Pozycja Lidzbark Welski: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | '''Pozycja Lidzbark Welski''' – umocnienia | + | '''Pozycja Lidzbark Welski''' – umocnienia Pozycji Lidzbarskiej, nazwanej tak od miejscowości [[Lidzbark Welski]] (pow. [[powiat działdowski|działdowski]]), wokół którego zostały wzniesione odegrały marginalną rolę militarną, gdyż w okolicach Lidzbarka we wrześniu 1939r. nie toczyły się poważne walki. |
| + | |||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | + | Lekkie schrony bojowe zostały wzniesione przez Wojsko Polskie w okresie bezpośrednio poprzedzającym wybuch drugiej wojny światowej. Pełniły one funkcję strategiczną względem Pozycji Mławskiej (osłaniając ją od zachodu), która została z powodzeniem wykorzystana do obrony Polski przed agresją wojsk niemieckich we wrześniu 1939r. (bitwa pod Mławą). | |
| + | |||
| + | Plany przewidywały wybudowanie 14 schronów w rejonie Lidzbarka, jednak udało się wznieść tylko 6. Oprócz schronów przygotowano w ich otoczeniu rowy strzeleckie, które zostały wzmocnione zasiekami z drutu kolczastego. Oddziały je obsadzające (m.in. Nowogródzka Brygada Kawalerii) wchodziły w skład Armii „Modlin”. Kiedy w dniu 4 września 1939r. wojska niemieckie przerwały linię obrony pod Mławą i Grudziądzem dowódca Nowogródzkiej BK gen. Władysław Anders zarządził wycofanie wojsk z Lidzbarka w kierunku Warszawy. | ||
| + | |||
| + | ===Lokalizacja schronów=== | ||
| + | Schrony Pozycji Lidzbarskiej, która miała charakter obronny, wykonano pomiędzy | ||
| + | jez. Lidzbarskim a wsią Bełk, zlokalizowaną na południowym brzegu rzeki Wel, przepływającej również przez Lidzbark. Zachowane do dziś schrony zlokalizowane są w następujących miejscach: | ||
| + | |||
| + | 1. Schron zlokalizowany na północny – zachód od miasta, na wyniesieniu, po zachodniej stronie drogi Lidzbark Welski – Wlewsk, nad brzegiem jeziora Lidzbarskiego, w pobliżu niewielkiego budynku magazynowego. | ||
| + | |||
| + | 2. Schron zlokalizowany na terenie prywatnej posesji przy ul. Elizy Orzeszkowej 31, przy szosie Lidzbark Welski - Żuromin. | ||
| + | |||
| + | 3. Schron zlokalizowany po południowej stronie drogi z Lidzbarka Welskiego do wsi Bełk, na wyniesieniu, przy krawędzi lasu, przed kolonijnymi zabudowaniami wsi Jamielnik. | ||
| + | |||
| + | 4. Schron zlokalizowany w bezpośrednim sąsiedztwie drogi Lidzbark Welski – Bełk, po jej północnej stronie, w pobliżu krzyża przydrożnego. | ||
| + | |||
| + | 5. Schron zlokalizowany w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań gospodarstwa rolnego należącego do wsi Bełk (zabudowania kolonijne, zlokalizowane na północny – zachód od wsi). | ||
| + | |||
| + | 6. Schron zlokalizowany około 300 m na wschód od schronu nr 5, na najwyższym wyniesieniu terenu, z charakterystyczną myśliwską wieżyczką obserwacyjną. | ||
| + | |||
| + | Schrony nr 1, 3, 4 i 6 są identyczne, natomiast pozostałe są ich „lustrzanym odbiciem”, tj. otwór strzelniczy znajduje się po przeciwnej stronie. | ||
| + | |||
| + | ===Charakterystyka schronów=== | ||
| + | W ramach pozycji wybudowano wyłącznie obiekty na jeden ckm do prowadzenia ognia jednobocznego – flankującego. Schrony wzniesiono jako obiekty typowe - powtarzalne, budowane na podstawie specjalnie opracowanej instrukcji. Według planów uzbrojenie schronów stanowić miała broń własna piechoty. Na terenie całego kraju zaplanowano wzniesienie około 2.000 takich schronów. | ||
| + | |||
