Załuski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Dzieje miejscowości)
 
(Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
  |nazwa                = Załuski   
 
  |nazwa                = Załuski   
Linia 6: Linia 4:
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe 
+
  |dopełniacz wsi        = Załusek
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              =
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe      
+
  |opis zdjęcia          =     
  |rodzaj miejscowości  = wieś
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
  |województwo          = warmińsko - mazurskie
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |powiat                = nidzicki  
 
  |powiat                = nidzicki  
 
  |gmina                = Nidzica
 
  |gmina                = Nidzica
Linia 16: Linia 14:
 
  |sołectwo              = Załuski
 
  |sołectwo              = Załuski
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 355
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 89
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 89
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 30: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>'''Załuski'''</big> (niem. Salusken, Sallusken, od 1938 r. Kniprode) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
+
'''Załuski''' (niem. ''Salusken'', ''Sallusken'', od 1938 r. ''Kniprode'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nidzicki |powiecie nidzickim]], w [[Nidzica (gmina miejsko-wiejska)| gminie Nidzica]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. W 2010 r. liczyła 355 mieszkańców. Obecnie funkcje sołtysa pełni [[Iwona Zwierzchowska]]<ref>[http://www.nidzica.pl/58,solectwa.html/ Strona Gminy Nidzica] [12.11.2013]</ref>.
 
+
<br/><br/>
  
 +
==Położenie==
 +
Miejscowość leży przy drodze krajowej E77, w odległości ok. 6 km od [[Nidzica| Nidzicy]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
Miejscowość leży na terenie gminy Nidzica, przez obszar której przebiega jedna z głównych granic fizyczno-geograficznych Europy, oddzielająca Obszar Europy Zachodniej od Obszaru Europy Wschodniej. Ponadto 19.000 ha powierzchni gminy zajmują lasy i grunty leśne. Istotnym zasobem naturalnym gminy są surowce mineralne, tj. żwiry i piaski, torfy i węgiel brunatny, kreda jeziorna, gytia i ziemia okrzemkowa.
+
W 1351 r. nazwę wsi zapisano w przywileju lokacyjnym miejscowości [[Rączki]]. Nieznana jest dokładna data lokacji wsi. W 1359 r. [[Winrich von Kniprode]] nadał spadkobiercom Załuskiego 30 [[Włóka| włók]] na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]]. Zobowiązano ich do 2 [[Służba pruska |służb pruskich]]. Nazwa miejscowości pochodzi od założyciela wsi - Załuska.  
  
 +
W 1565 r. wieś należała do Haubiców. W 1600 r. w miejscowości żyli sami Polacy. W XVII w. doszło do podziału wsi na dwie części: chłopską (chełmińską) i szlachecką. 25 października 1632 r. elektor Georg Wilhelm nadał braciom – Mathesowi i Friedrichowi von Haubitz 15 łanów szlacheckich. W 1717 r. wśród właścicieli szlacheckich znajdował się: pułk. Siegmund von Haubitz. W 1785 r. pani von Mogilowski posiadała 30 łanów. Mieszkańcami wsi w XIX w. byli wyłącznie ewangelicy. W 1895 r. liczba budynków mieszkalnych spadła do 4, a w 1905 r. do 2. W 1858 r. obszar folwarku zajmował 3201 mórg.
  
<br/>
+
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
  
=== Dzieje miejscowości ===
+
*1817 r. – 69 mieszkańców
Wieś wspomniana po raz pierwszy w 1351 r. w przywileju lokacyjnym wsi Rączki. Nie znana jest dokładna data lokacji. W 1359 r. Winryk von Kniprode nadaje 30 włók na prawie chełmińskim spadkobiercom Załuskiego w ziemi saskiej z obowiązkiem 2 służb pruskich. Nazwa miejscowości pochodzi od założyciela wsi Załuska. W 1565 r. wieś należała do Haubiców. W 1600 r. we wsi byli sami Polacy.  W XVII w. doszło do podziału wsi na dwie części: chłopską (chełmińską) i szlachecką. 25 października 1632 r. elektor Georg Wilhelm nadał 15 szlacheckich łanów braciom Mathesowi i Friedrichowi von Haubitz . W 1717 r. wśród właścicieli szlacheckich znajdował się: pułk Siegmund von Haubitz. W 1785 r. 30 łanów chłopskich posiadała pani von Mogilowski . W 1817 r. we wsi było 69 mieszkańców, w 1846 r. – 187, w 1858 r. – 196, w 1867 r. – 46, w 1871 r. – 37, w 1885 r. – 26, w 1895 r. – 26, w 1905 r. – 22, w 1939 r. – 256 . Mieszkańcami wsi w XIX w. byli wyłącznie ewangelicy. W kolejnych latach liczba domów wynosiła: w 1817 r. – 14, w 1846 r. – 17, w 1858 r. – 22, w 1871 r. – 5, w 1885 r. – 5, w 1895 r. – 4, w 1905 r. – 2 . W 1858 r. folwark obejmował 3201 mórg. Podział na wieś i majątek nastąpił po regulacji gruntów. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wsi.
 
