Koszelewy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 1 wersji utworzonej przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
''' Koszelewy ''' (niem. ''Gross Koschlau'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[Rybno (gmina wiejska)|gminie Rybno]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do województwa ciechanowskiego. | ''' Koszelewy ''' (niem. ''Gross Koschlau'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[Rybno (gmina wiejska)|gminie Rybno]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do województwa ciechanowskiego. | ||
| − | Wieś w 2010 roku liczyła 595 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[ | + | Wieś w 2010 roku liczyła 595 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Adam Kasprowicz]]<ref>[http://bip.gminarybno.pl/ Strona Urzędu Gminy Rybno] </ref>. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa [[ | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa [[zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. W 1328 roku polscy rycerze Dobiesław i Więcesław otrzymali 120 łanów na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Po bezpotomnej śmierci owych rycerzy włości powróciły do zakonu. W 1481 roku 40 łanów w Koszelewach nadano Bernatowi Babiszewskiemu, który w zamian zobowiązał się do wystawienia jednej służby zbrojnej. Od 1544 roku przez niemal dwa stulecia wieś należała do rodziny von Oelsnitz (Oleśnickich), a na początku XVIII wieku do Ostaszewskich i Zamięckich; później właścicielami byli Niemcy. Na początku XVII wieku był tu prawdopodobnie dwór myśliwski, natomiast istniejący do dziś pałac wzniósł w drugiej połowie XVIII wieku ówczesny właściciel [[Samuel von Haubnitz]]; w 1830 roku pałac został przebudowany w stylu neogotyckim. Pod koniec XIX wieku część majątku rozparcelowano między osadników przybyłych z Niemiec. W 1880 roku folwark w Koszelewach dysponował gorzelnią i dwoma tartakami. |
Pierwszy drewniany kościół powstał już w połowie XIV wieku, lecz został zniszczony podczas wojny 1410 roku. W 1481 roku Bernat Babiszewski ufundował nowy drewniany kościół; po reformacji przekształcony został w świątynię ewangelicką. Zaczął z czasem popadać w ruinę; został odbudowany w 1774 roku. Ostatecznie rozebrano go w latach 60. XX wieku, pozostawiając jedynie wieżę. Kościół katolicki zbudowano w Koszelewach w okresie międzywojennym; stojącą obok niego dzwonnicę drewnianą wzniesiono w 1997 roku. | Pierwszy drewniany kościół powstał już w połowie XIV wieku, lecz został zniszczony podczas wojny 1410 roku. W 1481 roku Bernat Babiszewski ufundował nowy drewniany kościół; po reformacji przekształcony został w świątynię ewangelicką. Zaczął z czasem popadać w ruinę; został odbudowany w 1774 roku. Ostatecznie rozebrano go w latach 60. XX wieku, pozostawiając jedynie wieżę. Kościół katolicki zbudowano w Koszelewach w okresie międzywojennym; stojącą obok niego dzwonnicę drewnianą wzniesiono w 1997 roku. | ||
| − | W 1919 roku na mocy Traktatu Wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. Pałac zaczął niszczeć, a majątek był zadłużony i zaniedbany. W 1935 roku kupił go [[Jan Rutkowski]], który rozpoczął prace nad przywróceniem mu dawnej świetności; przerwał je wybuch | + | W 1919 roku na mocy Traktatu Wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. Pałac zaczął niszczeć, a majątek był zadłużony i zaniedbany. W 1935 roku kupił go [[Jan Rutkowski]], który rozpoczął prace nad przywróceniem mu dawnej świetności; przerwał je wybuch II wojny światowej. W 1939 roku wieś znalazła się pod okupacją niemiecką. Po wojnie na bazie dawnego majątku założono [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)|PGR]]; pałac, park i zabudowania dworskie z upływem lat zaczęły stopniowo niszczeć; ostatni remont przeprowadzono w 1957 roku. W połowie lat 50. Koszelewy były krótko siedzibą gromady. |
| − | |||
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: | ||
*1858 r. – 291 osób | *1858 r. – 291 osób | ||
| − | |||
*1880 r. – 400 osób | *1880 r. – 400 osób | ||
| − | |||
*1910 r. – 1860 osób | *1910 r. – 1860 osób | ||
| − | |||
*1931 r. – 593 osoby | *1931 r. – 593 osoby | ||
Aktualna wersja na dzień 12:11, 1 lip 2016
| Koszelewy | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | działdowski |
| Gmina | Rybno |
| Liczba ludności (2010) | 595 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Koszelewy | |
| Położenie na mapie Polski  Koszelewy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Koszelewy (niem. Gross Koschlau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Rybno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.
