Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Cele i zadania organizacji) |
m (Zastępowanie tekstu - "Kategoria:Dzieje" na "Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur") |
||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|Rok_zalozenia = 1924 | |Rok_zalozenia = 1924 | ||
}} | }} | ||
| − | |||
''' Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech '''- organizacja mniejszości narodowych żyjących w Niemczech, działająca w latach 1924-1939. | ''' Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech '''- organizacja mniejszości narodowych żyjących w Niemczech, działająca w latach 1924-1939. | ||
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
== Historia == | == Historia == | ||
| − | Związek został założony w Berlinie przez przedstawicieli organizacji reprezentujących interesy poszczególnych mniejszości (Związek Szlezwicki, Związek Fryzyjsko-Szlezwicki, Serbska Partia Ludowa, Zjednoczenie Litwinów | + | Związek został założony w Berlinie przez przedstawicieli organizacji reprezentujących interesy poszczególnych mniejszości (Związek Szlezwicki, Związek Fryzyjsko-Szlezwicki, Serbska Partia Ludowa, Zjednoczenie Litwinów, które przystąpiło do Związku dopiero w 1927 roku). Organizacja powstała z inicjatywy [[Związek Polaków w Niemczech| Związku Polaków w Niemczech]]. |
| − | + | ||
| + | Związek skupiał mniejszość polską, serbołużycką, litewską, duńską, fryzyjską. Na jego czele stanął [[Stanisław Sierakowski]], a w skład kierownictwa weszli: [[Jan Kaczmarek]], Ernst Christiansen, Jan Skala, J. Oldsen, Wilhelm Matschulaitis. Organizacja posiadała własne pismo pt. "Kulturwehr", które ukazywało się od 1925 roku. | ||
== Cele i zadania organizacji == | == Cele i zadania organizacji == | ||
9 marca 1926 roku Związek Mniejszości Narodowych przedstawił władzom niemieckim treść memoriału, w którym zawarte zostały następujące postulaty: | 9 marca 1926 roku Związek Mniejszości Narodowych przedstawił władzom niemieckim treść memoriału, w którym zawarte zostały następujące postulaty: | ||
| − | ''1)Wydania jednolitej ustawy o prawach dla mniejszości narodowej na terenie całego państwa niemieckiego. Ustawa ta miała zapewnić wszystkim członkom mniejszości narodowych w Niemczech faktyczne równouprawnienie w porównaniu z ludnością niemiecką w życiu publicznym, swobodę języka oraz religii, uniemożliwić stosowanie jakichkolwiek form upośledzenia mniejszości narodowych; | + | ''1) Wydania jednolitej ustawy o prawach dla mniejszości narodowej na terenie całego państwa niemieckiego. Ustawa ta miała zapewnić wszystkim członkom mniejszości narodowych w Niemczech faktyczne równouprawnienie w porównaniu z ludnością niemiecką w życiu publicznym, swobodę języka oraz religii, uniemożliwić stosowanie jakichkolwiek form upośledzenia mniejszości narodowych;'' |
| − | 2) Jednolitego uregulowania szkolnictwa mniejszościowego na terenie całej Republiki Weimarskiej; | + | ''2) Jednolitego uregulowania szkolnictwa mniejszościowego na terenie całej Republiki Weimarskiej;'' |
| − | 3)Utworzenie Państwowego Urzędu Mniejszościowego'' <ref> W.Wrzesiński, ''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973, s. 99.</ref>. | + | ''3) Utworzenie Państwowego Urzędu Mniejszościowego'' <ref> W.Wrzesiński, ''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973, s. 99.</ref>. |
Memoriał stanowił zarazem program organizacji, wyznaczając najważniejsze cele i zakres przyszłej działalności. | Memoriał stanowił zarazem program organizacji, wyznaczając najważniejsze cele i zakres przyszłej działalności. | ||
| − | < | + | == Działalność == |
| + | W wyborach w 1924 roku organizacja wystąpiła z własną listą państwową, na której znaleźli się: [[Jan Baczewski]], Jakub Lorenz, [[Franciszek Mąka]], Peter Budach. Niestety, nie udało jej się osiągnąć sukcesu. Przystąpienie państwa niemieckiego do Ligi Narodów wymusiło jednak na rządzie przestrzeganie praw mniejszości narodowych m.in. w kwestii szkolnictwa. W związku z tym powołana specjalnie komisja miała rozpatrzyć wnioski strony polskiej dotyczące sieci szkolnej. 1 września 1927 roku Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech przedłożył memoriał, w którym zwracał się do rządu Rzeszy z postulatami dotyczącymi m.in. tworzenia szkół publicznych z polskim jako językiem wykładowym <ref> Ibidem, s. 107</ref>. | ||
| − | + | W 1928 roku rozpisane zostały wybory do parlamentu Rzeszy i sejmu pruskiego. 11 kwietnia tego roku ustalona została lista polskich kandydatów startujących z państwowej listy Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech. Program wyborczy organizacji skupił się na kilku centralnych zagadnieniach: | |