  
 +
*1846 r. – 187 mieszkańców
  
<br/>
+
*1858 r. – 196 mieszkańców
  
===Gospodarka===
+
*1867 r. – 46 mieszkańców
  
W Załuskach funkcjonuje firma budowlana oraz destylarnia.  
+
*1871 r. – 37 mieszkańców
  
<br/>
+
*1885 r. – 26 mieszkańców
  
=== Zabytki: ===
+
*1895 r. 26 mieszkańców
Do dzisiejszych czasów zachowały się założenia dworsko parkowe z folwarkiem i gorzelnią z II poł XIX w., tradycyjna zabudowa zagród, cmentarz ewangelicki z II poł XIX w. oraz aleje przydrożne.
 
[[File:Cmentarz w Załuskach.jpg|150pxthumb|Cmentarz w Załuskach, źródło: Piotr Gapiński, wwww.rowery.olsztyn.pl, 12.09.2013.]]
 
  
<br/>
+
*1905 r. – 22 mieszkańców
  
=== Bibliografia: ===
+
*1939 r. – 256 mieszkańców
  
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895, 930 ss.
+
==Gospodarka==
 +
W Załuskach funkcjonuje firma budowlana oraz destylarnia.  
 +
<br/>
  
Wijaczka Jacek, ''Dzieje wsi do końca XVIII wieku'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.
+
==Szkolnictwo==
 +
Dzieci z tej miejscowości uczęszczają do [[Szkoła Podstawowa w Rączkach|Szkoły Podstawowej im. Stanisława Mikołajczyka w Rączkach]].
 +
<br/>
  
Zielińska Agnieszka, ''Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 203 - 267.  
+
== Zabytki==
 
+
*[[Zespół dworsko-parkowy w Załuskach|zespół dworsko-parkowy]] z folwarkiem i gorzelnią z II połowy XIX w.  
<br/>
+
*tradycyjna zabudowa zagród
 +
*[[Cmentarz ewangelicki w Załuskach |cmentarz ewangelicki]] z II połowy XIX w.
  
== Zobacz też ==
+
== Bibliografia==
 +
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, ładysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895.<br>
 +
Wijaczka Jacek, ''Dzieje wsi do końca XVIII wieku'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 165–202.<br>
 +
Zielińska Agnieszka, ''Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914'', [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 203–267. <br>
 +
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]
  
 +
{{Przypisy}}
 +
<references/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Powiat nidzicki]]
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 14:06, 3 wrz 2013 (CEST)
+
[[Kategoria: Nidzica (gmina miejsko-wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 12:51, 1 kwi 2015

Załuski

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat nidzicki
Gmina Nidzica
Sołectwo Załuski
Liczba ludności (2010) 355
Strefa numeracyjna (+48) 89
Tablice rejestracyjne NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Załuski
Załuski
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Załuski
Załuski
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Załuski (niem. Salusken, Sallusken, od 1938 r. Kniprode) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 r. liczyła 355 mieszkańców. Obecnie funkcje sołtysa pełni Iwona Zwierzchowska[1].

Położenie

Miejscowość leży przy drodze krajowej E77, w odległości ok. 6 km od Nidzicy.

Dzieje miejscowości

W 1351 r. nazwę wsi zapisano w przywileju lokacyjnym miejscowości Rączki. Nieznana jest dokładna data lokacji wsi. W 1359 r. Winrich von Kniprode nadał spadkobiercom Załuskiego 30 włók na prawie chełmińskim. Zobowiązano ich do 2 służb pruskich. Nazwa miejscowości pochodzi od założyciela wsi - Załuska.

W 1565 r. wieś należała do Haubiców. W 1600 r. w miejscowości żyli sami Polacy. W XVII w. doszło do podziału wsi na dwie części: chłopską (chełmińską) i szlachecką. 25 października 1632 r. elektor Georg Wilhelm nadał braciom – Mathesowi i Friedrichowi von Haubitz 15 łanów szlacheckich. W 1717 r. wśród właścicieli szlacheckich znajdował się: pułk. Siegmund von Haubitz. W 1785 r. pani von Mogilowski posiadała 30 łanów. Mieszkańcami wsi w XIX w. byli wyłącznie ewangelicy. W 1895 r. liczba budynków mieszkalnych spadła do 4, a w 1905 r. do 2. W 1858 r. obszar folwarku zajmował 3201 mórg.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

  • 1817 r. – 69 mieszkańców
  • 1846 r. – 187 mieszkańców
  • 1858 r. – 196 mieszkańców
  • 1867 r. – 46 mieszkańców
  • 1871 r. – 37 mieszkańców
  • 1885 r. – 26 mieszkańców
  • 1895 r. – 26 mieszkańców
  • 1905 r. – 22 mieszkańców
  • 1939 r. – 256 mieszkańców

Gospodarka

W Załuskach funkcjonuje firma budowlana oraz destylarnia.

Szkolnictwo

Dzieci z tej miejscowości uczęszczają do Szkoły Podstawowej im. Stanisława Mikołajczyka w Rączkach.

Zabytki

Bibliografia

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, ładysława Walewskiego, t. XIV, Warszawa 1895.
Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 165–202.
Zielińska Agnieszka, Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 203–267.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]

Przypisy

  1. Strona Gminy Nidzica [12.11.2013]