Wieś w 2010 roku liczyła 595 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Adam Kasprowicz[1].
Położenie
Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, 7,5 km na południe od Rybna i 14 km na północny wschód od Lidzbarka.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa zakonu krzyżackiego. W 1328 roku polscy rycerze Dobiesław i Więcesław otrzymali 120 łanów na prawie chełmińskim. Po bezpotomnej śmierci owych rycerzy włości powróciły do zakonu. W 1481 roku 40 łanów w Koszelewach nadano Bernatowi Babiszewskiemu, który w zamian zobowiązał się do wystawienia jednej służby zbrojnej. Od 1544 roku przez niemal dwa stulecia wieś należała do rodziny von Oelsnitz (Oleśnickich), a na początku XVIII wieku do Ostaszewskich i Zamięckich; później właścicielami byli Niemcy. Na początku XVII wieku był tu prawdopodobnie dwór myśliwski, natomiast istniejący do dziś pałac wzniósł w drugiej połowie XVIII wieku ówczesny właściciel Samuel von Haubnitz; w 1830 roku pałac został przebudowany w stylu neogotyckim. Pod koniec XIX wieku część majątku rozparcelowano między osadników przybyłych z Niemiec. W 1880 roku folwark w Koszelewach dysponował gorzelnią i dwoma tartakami.
Pierwszy drewniany kościół powstał już w połowie XIV wieku, lecz został zniszczony podczas wojny 1410 roku. W 1481 roku Bernat Babiszewski ufundował nowy drewniany kościół; po reformacji przekształcony został w świątynię ewangelicką. Zaczął z czasem popadać w ruinę; został odbudowany w 1774 roku. Ostatecznie rozebrano go w latach 60. XX wieku, pozostawiając jedynie wieżę. Kościół katolicki zbudowano w Koszelewach w okresie międzywojennym; stojącą obok niego dzwonnicę drewnianą wzniesiono w 1997 roku.
W 1919 roku na mocy Traktatu Wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. Pałac zaczął niszczeć, a majątek był zadłużony i zaniedbany. W 1935 roku kupił go Jan Rutkowski, który rozpoczął prace nad przywróceniem mu dawnej świetności; przerwał je wybuch II wojny światowej. W 1939 roku wieś znalazła się pod okupacją niemiecką. Po wojnie na bazie dawnego majątku założono PGR; pałac, park i zabudowania dworskie z upływem lat zaczęły stopniowo niszczeć; ostatni remont przeprowadzono w 1957 roku. W połowie lat 50. Koszelewy były krótko siedzibą gromady.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1858 r. – 291 osób
- 1880 r. – 400 osób
- 1910 r. – 1860 osób
- 1931 r. – 593 osoby
Szkolnictwo
Zabytki
- kościół ewangelicki z drugiej połowy XVIII wieku; rozebrany w 1966 roku, pozostawiono jedynie wieżę
- kościół z lat 1926–1927
- zespół pałacowy: pałac z drugiej połowy XVIII wieku, przebudowany około 1830 roku w stylu neogotyckim
- park podworski z XIX wieku, zaniedbany, szczątkowo zachowane oczko wodne; wśród drzewostanu ponad stuletnie kasztanowce, lipy, topole
- zabudowania gospodarcze w zespole pałacowym: kuźnia, stodoła, stajnia z wozownią (obecnie przebudowana), dwa czworaki, dwie obory
- dawny ewangelicki dom parafialny z 1912 roku
- cmentarz ewangelicki przykościelny z XVIII wieku, zdewastowany
- cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, zdewastowany
Bibliografia
Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1966.
Przewodnik po zabytkach kultury materialnej Welskiego Parku Krajobrazowego, tekst Jarosław Kapiński, Wanda Grodzka, Lidzbark 2001.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Strona Urzędu Gminy Rybno [05.12.2013]
Przypisy
