Byszwałd: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Byszwałd ''' (niem. ''Bischwalde'') – | + | ''' Byszwałd ''' (niem. ''Bischwalde'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Lubawa (gmina wiejska)|gminie Lubawa]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. |
| − | + | Miejscowość w 2010 r. liczyła 639 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Elżbieta Treder]]<ref>[http://gminalubawa.pl/wykaz-solectw bip.gminalubawa.pl] </ref>. | |
| − | Miejscowość w 2010 | + | <br/><br/> |
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| Linia 40: | Linia 38: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Miejscowość została założona między 1234 a 1349 | + | Miejscowość została założona między 1234 a 1349 r. przez biskupa Ottona. Obszar wsi obejmował wówczas 70 łanów. Zasadźca otrzymał m.in. pozwolenie na prowadzenie karczmy oraz połów ryb na [[Rzeka Drwęca|Drwęcy]]. Potwierdzenie nadania przez biskupa [[Wikbold Dobilstein| Wikbolda Dobilsteina]] nastąpiło w roku 1367. |
| + | |||
| + | Kościół wzniesiono na początku XIV stulecia, uległ on jednak zniszczeniu w czasie wojen polsko-krzyżackich. Został odbudowany w XV w. | ||
| − | + | Miejscowość została dotkliwie zniszczona w okresie wojen szwedzkich. W 1676 r. na opuszczonych terenach został utworzony folwark biskupi. Wybudowano również pałac, który należał do ulubionych rezydencji biskupów chełmińskich. Do 1639 r. miejscowość była wsią parafialną. W 1773 r. stała się własnością króla pruskiego. | |
| − | W | + | W 1822 r. wybudowano miejscową szkołę. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Byszwałdzie działała dwuletnia szkoła rolnicza. W 1927 r. miejscowość była zamieszkana przez 792 osoby. W czasie II wojny światowej do Byszwałdu sprowadzono niemieckich osadników, a polskich mieszkańców wysiedlono. |
| + | W 1948 r. w Byszwałdzie powstało Koło Gospodyń Wiejskich. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
*[[Szkoła Podstawowa w Byszwałdzie]] | *[[Szkoła Podstawowa w Byszwałdzie]] | ||
| − | + | ==Religia== | |
| − | + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Jakuba Apostoła w Kazanicach|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jakuba Apostoła w Kazanicach]]. | |
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[lkwim:Zygmunt Kornowski|Zygmunt Kornowski]] ( | + | *[[lkwim:Zygmunt Kornowski|Zygmunt Kornowski]] (1920–1987) – urodzony w Byszwałdzie poeta, zbieracz legend, zecer; od początku lat 50. mieszkał w [[Bartoszyce|Bartoszycach]] |
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Górą Zamkową |
| − | *[[Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Byszwałdzie| | + | *[[Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Byszwałdzie|kościół pw. św. Andrzeja Apostoła]] z XIV w. |
| − | * | + | *cmentarz przykościelny |
| − | * | + | *kaplica cmentarna |
| − | * | + | *dzwonnica przykościelna z XVIII w. |
| − | * | + | *wiejskie chaty z XIX w. |
| − | * | + | *dwie murowane przydrożne kapliczki z początku XX w. |
| − | < | + | {{Przypisy}} |
| − | + | <references/> | |
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | |
| − | + | Śliwiński Jóżef, ''Lubawa. Z dziejów miasta i okolic'', Olsztyn 1982.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ wuoz.olsztyn.pl, wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 5.03.2014]<br/> | |
| − | + | Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa, [http://www.bip.gminalubawa.pl/ bip.gminalubawa.pl] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa, [http://www.bip.gminalubawa.pl/ bip.gminalubawa.pl] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#159/pl/i/byszwald_-_zabytkowa_kaplica_cmentarna| ciekawemazury.pl] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/4716,byszwald-kosciol-sw--andrzeja-apostola-%28xiv-w-%29.html| polskaniezwykla.pl] [05.03.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Lubawa (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1201-1300]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 08:39, 27 maj 2016
| Byszwałd | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Lubawa |
| Liczba ludności (2010) | 639 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Byszwałd | |
| Położenie na mapie Polski  Byszwałd | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Byszwałd (niem. Bischwalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 r. liczyła 639 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Elżbieta Treder[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Garbu Lubawskiego i Pojezierza Iławskiego, 20 km na południowy wschód od Iławy i 4 km na północ od Lubawy, przy drodze krajowej nr 15.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona między 1234 a 1349 r. przez biskupa Ottona. Obszar wsi obejmował wówczas 70 łanów. Zasadźca otrzymał m.in. pozwolenie na prowadzenie karczmy oraz połów ryb na Drwęcy. Potwierdzenie nadania przez biskupa Wikbolda Dobilsteina nastąpiło w roku 1367.
Kościół wzniesiono na początku XIV stulecia, uległ on jednak zniszczeniu w czasie wojen polsko-krzyżackich. Został odbudowany w XV w.
Miejscowość została dotkliwie zniszczona w okresie wojen szwedzkich. W 1676 r. na opuszczonych terenach został utworzony folwark biskupi. Wybudowano również pałac, który należał do ulubionych rezydencji biskupów chełmińskich. Do 1639 r. miejscowość była wsią parafialną. W 1773 r. stała się własnością króla pruskiego.
W 1822 r. wybudowano miejscową szkołę. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Byszwałdzie działała dwuletnia szkoła rolnicza. W 1927 r. miejscowość była zamieszkana przez 792 osoby. W czasie II wojny światowej do Byszwałdu sprowadzono niemieckich osadników, a polskich mieszkańców wysiedlono.
W 1948 r. w Byszwałdzie powstało Koło Gospodyń Wiejskich.
Edukacja
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jakuba Apostoła w Kazanicach.
Ludzie związani z miejscowością
- Zygmunt Kornowski (1920–1987) – urodzony w Byszwałdzie poeta, zbieracz legend, zecer; od początku lat 50. mieszkał w Bartoszycach
Zabytki
- wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Górą Zamkową
- kościół pw. św. Andrzeja Apostoła z XIV w.
- cmentarz przykościelny
- kaplica cmentarna
- dzwonnica przykościelna z XVIII w.
- wiejskie chaty z XIX w.
- dwie murowane przydrożne kapliczki z początku XX w.
Przypisy
Bibliografia
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Śliwiński Jóżef, Lubawa. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
wuoz.olsztyn.pl, wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa, bip.gminalubawa.pl [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa, bip.gminalubawa.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]
