] | ||
| + | <br/> | ||
| + | [[Kategoria:Turystyka]] [[Kategoria: Budownictwo ludowe]][[Kategoria: Zabytki]][[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: powiat braniewski]] [[Kategoria: Braniewo (gmina wiejska)]] [[Kategoria: powiat lidzbarski]] [[Kategoria: Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: powiat olsztyński]] | ||
<br/> | <br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 09:03, 25 mar 2015
Groty – stanowiły jedną z form aranżacji dawnych ogrodów. W drugiej połowie XIX w. zaczęły pełnić funkcję sakralną.
Spis treści
[ukryj]Położenie
Groty należą do nielicznych obiektów na Warmii. Rozmieszczone są przeważnie na terenie Warmii północnej.
Opis
Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów w XVI-XVIII w. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej połowie XIX w. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 r. Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w literaturze, postawa maryjna Warmiaków.
Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany tuf wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na Warmii jest ta wzniesiona w ogrodach kanonicznych we Fromborku. Jej konstrukcja powstała w wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z Lourdes, miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w Braniewie, na dawnym cmentarzu cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów Pietę. Do tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która znajduje się na terenie nieistniejącego majątku w Tolnikach Wielkich.
Inny materiał wykorzystano do wzniesienia groty na terenie parceli Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie. Dwie analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX w. i do ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel.
Nieobrobiony kamień posłużył do budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze źródełkiem, w zespole kalwaryjnym w Głotowie. W opustoszałym siedlisku wsi Bieniewo wykonana została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych zaprawą murarską. W Tolkowcu znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w Brzostkach. Na Warmii południowej, w Kiersztanowie, istniała kamienna grota z końca XIX w. Została ona jednak rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną kapliczkę.
Bibliografia
Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.
Linki zewnętrzne
Kapliczki Warmii [20.12.2013]
