Glitajny (gmina Korsze): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
m (Emzet przeniósł stronę Gamerki Wielkie do Glitajny (gmina Korsze))
 
(Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Pole-obowiązkowe 
+
  |nazwa                = Glitajny
  |herb wsi              = Pole-obowiązkowe 
+
  |herb wsi              =  
  |flaga wsi            = Pole-obowiązkowe 
+
  |flaga wsi            =  
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe   
+
  |dopełniacz wsi        = Glitajn   
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              = Nieistniejący dwór w Glitajnach.jpg
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe 
+
  |opis zdjęcia          = Nieistniejący dwór w Glitajnach. <br>Źródło: [http://www.korsze.com/Historia%20gminy/glitajny.htm www.korsze.com]
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
  |województwo          = Pole-obowiązkowe
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Pole-obowiązkowe
+
  |powiat                = kętrzyński
  |gmina                = Pole-obowiązkowe
+
  |gmina                = Korsze
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 410<ref>Łącznie: Glitajny, Góra, Kałmy.</ref>
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |tablice rejestracyjne =
 
  |tablice rejestracyjne =
 
  |SIMC                  =
 
  |SIMC                  =
  |mapa wsi              =
+
  |mapa wsi              =  
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 54 |minutN = 11 |sekundN = 09 
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 21 |minutE = 09 |sekundE = 22
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
Gamerki Wielkie (niem. Groß Gemmern) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jonkowo, 28km od Olsztyna w dolinie rzeki Pasłęki. Jest to miejscowość najdalej w gminie wysunięta na zachód.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.<br/><br/>
+
''' Glitajny''' (niem. ''Glittainen'', ''Glittehnen'') – wieś niesołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Korsze (gmina miejsko-wiejska)|gminie Korsze]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
 
+
Miejscowość w 2010 roku liczyła 410 mieszkańców (łącznie z [[Góra (gmina Korsze)|Górą]] i [[Kałmy|Kałmami]]). Obecnie funkcję sołtysa pełni Tadeusz Woźniak.<ref>http://bip.korsze.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa</ref>
== Charakterystyka fizjograficzna ==
+
<br/><br/>
Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim. Miejscowość znajduje się na trasie linii kolejowej Gdańsk- Elbląg-Olsztyn. W sąsiedztwie stacji kolejowej Gamerki Wielkie znajduje się przystanek autobusowy. Przez sołectwo Gamerki przebiega droga powiatowa nr 1203N Wilnowo - Mostkowo- Jonkowo - Gutkowo . Co roku w okolicach Gamerek Wielkich przebiega trasa Szutrowego Rajdu Warmińskiego.
+
== Położenie ==
Pomiędzy Gamerkami Wielkimi a Małymi znajduje się Jezioro Gamerskie (Gamerki/Gamry). Nieopodal wsi przepływa rzeka Pasłęka, która rozgranicza gminę Jonkowo i gminę Łukta jest również granicą Warmii i Mazur Zachodnich. Na rzece znajdują się obszary objęte ochroną, m.in. Rezerwat przyrody Ostoja bobrów na rzece Pasłęce[1]. Na Zatorzu wsi w lesie, na terenie leśnictwa Bobry znajduje się Jezioro Małe/Leśne[1] wielkości ok. 2,6 ha, głębokość maksymalna ok. 10 m. Służy jako kąpielisko, w części południowej zbiornik połączony rowem z sąsiednim zarastającym jeziorem, a za jego pośrednictwem z rzeką Pasłęką. Część sołectwa obejmuje strefa chronionego krajobrazu i obszar Natura 2000 - Kod PLH280006.
+
Miejscowość leży w odległości 2 km na północny wschód od [[Korsze|Korsz]], przy drodze Korsze – [[Sępopol]].  
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Wieś została założona w drugiej połowie XIV wiek w roku 1355 na prawie chełmińskim. Kapituła warmińska wydała we Fromborku 7 maja 1400 r. przywilej lokacyjny dla Andreasa Bolena i Johannesa Ulgardena na założenie wsi Gross Gemmern, przyznając im 5 łanów koło jeziora Gymmer.
+
Wieś lokował [[Winrych von Kniprode]] w 1359 roku (dokument lokacyjny odnowiono w 1409 roku), na obszarze 10 łanów na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Glitajny nie uniknęły zniszczeń w okresie wojen polsko-krzyżackich, co bez wątpienia wpłynęło na intensywność procesu osadniczego. Po wojnie trzynastoletniej  przeszły w ręce rodu von Oelsen. Ostatnim dziedzicem był kapitan Aleksander August Leopold von Oelsen.  
Pochodzenie nazwy wsi od nazwy jeziora Gamry- od pruskiego - (Gimmer,Gymmer, Gimor, Gamry), zapisy od 1348 r. Nazwa złożona z dwóch części: 1.( gim-, gem-) rodzić się i 2.(-mer), z prus. mary -zatoka. Czyli rodząca się zatoka, chodzi tu zapewne o część jeziora połączoną odpływem z rzeką Pasłęką.
+
 
