Hejdyk: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki:) |
|||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Hejdyk | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Hejdyka |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = hejdyk.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 281 | + | |liczba ludności = 281 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | '''Hejdyk''' (niem. ''Heidik'', od 1938 r. ''Heidig'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]], [[Pisz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pisz]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. w 2010 roku wieś liczyła 281 mieszkańców<ref>łącznie Hejdyk i [[Zaroślak]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Renata Nosek]]<ref>[http://bip.pisz.hi.pl/index.php?k=853 Bip W Piszu] </ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| − | + | == Położenie == | |
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Mazurska|Równinie Mazurskiej]], na południowym skraju [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], w pobliżu wsi [[Ciesina]], około 7 km na południowy wschód od [[Karwica|Karwicy]] i [[Jezioro Nidzkie|Jeziora Nidzkiego]], na [[Pogranicze mazursko-kurpiowskie|pograniczu mazursko–kurpiowskim]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | == Dzieje miejscowości == | ||
| + | Wieś została założona w 1758 roku w ramach [[Osadnictwo szkatułowe|osadnictwa szkatułowego]]. Rozwinęła się w pierwszej połowie XIX wieku, gdy w tej okolicy zaczęto eksploatować bogate zasoby rudy żelaza (1833 r.). W 1857 roku wieś liczyła 285 mieszkańców. Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] była to dość duża i ludna wieś. W 1933 roku Hejdyk był zamieszkany przez 348 osób, zaś w 1939 przez 351. W 1946 roku pięciu osadników z Hejdyka i pobliskiej Ciesiny złupiło wieś [[Krzyże]]. W trakcie powrotu starał się ich zatrzymać komendant posterunku Milicji Obywatelskiej w [[Wiartel |Wiartlu]] kpr. [[Marian Czuprynowski]]. Wywiązała się strzelanina, w wyniku której zginął jeden z szabrowników, a pozostałych udało się wyłapać w ciągu kilku dni. | ||
| + | W 1953 roku powstała w Hejdyku [[Ochotnicza Straż Pożarna w Heydyku|Ochotnicza Straż Pożarna]]. W 1988 roku wieś była zamieszkana przez 213 osób. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Ludzie związani z miejscowością== |
| − | + | W Hejdyku urodził się [[Gustaw Optacy]] (1892–1979) – społecznik, leśnik, jeden z najwybitniejszych działaczy mazurskich. | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Szkolnictwo== | ||
| + | We wsi znajduje się [[Szkoła Podstawowa w Hejdyku|szkoła podstawowa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Kultura== |
| − | + | Działają tutaj zespoły ludowe: [[Zespół Hejdyczanki|Hejdyczanki]] i [[Zespół Kurpionecka (Kurpsianecka)| Kurpionecka]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zabytki== | |
| − | Wieś zachowała pierwotny układ przestrzenny ulicówki, dobrze zachował się dawny | + | Wieś zachowała pierwotny układ przestrzenny ulicówki, dobrze zachował się dawny XVIII–wieczny układ działek i wiele zabudowań drewnianych z charakterystycznymi gankami. [[lkwim:Krzysztof A. Worobiec|Krzysztof Worobiec]] w „Mazurach. Słowniku stronniczym, ilustrowanym” (2008) opisywał owo budownictwo następująco: „Kolorowe, ozdobione misternie wycinanymi listwami (wpływy zdobnictwa kurpiowskiego), z daszkami wspartymi na ozdobnych kolumnach są cennym przykładem znikającego budownictwa ludowego. Ze względu na wyjątkowy koloryt oraz w związku z gwałtownie postępującą przebudową domów, wieś powinna zostać objęta ochroną konserwatorską” <ref>''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 56.</ref>. |
| − | |||
| − | „Kolorowe, ozdobione misternie wycinanymi listwami (wpływy zdobnictwa kurpiowskiego), z daszkami wspartymi na ozdobnych kolumnach są cennym przykładem znikającego budownictwa ludowego. Ze względu na wyjątkowy koloryt oraz w związku z gwałtownie postępującą przebudową domów, wieś powinna zostać objęta ochroną konserwatorską” <ref>''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 56.</ref>. | ||
| − | |||
| − | |||
| + | W gminnym wykazie zabytków widnieje ogółem trzynaście drewnianych domów z okresu międzywojennego. Ponadto znajduje się tu cmentarz ewangelicki z początku XX wieku (spoczywa na nim m.in. dwóch żołnierzy armii rosyjskiej poległych w latach 1914–1915) oraz murowana szkoła z tego okresu (obecnie własność prywatna). | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br> | |
| − | + | ''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.<br> | |
| − | + | Olszak Piotr, ''Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 10, 2001, ss. 106-121.<br> | |
| − | + | Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49-69.<br> | |
| − | + | ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.<br> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br> | |
| − | + | Szelichowski Stanisław, ''Uroki mazurskiej krainy. Krzyże 300 lat, Karwica i okolice'', Warszawa 2006.<br> | |
| − | + | Śliwiński Józef, ''Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic'', Olsztyn 1993.<br> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [22.08.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [22.08.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.bip.pisz.hi.pl/ Gminna Ewidencja Zabytków] [22.08.2013]<br> | |
| + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [22.08.2013]<br> | ||
| + | [http://bip.pisz.hi.pl/ Bip W Piszu] [01.07.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 89: | Linia 78: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat piski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Pisz (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1701-1800]] |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 10:49, 15 cze 2016
| Hejdyk | |
| | |
 Fot. Mieczysław Kalski
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Pisz |
| Liczba ludności (2010) | 281 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-200 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Hejdyk | |
| Położenie na mapie Polski  Hejdyk | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Hejdyk (niem. Heidik, od 1938 r. Heidig) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. w 2010 roku wieś liczyła 281 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa pełni Renata Nosek[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, na południowym skraju Puszczy Piskiej, w pobliżu wsi Ciesina, około 7 km na południowy wschód od Karwicy i Jeziora Nidzkiego, na pograniczu mazursko–kurpiowskim.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1758 roku w ramach osadnictwa szkatułowego. Rozwinęła się w pierwszej połowie XIX wieku, gdy w tej okolicy zaczęto eksploatować bogate zasoby rudy żelaza (1833 r.). W 1857 roku wieś liczyła 285 mieszkańców. Przed wybuchem II wojny światowej była to dość duża i ludna wieś. W 1933 roku Hejdyk był zamieszkany przez 348 osób, zaś w 1939 przez 351. W 1946 roku pięciu osadników z Hejdyka i pobliskiej Ciesiny złupiło wieś Krzyże. W trakcie powrotu starał się ich zatrzymać komendant posterunku Milicji Obywatelskiej w Wiartlu kpr. Marian Czuprynowski. Wywiązała się strzelanina, w wyniku której zginął jeden z szabrowników, a pozostałych udało się wyłapać w ciągu kilku dni.
W 1953 roku powstała w Hejdyku Ochotnicza Straż Pożarna. W 1988 roku wieś była zamieszkana przez 213 osób.
Ludzie związani z miejscowością
W Hejdyku urodził się Gustaw Optacy (1892–1979) – społecznik, leśnik, jeden z najwybitniejszych działaczy mazurskich.
Szkolnictwo
We wsi znajduje się szkoła podstawowa.
Kultura
Działają tutaj zespoły ludowe: Hejdyczanki i Kurpionecka.
Zabytki
Wieś zachowała pierwotny układ przestrzenny ulicówki, dobrze zachował się dawny XVIII–wieczny układ działek i wiele zabudowań drewnianych z charakterystycznymi gankami. Krzysztof Worobiec w „Mazurach. Słowniku stronniczym, ilustrowanym” (2008) opisywał owo budownictwo następująco: „Kolorowe, ozdobione misternie wycinanymi listwami (wpływy zdobnictwa kurpiowskiego), z daszkami wspartymi na ozdobnych kolumnach są cennym przykładem znikającego budownictwa ludowego. Ze względu na wyjątkowy koloryt oraz w związku z gwałtownie postępującą przebudową domów, wieś powinna zostać objęta ochroną konserwatorską” [3].
W gminnym wykazie zabytków widnieje ogółem trzynaście drewnianych domów z okresu międzywojennego. Ponadto znajduje się tu cmentarz ewangelicki z początku XX wieku (spoczywa na nim m.in. dwóch żołnierzy armii rosyjskiej poległych w latach 1914–1915) oraz murowana szkoła z tego okresu (obecnie własność prywatna).
Bibliografia
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Olszak Piotr, Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 10, 2001, ss. 106-121.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49-69.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Szelichowski Stanisław, Uroki mazurskiej krainy. Krzyże 300 lat, Karwica i okolice, Warszawa 2006.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [22.08.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [22.08.2013]
Gminna Ewidencja Zabytków [22.08.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [22.08.2013]
Bip W Piszu [01.07.2014]
Przypisy
- ↑ łącznie Hejdyk i Zaroślak
- ↑ Bip W Piszu
- ↑ Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 56.
