Masuny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = masuny.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Ruiny Dworu w Masunach.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 193<ref>Łącznie Masuny, | + | |liczba ludności = 193<ref>Łącznie: Masuny, Błonie i Masuńskie Włóki.</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Masuny ''' (niem. ''Massaunen'') – | + | ''' Masuny ''' (niem. ''Massaunen'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Sępopol (gmina miejsko-wiejska)|gminie Sępopol]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. |
| − | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 193 mieszkańców (łącznie z [[Błonie|Błoniami]] i [[Masuńskie Włóki|Masuńskimi Włókami]]). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jerzy Lenkiewicz]]<ref>http://www.sepopol.pl/art,89,solectwa.html</ref>. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 193 mieszkańców (łącznie z [[Błonie|Błoniami]] i [[Masuńskie Włóki|Masuńskimi Włókami]]). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[ | + | <br/><br/> |
| − | + | [[File:Pałac w Masunach.jpg|thumb|right|290px|Pałac w Masunach.<br>Źródło: M. Jackiewicz-Garniec, M. Garniec, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001, s. 178.]] | |
| − | <br | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Sępopolska|Równinie Sępopolskiej]], na wschód od [[Łyna|Łyny]], 24 km na północny wschód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 6 km na północny wschód od [[Sępopol|Sępopola]]. | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Sępopolska|Równinie Sępopolskiej]], na wschód od [[Rzeka Łyna|Łyny]], 24 km na północny wschód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 6 km na północny wschód od [[Sępopol|Sępopola]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. Została założona prawdopodobnie w XV wieku jako majątek rycerski i wieś służebna. Jej status utrzymał się w następnych stuleciach. W 1889 roku tutejszy majątek obejmował obszar 793 ha i należał do rodziny Gerlachów. Masuny wchodziły w skład [[parafia ewangelicka w Sępopolu|parafii ewangelickiej w Sępopolu]]. Tutejszy [[lkwim:pałac w Masunach|pałac]] wybudowano w 1880 roku. Na początku XX wieku funkcjonowały w majątku: gorzelnia, cegielnia i mleczarnia. W okresie międzywojennym jego właścicielem został Botho von Gamp-Massaunen, a obszar majątku powiększył się do prawie 1500 ha (w tym cztery folwarki). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 61 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel. | |
| − | + | Po II wojnie światowej wieś stała się siedzibą sołectwa. Na bazie dawnego majątku utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne [[Kromarki]]. Według spisu powszechnego z 1983 roku Masuny składały się z 33 budynków mieszkalnych, a ponadto znajdowały się tu: świetlica, przedszkole, sala kinowa na 70 miejsc, biblioteka, filia biblioteczna, sklep wielobranżowy, boisko sportowe oraz siedziba leśnictwa. Do wsi należały wówczas 34 indywidualne gospodarstwa rolne o łącznej powierzchni 298 ha. | |
| − | + | Pałac uniknął zniszczeń podczas działań wojennych 1944 i 1945 roku. Ulokowano w nim biura administracji [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)|państwowego gospodarstwa rolnego]], mieszkania pracowników oraz przedszkole. Przez lata nie był poddawany remontowi, został opuszczony w latach 70. i odtąd popada w ruinę. Obecnie znajduje się pod zarządem Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. | |
| − | 1983 | + | Liczba mieszkańców na przestrzeni lat: |
| − | + | *1857 – 233 osoby | |
| − | + | *1933 – 390 osób | |
| + | *1939 – 377 osób | ||
| + | *1983 – 306 osób | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim:pałac w Masunach| | + | *[[lkwim:pałac w Masunach|pałac w Masunach]] z 1880 roku; obecnie w ruinie |
| − | * | + | *park pałacowy (2 ha) z przełomu XIX i XX wieku; na jego terenie znajdują się ruiny rodzinnego grobowca właścicieli z połowy XIX wieku |
| − | * | + | *zespół folwarczny: obora, trzy stodoły, spichlerz, gorzelnia (łącznie 2,7 ha), domy robotników folwarcznych z towarzyszącymi zabudowaniami gospodarczymi i szkołą |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, w lesie, zdewastowany, zachowały się fragmenty płyt nagrobnych |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | ''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.<br/> | ||
| + | Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1999.<br/> | ||
| + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/428/Studium_uwarunkowan_i_kierunkow_zagospodarowania_przestrzennego_miasta_i_gminy_Sepopol/ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol], Sępopol 2005 [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/bartenstein.html Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Sępopol (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1201-1300]] [[Kategoria: 1301-1400]] [[Kategoria: 1401-1500]] |
Aktualna wersja na dzień 09:41, 7 lip 2016
| Masuny | |
| | |
 Ruiny Dworu w Masunach.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | bartoszycki |
| Gmina | Sępopol |
| Liczba ludności (2010) | 193[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Masuny | |
| Położenie na mapie Polski  Masuny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Masuny (niem. Massaunen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Sępopol. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 193 mieszkańców (łącznie z Błoniami i Masuńskimi Włókami). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jerzy Lenkiewicz[2].
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, na wschód od Łyny, 24 km na północny wschód od Bartoszyc i 6 km na północny wschód od Sępopola.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Została założona prawdopodobnie w XV wieku jako majątek rycerski i wieś służebna. Jej status utrzymał się w następnych stuleciach. W 1889 roku tutejszy majątek obejmował obszar 793 ha i należał do rodziny Gerlachów. Masuny wchodziły w skład parafii ewangelickiej w Sępopolu. Tutejszy pałac wybudowano w 1880 roku. Na początku XX wieku funkcjonowały w majątku: gorzelnia, cegielnia i mleczarnia. W okresie międzywojennym jego właścicielem został Botho von Gamp-Massaunen, a obszar majątku powiększył się do prawie 1500 ha (w tym cztery folwarki).
Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 61 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel.
Po II wojnie światowej wieś stała się siedzibą sołectwa. Na bazie dawnego majątku utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne Kromarki. Według spisu powszechnego z 1983 roku Masuny składały się z 33 budynków mieszkalnych, a ponadto znajdowały się tu: świetlica, przedszkole, sala kinowa na 70 miejsc, biblioteka, filia biblioteczna, sklep wielobranżowy, boisko sportowe oraz siedziba leśnictwa. Do wsi należały wówczas 34 indywidualne gospodarstwa rolne o łącznej powierzchni 298 ha.
Pałac uniknął zniszczeń podczas działań wojennych 1944 i 1945 roku. Ulokowano w nim biura administracji państwowego gospodarstwa rolnego, mieszkania pracowników oraz przedszkole. Przez lata nie był poddawany remontowi, został opuszczony w latach 70. i odtąd popada w ruinę. Obecnie znajduje się pod zarządem Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
- 1857 – 233 osoby
- 1933 – 390 osób
- 1939 – 377 osób
- 1983 – 306 osób
Zabytki
- pałac w Masunach z 1880 roku; obecnie w ruinie
- park pałacowy (2 ha) z przełomu XIX i XX wieku; na jego terenie znajdują się ruiny rodzinnego grobowca właścicieli z połowy XIX wieku
- zespół folwarczny: obora, trzy stodoły, spichlerz, gorzelnia (łącznie 2,7 ha), domy robotników folwarcznych z towarzyszącymi zabudowaniami gospodarczymi i szkołą
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, w lesie, zdewastowany, zachowały się fragmenty płyt nagrobnych
Przypisy
- ↑ Łącznie: Masuny, Błonie i Masuńskie Włóki.
- ↑ http://www.sepopol.pl/art,89,solectwa.html
Bibliografia
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol, Sępopol 2005 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
