Grądy (gmina Orzysz)

Grądy
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2010)	106
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Grądy
Położenie na mapie Polski Grądy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Grądy (niem. Gut Gronden, od 1938 r. Gronden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 106 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zygmunt Freitag.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego, w odległości około 2 km na północ od Orzysza.

Dzieje miejscowości

Wieś otrzymała przywilej lokacyjny w 1550 roku, gdy sołtys z Orzysza Jan zakupił tu na prawie magdeburskim 4 łany (najprawdopodobniej) i uzyskał na to potwierdzenie od księcia Albrechta. W drugiej połowie XVI wieku Grądy wraz ze Szwejkowem i jeszcze jednym majątkiem utworzyły jeden klucz, który wówczas należał do niejakiego Wojtka Mrossa zwanego Myślętą, zaś w wieku XVII był własnością rodziny von Heydecków: wpierw kupili oni Grądy (1681), a następnie Szwejkowo (1690); do należącego do nich klucza trzeba także doliczyć 7 łanów w Uściu (na wschód od Grądów, nad jeziorem Orzysz, obecnie nie istnieje). Wieś początkowo nazywana była Grunden, później utrwaliła się nazwa Gronden. W połowie XIX wieku majątek w Grądach oddano w dzierżawę.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 51 osób

• 1864 r. – 76 osób

• 1867 r. – 82 osoby

Zabytki

• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na wschód od wsi; znajduje się tu kwatera wojenna z okresu I wojny światowej; nekropolia zdewastowana

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Gminna Ewidencja Zabytków [10.09.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.09.2013]
Serce Mazur. Forum historii Mazur i okolic [10.07.2014]