Pozycja Iławska

Pozycja Iławska
Jeden ze schronów wchodzących w skład umocnień Pozycji Iławskiej we wsi Karaś. Fot. Adam Płoski.
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Iława
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pozycja Iławska
Położenie na mapie Polski Pozycja Iławska
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pozycja Iławska – umocnienia Pozycji Iławskiej tworzą schrony bierne i bojowe zlokalizowane przy drogach dojazdowych do Iławy. Powstały one przed wybuchem II wojny światowej w 1939 r.

Historia

Koniec XIX wieku był okresem dynamicznego rozwoju Iławy. Kolejne inwestycje przyczyniły się do podniesienia roli militarno – strategicznej miasta. Oprócz osadzenia w Iławie silnego garnizonu kluczowe znaczenie odgrywała kolej. Iława stała się na przełomie wieków bardzo ważnym węzłem komunikacyjnym: kolejowym i drogowym. W okresie bezpośrednio poprzedzającym wybuch drugiej wojny światowej - w 1939r. - przy drogach dojazdowych, na południe od Iławy, zdecydowano się na wzniesienie schronów tworzących umocnienia, których zadaniem było chronić miasto od strony granicy z Polską, gdyż atak polskiego wojska mógł spowodować zniszczenie tego ważnego węzła komunikacyjnego. Pozycja została zmodernizowana w 1944 r., jednak nie była w stanie zatrzymać już wówczas wojsk pancernych Armii Czerwonej, które zdobyły miasto 22 stycznia 1945 r.

Charakterystyka i lokalizacja schronów

Przygraniczne położenie Iławy względem Polski wpłynęło ma miejsce i formę, jaką wybrano wznosząc umocnienia pozycji, mające przede wszystkim bronić strategiczne drogi dojazdowe do miasta od strony południowej. Obiekty wchodzące w skład Pozycji Iławskiej zostały rozmieszczone pomiędzy jeziorem i wsią Karaś (na zachodzie), a rzeką Iławką (na wschodzie) na południe od Iławy. Umocnienia tworzy pięć schronów:

1. Schron znajdujący się we wsi Karaś, na terenie prywatnej posesji nr 12.

2. Schron zlokalizowany pomiędzy linią torów kolejowych Iława – Toruń a wsią Radomek, w pobliżu drogi leśnej (zniszczony, wysadzony).

3. Schron zlokalizowany w bezpośrednim sąsiedztwie drogi Iława – Radomno, po jej zachodniej stronie, około 600 m na południe od granic miasta.

3. Betonowy okop lub stanowisko dla działa pancernego.

4. Schron zlokalizowany przy drodze Iława – Lubawa, po jej wschodniej stronie, w bezpośrednim sąsiedztwie drogi leśnej, dochodzącej do drogi prowadzącej do wsi Dziarny.

Wszystkie wyżej wymienione schrony (z wyjątkiem nr 4) to modyfikacje typowego schronu bojowego dla karabinu maszynowego, przeznaczonego do prowadzenia ognia czołowego o odporności D (niem. MG – Schartenstand D). Schrony pozbawione są już instalowanej wewnątrz i mocowanej śrubami stalowej płyty pancernej osłaniającej strzelnicę, która z zewnątrz schronu ukształtowana jest w profil przeciwrykoszetowy. Konstrukcję tego typu schronów stanowi słabo zbrojony betonu na profilach o konstrukcji z blachy falistej w przekroju o profilu litery „H” (stąd potoczna nazwa tego typu obiektów „Heinrich”). Blacha ta stanowiła jednocześnie szalunek wewnętrzny i warstwę przeciwodpryskową. Są to schrony z niewielkim przedziałem bojowym przeznaczonym dla 3 żołnierzy.

Ciekawostki

Wśród zachowanych schronów wyróżnia się schron bojowy dla karabinu maszynowego we wsi Karaś, który zaopatrzony jest do dziś w fałszywą, drewniana szopę maskująca, jedyną tego typu w województwie, wyjątkowy również w skali kraju.

W Iławie znajdują się także pochodzące z początku XX w. umocnienia mostu i wiaduktu kolejowego.

Zobacz także

kaczorek.easyisp.pl[12.05.2015]
wbp.olsztyn.pl[12.05.2015]

Bibliografia

A. Płoski, Umocnienia Pozycji Iławskiej oraz mostów kolejowych w Iławie, Rocznik Warmińsko-Mazurki, 2/2009.
M. Dudek, Pozycja Iławska, Infort. Biuletyn miłośników fortyfikacji, 17, Nr 2, 2000.
J. Chorzępa, Fortyfikacje. Przewodnik po Polsce, Warszawa-Gdańsk 2005.