Zasieki

Zasieki – w średniowieczu urządzenia obronne powstałe ze splątanych drzew.

Opis

Zasieki budowano na dwa sposoby. Pierwszy polegał na nacięciu (lecz nie całkowitym ścięciu) drzew i powaleniu ich. Korony tak przewróconych drzew były zwrócone w kierunku wroga i tworzyły jednolitą ścianę splątanych gałęzi. Drzewa nacinano przy ziemi lub na wysokości ok. jednego metra. Powalone drzewa zostawiano na pniu, a gałęzie i konary przytwierdzano palikami do ziemi. Zabiegi te miały zapobiec łatwemu rozwłóczeniu powalonych drzew przez nacierające wojska.

Druga metoda polegała na planowym nasadzaniu drzew wraz z kolczastymi krzewami i odpowiednim kształtowaniu ich podczas wzrostu – przycinania koron czy plątania gałęzi (żywopłot).

Głębokość zasieki sięgała do 50 m (efektywny zasięg strzału z łuku), a przedpole było oczyszczone z drzew, co wystawiało nacierających na ostrzał łuczników i procarzy. Zasiekami Prusowie umacniali granice, uniemożliwiając wrogowi łatwe i niepostrzeżone wtargnięcie w głąb kraju. Ten typ zasiek miał konstrukcje liniową. Przy okazji budowy tego typu zasieki powstawał pas wyciętych drzew zwany przesieką.

Niekiedy zasiekom granicznym towarzyszyły wały ziemne (wały podłużne) i palisady. Zasieki wraz z wałami, rzekami, jeziorami i innymi przeszkodami terenowymi tworzyły jednolity ciąg umocnień zabezpieczający granicę. Dało się go przekroczyć jedynie w wyznaczonych miejscach zwanych bramami ziemskimi.

Używano też zasiek o mniejszym rozmachu konstrukcyjnym. Budowano je naprędce na potrzeby bitwy (zob. np. bitwa nad rzeką Dzierzgonią). Odmianą konstrukcyjną zasieki jest osieka mająca budowę dookolną, a nie liniową. Osieki stosowano do zabezpieczenie małego obszaru, np. leśnej polany, plateau wzgórza, oddziału broniącego się w otoczeniu.

Bibliografia

Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, Toruń 2004. Słownik starożytności słowiańskich, t. VII, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982, t. IV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970. Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa, t. XXXII: Przemijać–przodujący, Warszawa 2004. W. Kozłowski, Słownik leśny, bartny, bursztyniarski i orylski, z. 1–2, Warszawa 1847. S.B. Linde, Słownik języka polskiego, t. VI, Warszawa 1814.