Pierwsza lokalizacja wsi to teren nad jeziorem Gamry - jego zachodnia część naprzeciwko Gamerek Małych, które powstały jako pierwsze, późniejszy rozwój wsi wiązał się z budową kolei i właśnie tam powstała dzisiejsza zabudowa w obrębie stacji kolejowej Gamerki Wielkie. Stacja kolejowa Gamerki Wielkie powstała 5 sierpnia 1883 (na trasie Olsztyn-Morąg). Przed wybuchem II wojny światowej we wsi funkcjonowały- stacja pocztowa(niem. Gross Gemmern Passarge) i duża gospoda. Elektryfikacja linii nastąpiła 9 grudnia 1994 (Olsztyn-Bogaczewo).
+
Na początku XVIII wieku do miejscowości dotarła [[epidemia dżumy 1709-1711|epidemia dżumy]], liczba ofiar, które zaraza wówczas pochłonęła, pozostaje jednak nieznana.  
W 1673 roku zamieszkiwało we wsi 17 osób, 1861 w 44 osoby. Liczba mieszkańców w następnych latach kształtowała się następująco: w roku 1933 - 117, w 1939 r. - 89 osób, w 2006 r. - 80 osób.
 
  
+
W 1785 roku wieś była majątkiem składającym się z 10 budynków mieszkalnych. Po śmierci kapitana Aleksandra Augusta Leopolda von Oelsena w 1811 roku Glitajny stały się własnością mieszczańskiej rodziny Goebel. W 1817 roku 82 osoby zamieszkiwały w 17 domostwach.
  
<br/>
+
W 1853 roku majątek jako małżeńskie wiano stał się własnością Carla Friedricha Ferdinanda Juliusa von Skopnika. Spadkobiercy wznieśli nieistniejący już okazały dwór. W parku dworskim znajdował się cmentarz rodowy właścicieli majątku. W 1889 roku majątek wraz z folwarkami w [[Węgoryty|Węgorytach]] i [[Witoszyn|Witoszynie]] obejmował powierzchnię 583 ha. W latach 20. XX wieku Glitajny należały do Georga Borrmanna.
  
== Ludzie związani z miejscowością ==
+
Po zakończeniu II wojny światowej na terenie wsi powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne Glitajny. W 1947 roku bezpowrotnie zniszczono cmentarz rodowy. W miejscowości uruchomiono przedszkole, do którego w 1970 roku uczęszczało 29 dzieci. Powstał również punkt biblioteczny. Po 1945 roku dwór został zaadaptowany na szkołę podstawową. W 1970 roku wieś liczyła 341 mieszkańców.  W 1973 roku Państwowe Gospodarstwo Rolne w Glitajnach należało do sołectwa [[Wiklewo]] w gminie Korsze. W latach 70. budynek dworu został opuszczony, a obecnie jego pozostałości stanowią własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. W 2004 roku wieś była zamieszkana przez 396 osób.
...
 