| + | Osłonę strzelnicy schronu stanowiło tzw. ucho, przykryte stropem, a powstała wnęka chroniła załogę przed ogniem skośnym z przedpola. Obronę od frontu zapewniały zwykle sąsiednie schrony, a więc skuteczna obrona była możliwa jako wspólna kilku schronów. Schron obsługiwany był przez trzyosobową załogę: dowódcę i 2 żołnierzy. Izba bojowa typowego schronu wchodzącego w skład Pozycji Lidzbark ma wielkość 1,80 x 1,90 m. Grubość ściany czołowej wynosi około 1,20 – 1,50 m, ściany tylnej 55 cm., a ścian bocznych i stropów 1,0 m. Wejście jest niewielkich wymiarów 120 x 65 cm i umieszczone w tylnej, nienarażonej na ostrzał części schronu. Ochroną przed odłamkami i ostrzałem zapewniała tzw. przelotnia, | ||
| + | tj. ściana żelbetowa wysunięta przed schron i przykryta od góry stropem o ścianie grubości | ||
| + | 54 cm. – tworząca jakby dwa wejścia do schronu. Wszystkie schrony pozbawione były zamknięć drzwiowych, co miało ułatwiać cyrkulację powietrza, tworząc przeciąg usuwający z izby bojowej gazy powstałe podczas strzelania w trakcie walki. W ich pobliżu pierwotnie ciągnęły się rowy strzeleckie oraz zasieki z drutu kolczastego. | ||
| + | Schrony Pozycji Lidzbark są jedyną w województwie, kompletną pozycją umocnioną reprezentująca fortyfikacje polskie. Pozostałych kilka, analogicznych schronów w regionie wchodzi w skład Pozycji Mławskiej. | ||
| + | ==Zobacz także== | ||
| + | [http://www.kaczorek.easyisp.pl/pisz/fort/lidzw001.htm kaczorek.easyisp.pl] [14.05.2015] | ||
| + | |||
| + | ==Bibliografia== | ||
| + | A. Płoski, ''Pozycja Lidzbark. Polowe schrony bojowe Armii Polskiej z 1939 r. na terenie województwa warmińsko – mazurskiego'', Komunikaty Mazursko-Warmińskie, nr 3 (253), Olsztyn 2006, s.427-434. | ||
| + | |||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: Powiat działdowski]] [[Kategoria: 1919-1944]] | [[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: Powiat działdowski]] [[Kategoria: 1919-1944]] | ||
Wersja z 10:38, 26 cze 2015
| Lidzbark | |
| | |
 Schron wchodzący w skład Pozycji Lidzbark Welski.
Fot. Adam Płoski. | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | działdowski |
| Gmina | Lidzbark |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lidzbark | |
| Położenie na mapie Polski  Lidzbark | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Pozycja Lidzbark Welski – umocnienia Pozycji Lidzbarskiej, nazwanej tak od miejscowości Lidzbark Welski (pow. działdowski), wokół którego zostały wzniesione odegrały marginalną rolę militarną, gdyż w okolicach Lidzbarka we wrześniu 1939r. nie toczyły się poważne walki.
Spis treści
Historia
Lekkie schrony bojowe zostały wzniesione przez Wojsko Polskie w okresie bezpośrednio poprzedzającym wybuch drugiej wojny światowej. Pełniły one funkcję strategiczną względem Pozycji Mławskiej (osłaniając ją od zachodu), która została z powodzeniem wykorzystana do obrony Polski przed agresją wojsk niemieckich we wrześniu 1939r. (bitwa pod Mławą).
Plany przewidywały wybudowanie 14 schronów w rejonie Lidzbarka, jednak udało się wznieść tylko 6. Oprócz schronów przygotowano w ich otoczeniu rowy strzeleckie, które zostały wzmocnione zasiekami z drutu kolczastego. Oddziały je obsadzające (m.in. Nowogródzka Brygada Kawalerii) wchodziły w skład Armii „Modlin”. Kiedy w dniu 4 września 1939r. wojska niemieckie przerwały linię obrony pod Mławą i Grudziądzem dowódca Nowogródzkiej BK gen. Władysław Anders zarządził wycofanie wojsk z Lidzbarka w kierunku Warszawy.