| − | |||
| − | W 1928 roku rozpisane zostały | ||
*równego traktowania Polaków w czasie przeprowadzania reformy rolnej oraz wzięcia ich pod uwagę w planie kolonizacji państwowej | *równego traktowania Polaków w czasie przeprowadzania reformy rolnej oraz wzięcia ich pod uwagę w planie kolonizacji państwowej | ||
*zrównania praw gospodarczych rolników polskich z niemieckimi | *zrównania praw gospodarczych rolników polskich z niemieckimi | ||
*walki z wykorzystywaniem polskich robotników przez niemieckich pracodawców | *walki z wykorzystywaniem polskich robotników przez niemieckich pracodawców | ||
| − | W stronę polskiej ludności kierowano postulaty związane z utworzeniem polskiego przedstawicielstwa | + | W stronę polskiej ludności kierowano postulaty związane z utworzeniem polskiego przedstawicielstwa przy władzach centralnych, kontynuowaniem walki o rozwój polskiej edukacji. Kwestie gospodarcze zostały zamknięte w haśle gromadzenia kapitału w ramach polskich instytucji gospodarczych <ref> Ibidem, s. 141-142. </ref>. Na listy polskie 20 maja 1928 roku oddano łącznie 9 812 głosów (4 769 głosów do parlamentu Rzeszy i 5 043 głosów do sejmu pruskiego). |
| + | |||
| + | Na dzień 14 września 1930 roku rozpisane zostały wybory do parlamentu Rzeszy, jednak szanse na uzyskanie mandatu poselskiego przez reprezentanta Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech były niewielkie. W tej sytuacji organizacja zwróciła się do rządu niemieckiego z apelem o zagwarantowanie jednego mandatu przedstawicielowi mniejszości. Przeprowadzenie takiej procedury było możliwe poprzez stworzenie tzw. okręgu personalnego <ref> Ibidem, s. 172-173.</ref>. Jednocześnie Związek poparł program wyborczy przygotowany przez komitet [[Polska Partia Ludowa|Polskiej Partii Ludowej]]. Program wysuwał następujące żądania: | ||
| − | + | ''1)Zabezpieczenia konstytucyjnych praw mniejszości narodowych;'' | |
| − | ''1)Zabezpieczenia konstytucyjnych praw mniejszości narodowych; | + | |
| − | 2)Ustawowego przyznania mniejszościom praw w dziedzinie ustawodawstwa, administracji i sądownictwa; | + | ''2)Ustawowego przyznania mniejszościom praw w dziedzinie ustawodawstwa, administracji i sądownictwa;'' |
| − | 3)Zabezpieczenia ochrony i pomocy dla wszelkiej pracy produkcyjnej; | + | |
| − | 4)Zwalczania biurokratyzmu; | + | ''3)Zabezpieczenia ochrony i pomocy dla wszelkiej pracy produkcyjnej;'' |
| − | + | ||
| − | + | ''4)Zwalczania biurokratyzmu;'' | |
| − | |||
| − | + | ''5)Zmniejszenia obciążeń podatkowych'' <ref> Ibidem, s. 173.</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | < | ||
| + | Na polską listę oddano ostatecznie 4 160 głosów. Po 1930 roku coraz częściej dochodziło do konfliktów wewnątrz organizacji. Postawa Serbołużyczan, a następnie Litwinów podkopała wzajemne zaufanie, stawiając pod znakiem zapytania dalszą wspólną działalność w ramach Związku. Rozłam wewnętrzny oraz dojście do władzy Adolfa Hitlera stopniowo spychały organizację na boczny tor. | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | |||
| − | |||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
*[[Związek Polaków w Niemczech]] | *[[Związek Polaków w Niemczech]] | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. II, Olsztyn 2011.<br/> | ||
| + | Wrzesiński Wojciech, ''Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939'', Poznań 1970.<br/> | ||
| + | Wrzesiński Wojciech, ''Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939'', Olsztyn 1973. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria:Dzieje]] [[Kategoria: 1919-1944]] [[Kategoria: Historia]][[Kategoria: Organizacje | + | [[Kategoria:Dzieje Warmii i Mazur]] [[Kategoria: 1919-1944]] [[Kategoria: Historia]] [[Kategoria: Organizacje polskie przed 1945]]<br /> |
Aktualna wersja na dzień 12:45, 16 wrz 2015
| Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech | |
| | |
| Rodzaj organizacji | organizacja polityczna |
| Profil działalności | obrona praw mniejszości narodowych na obszarze państwa niemieckiego |
| Rok założenia | 1924 |
Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech - organizacja mniejszości narodowych żyjących w Niemczech, działająca w latach 1924-1939.
Spis treści
Historia
Związek został założony w Berlinie przez przedstawicieli organizacji reprezentujących interesy poszczególnych mniejszości (Związek Szlezwicki, Związek Fryzyjsko-Szlezwicki, Serbska Partia Ludowa, Zjednoczenie Litwinów, które przystąpiło do Związku dopiero w 1927 roku). Organizacja powstała z inicjatywy Związku Polaków w Niemczech.