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
...
+
*park dworski
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
 
<br/>
 
 
 
== Bibliografia ==
 
...
 
<br/>
 
 
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
+
<references/>
<br/>
 
 
 
 
== Zobacz też ==
 
== Zobacz też ==
...
+
*[[Glitajny (gmina Bartoszyce)]]
<br/>
+
== Bibliografia ==
 +
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1999.<br/>
 +
''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/>
 +
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.korsze.com/Historia%20gminy/glitajny.htm| korsze.com] [05.03.2014]<br/>
 +
[http://www.jerzysikorski.pl/glitajny-gm-korsze-650-lat-posiad%C5%82o%C5%9Bci-maj%C4%85tkowej| jerzysikorski.pl] [05.03.2014]<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Korsze (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie niesołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 08:47, 24 maj 2016

Glitajny

Nieistniejący dwór w Glitajnach. Źródło: www.korsze.com
Nieistniejący dwór w Glitajnach.
Źródło: www.korsze.com
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat kętrzyński
Gmina Korsze
Liczba ludności (2010) 410[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Glitajny
Glitajny
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Glitajny
Glitajny
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Glitajny (niem. Glittainen, Glittehnen) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Korsze. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 410 mieszkańców (łącznie z Górą i Kałmami). Obecnie funkcję sołtysa pełni Tadeusz Woźniak.[2]

Położenie

Miejscowość leży w odległości 2 km na północny wschód od Korsz, przy drodze Korsze – Sępopol.

Dzieje miejscowości

Wieś lokował Winrych von Kniprode w 1359 roku (dokument lokacyjny odnowiono w 1409 roku), na obszarze 10 łanów na prawie chełmińskim. Glitajny nie uniknęły zniszczeń w okresie wojen polsko-krzyżackich, co bez wątpienia wpłynęło na intensywność procesu osadniczego. Po wojnie trzynastoletniej przeszły w ręce rodu von Oelsen. Ostatnim dziedzicem był kapitan Aleksander August Leopold von Oelsen.

Na początku XVIII wieku do miejscowości dotarła epidemia dżumy, liczba ofiar, które zaraza wówczas pochłonęła, pozostaje jednak nieznana.

W 1785 roku wieś była majątkiem składającym się z 10 budynków mieszkalnych. Po śmierci kapitana Aleksandra Augusta Leopolda von Oelsena w 1811 roku Glitajny stały się własnością mieszczańskiej rodziny Goebel. W 1817 roku 82 osoby zamieszkiwały w 17 domostwach.

W 1853 roku majątek jako małżeńskie wiano stał się własnością Carla Friedricha Ferdinanda Juliusa von Skopnika. Spadkobiercy wznieśli nieistniejący już okazały dwór. W parku dworskim znajdował się cmentarz rodowy właścicieli majątku. W 1889 roku majątek wraz z folwarkami w Węgorytach i Witoszynie obejmował powierzchnię 583 ha. W latach 20. XX wieku Glitajny należały do Georga Borrmanna.

Po zakończeniu II wojny światowej na terenie wsi powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne Glitajny. W 1947 roku bezpowrotnie zniszczono cmentarz rodowy. W miejscowości uruchomiono przedszkole, do którego w 1970 roku uczęszczało 29 dzieci. Powstał również punkt biblioteczny. Po 1945 roku dwór został zaadaptowany na szkołę podstawową. W 1970 roku wieś liczyła 341 mieszkańców. W 1973 roku Państwowe Gospodarstwo Rolne w Glitajnach należało do sołectwa Wiklewo w gminie Korsze. W latach 70. budynek dworu został opuszczony, a obecnie jego pozostałości stanowią własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. W 2004 roku wieś była zamieszkana przez 396 osób.

Zabytki

  • park dworski

Przypisy

  1. Łącznie: Glitajny, Góra, Kałmy.
  2. http://bip.korsze.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa

Zobacz też

Bibliografia

Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
korsze.com [05.03.2014]
jerzysikorski.pl [05.03.2014]