Lokalizacja schronów
Schrony Pozycji Lidzbarskiej, która miała charakter obronny, wykonano pomiędzy jez. Lidzbarskim a wsią Bełk, zlokalizowaną na południowym brzegu rzeki Wel, przepływającej również przez Lidzbark. Zachowane do dziś schrony zlokalizowane są w następujących miejscach:
1. Schron zlokalizowany na północny – zachód od miasta, na wyniesieniu, po zachodniej stronie drogi Lidzbark Welski – Wlewsk, nad brzegiem jeziora Lidzbarskiego, w pobliżu niewielkiego budynku magazynowego.
2. Schron zlokalizowany na terenie prywatnej posesji przy ul. Elizy Orzeszkowej 31, przy szosie Lidzbark Welski - Żuromin.
3. Schron zlokalizowany po południowej stronie drogi z Lidzbarka Welskiego do wsi Bełk, na wyniesieniu, przy krawędzi lasu, przed kolonijnymi zabudowaniami wsi Jamielnik.
4. Schron zlokalizowany w bezpośrednim sąsiedztwie drogi Lidzbark Welski – Bełk, po jej północnej stronie, w pobliżu krzyża przydrożnego.
5. Schron zlokalizowany w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań gospodarstwa rolnego należącego do wsi Bełk (zabudowania kolonijne, zlokalizowane na północny – zachód od wsi).
6. Schron zlokalizowany około 300 m na wschód od schronu nr 5, na najwyższym wyniesieniu terenu, z charakterystyczną myśliwską wieżyczką obserwacyjną.
Schrony nr 1, 3, 4 i 6 są identyczne, natomiast pozostałe są ich „lustrzanym odbiciem”, tj. otwór strzelniczy znajduje się po przeciwnej stronie.
Charakterystyka schronów
W ramach pozycji wybudowano wyłącznie obiekty na jeden ckm do prowadzenia ognia jednobocznego – flankującego. Schrony wzniesiono jako obiekty typowe - powtarzalne, budowane na podstawie specjalnie opracowanej instrukcji. Według planów uzbrojenie schronów stanowić miała broń własna piechoty. Na terenie całego kraju zaplanowano wzniesienie około 2.000 takich schronów.
Osłonę strzelnicy schronu stanowiło tzw. ucho, przykryte stropem, a powstała wnęka chroniła załogę przed ogniem skośnym z przedpola. Obronę od frontu zapewniały zwykle sąsiednie schrony, a więc skuteczna obrona była możliwa jako wspólna kilku schronów. Schron obsługiwany był przez trzyosobową załogę: dowódcę i 2 żołnierzy. Izba bojowa typowego schronu wchodzącego w skład Pozycji Lidzbark ma wielkość 1,80 x 1,90 m. Grubość ściany czołowej wynosi około 1,20 – 1,50 m, ściany tylnej 55 cm., a ścian bocznych i stropów 1,0 m. Wejście jest niewielkich wymiarów 120 x 65 cm i umieszczone w tylnej, nienarażonej na ostrzał części schronu. Ochroną przed odłamkami i ostrzałem zapewniała tzw. przelotnia, tj. ściana żelbetowa wysunięta przed schron i przykryta od góry stropem o ścianie grubości 54 cm. – tworząca jakby dwa wejścia do schronu. Wszystkie schrony pozbawione były zamknięć drzwiowych, co miało ułatwiać cyrkulację powietrza, tworząc przeciąg usuwający z izby bojowej gazy powstałe podczas strzelania w trakcie walki. W ich pobliżu pierwotnie ciągnęły się rowy strzeleckie oraz zasieki z drutu kolczastego. Schrony Pozycji Lidzbark są jedyną w województwie, kompletną pozycją umocnioną reprezentująca fortyfikacje polskie. Pozostałych kilka, analogicznych schronów w regionie wchodzi w skład Pozycji Mławskiej.
Zobacz także
kaczorek.easyisp.pl [14.05.2015]
Bibliografia
A. Płoski, Pozycja Lidzbark. Polowe schrony bojowe Armii Polskiej z 1939 r. na terenie województwa warmińsko – mazurskiego, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, nr 3 (253), Olsztyn 2006, s.427-434.