Związek skupiał mniejszość polską, serbołużycką, litewską, duńską, fryzyjską. Na jego czele stanął Stanisław Sierakowski, a w skład kierownictwa weszli: Jan Kaczmarek, Ernst Christiansen, Jan Skala, J. Oldsen, Wilhelm Matschulaitis. Organizacja posiadała własne pismo pt. "Kulturwehr", które ukazywało się od 1925 roku.
Cele i zadania organizacji
9 marca 1926 roku Związek Mniejszości Narodowych przedstawił władzom niemieckim treść memoriału, w którym zawarte zostały następujące postulaty:
1) Wydania jednolitej ustawy o prawach dla mniejszości narodowej na terenie całego państwa niemieckiego. Ustawa ta miała zapewnić wszystkim członkom mniejszości narodowych w Niemczech faktyczne równouprawnienie w porównaniu z ludnością niemiecką w życiu publicznym, swobodę języka oraz religii, uniemożliwić stosowanie jakichkolwiek form upośledzenia mniejszości narodowych;
2) Jednolitego uregulowania szkolnictwa mniejszościowego na terenie całej Republiki Weimarskiej;
3) Utworzenie Państwowego Urzędu Mniejszościowego [1].
Memoriał stanowił zarazem program organizacji, wyznaczając najważniejsze cele i zakres przyszłej działalności.
Działalność
W wyborach w 1924 roku organizacja wystąpiła z własną listą państwową, na której znaleźli się: Jan Baczewski, Jakub Lorenz, Franciszek Mąka, Peter Budach. Niestety, nie udało jej się osiągnąć sukcesu. Przystąpienie państwa niemieckiego do Ligi Narodów wymusiło jednak na rządzie przestrzeganie praw mniejszości narodowych m.in. w kwestii szkolnictwa. W związku z tym powołana specjalnie komisja miała rozpatrzyć wnioski strony polskiej dotyczące sieci szkolnej. 1 września 1927 roku Związek Mniejszości Narodowych w Niemczech przedłożył memoriał, w którym zwracał się do rządu Rzeszy z postulatami dotyczącymi m.in. tworzenia szkół publicznych z polskim jako językiem wykładowym [2].
W 1928 roku rozpisane zostały wybory do parlamentu Rzeszy i sejmu pruskiego. 11 kwietnia tego roku ustalona została lista polskich kandydatów startujących z państwowej listy Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech. Program wyborczy organizacji skupił się na kilku centralnych zagadnieniach:
- równego traktowania Polaków w czasie przeprowadzania reformy rolnej oraz wzięcia ich pod uwagę w planie kolonizacji państwowej
- zrównania praw gospodarczych rolników polskich z niemieckimi
- walki z wykorzystywaniem polskich robotników przez niemieckich pracodawców
W stronę polskiej ludności kierowano postulaty związane z utworzeniem polskiego przedstawicielstwa przy władzach centralnych, kontynuowaniem walki o rozwój polskiej edukacji. Kwestie gospodarcze zostały zamknięte w haśle gromadzenia kapitału w ramach polskich instytucji gospodarczych [3]. Na listy polskie 20 maja 1928 roku oddano łącznie 9 812 głosów (4 769 głosów do parlamentu Rzeszy i 5 043 głosów do sejmu pruskiego).
Na dzień 14 września 1930 roku rozpisane zostały wybory do parlamentu Rzeszy, jednak szanse na uzyskanie mandatu poselskiego przez reprezentanta Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech były niewielkie. W tej sytuacji organizacja zwróciła się do rządu niemieckiego z apelem o zagwarantowanie jednego mandatu przedstawicielowi mniejszości. Przeprowadzenie takiej procedury było możliwe poprzez stworzenie tzw. okręgu personalnego [4]. Jednocześnie Związek poparł program wyborczy przygotowany przez komitet Polskiej Partii Ludowej. Program wysuwał następujące żądania:
1)Zabezpieczenia konstytucyjnych praw mniejszości narodowych;
2)Ustawowego przyznania mniejszościom praw w dziedzinie ustawodawstwa, administracji i sądownictwa;
3)Zabezpieczenia ochrony i pomocy dla wszelkiej pracy produkcyjnej;
4)Zwalczania biurokratyzmu;
5)Zmniejszenia obciążeń podatkowych [5].
Na polską listę oddano ostatecznie 4 160 głosów. Po 1930 roku coraz częściej dochodziło do konfliktów wewnątrz organizacji. Postawa Serbołużyczan, a następnie Litwinów podkopała wzajemne zaufanie, stawiając pod znakiem zapytania dalszą wspólną działalność w ramach Związku. Rozłam wewnętrzny oraz dojście do władzy Adolfa Hitlera stopniowo spychały organizację na boczny tor.
Przypisy
Zobacz też
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Wrzesiński Wojciech, Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939, Poznań 1970.
Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.
