Masuny: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        =     
 
  |dopełniacz wsi        =     
  |zdjęcie              = Masuny nad Łyną.jpg  
+
  |zdjęcie              = masuny.jpg
  |opis zdjęcia          = Masuny nad Łyną 
+
  |opis zdjęcia          = Ruiny Dworu w Masunach.<br>Fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 14: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 193<ref>Łącznie Masuny, Błonie i Masuńskie Włóki.</ref>
+
  |liczba ludności      = 193<ref>Łącznie: Masuny, Błonie i Masuńskie Włóki.</ref>
 
  |rok                  = 2010  
 
  |rok                  = 2010  
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
Linia 30: Linia 30:
 
}}
 
}}
 
''' Masuny ''' (niem. ''Massaunen'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Sępopol (gmina miejsko-wiejska)|gminie Sępopol]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
 
''' Masuny ''' (niem. ''Massaunen'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Sępopol (gmina miejsko-wiejska)|gminie Sępopol]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
 +
Miejscowość w 2010 roku liczyła 193 mieszkańców (łącznie z [[Błonie|Błoniami]] i [[Masuńskie Włóki|Masuńskimi Włókami]]). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jerzy Lenkiewicz]]<ref>http://www.sepopol.pl/art,89,solectwa.html</ref>.
 +
<br/><br/>
 +
[[File:Pałac w Masunach.jpg|thumb|right|290px|Pałac w Masunach.<br>Źródło: M. Jackiewicz-Garniec, M. Garniec, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001, s. 178.]]
  
Miejscowość w 2010 roku liczyła 193 mieszkańców (łącznie z [[Błonie|Błoniami]] i [[Masuńskie Włóki|Masuńskimi Włókami]]). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Zdzisław Zarembo]]<ref>http://free.of.pl/s/sepopol/jedorg.htm free.of.pl] [05.03.2014]</ref>.
 
<br/><br/>
 
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
 
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Sępopolska|Równinie Sępopolskiej]], na wschód od [[Rzeka Łyna|Łyny]], 24 km na północny wschód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 6 km na północny wschód od [[Sępopol|Sępopola]].
 
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Sępopolska|Równinie Sępopolskiej]], na wschód od [[Rzeka Łyna|Łyny]], 24 km na północny wschód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 6 km na północny wschód od [[Sępopol|Sępopola]].
 
<br/>
 
<br/>
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
[[File:Pałac w Masunach.jpg|thumb|250 px|left|Pałac w Masunach]]Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. Została założona prawdopodobnie w XV wieku jako majątek rycerski i wieś służebna. Stan ten utrzymał się w następnych stuleciach. W 1889 roku tutejszy majątek obejmował obszar 793 ha i należał do rodziny Gerlachów. Masuny wchodziły w skład [[parafia ewangelicka w Sępopolu|parafii ewangelickiej w Sępopolu]]. Tutejszy [[lkwim:pałac w Masunach|pałac]] wybudowano w 1880 roku; na początku XX wieku funkcjonowały w majątku: gorzelnia, cegielnia i mleczarnia. W okresie międzywojennym właścicielem został Botho von Gamp-Massaunen, a obszar majątku powiększył się do prawie 1500 ha (w tym cztery folwarki).  
+
Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. Została założona prawdopodobnie w XV wieku jako majątek rycerski i wieś służebna. Jej status utrzymał się w następnych stuleciach. W 1889 roku tutejszy majątek obejmował obszar 793 ha i należał do rodziny Gerlachów. Masuny wchodziły w skład [[parafia ewangelicka w Sępopolu|parafii ewangelickiej w Sępopolu]]. Tutejszy [[lkwim:pałac w Masunach|pałac]] wybudowano w 1880 roku. Na początku XX wieku funkcjonowały w majątku: gorzelnia, cegielnia i mleczarnia. W okresie międzywojennym jego właścicielem został Botho von Gamp-Massaunen, a obszar majątku powiększył się do prawie 1500 ha (w tym cztery folwarki).  
  
 
Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 61 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel.  
 
Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 61 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel.  
  
Po II wojnie światowej wieś stała się siedzibą sołectwa. Na bazie dawnego majątku utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne Kromarki. Według spisu powszechnego z 1983 roku Masuny składały się z 33 budynków mieszkalnych, a ponadto znajdowały się tu: świetlica, przedszkole, sala kinowa na 70 miejsc, biblioteka, filia biblioteczna, sklep wielobranżowy, boisko sportowe oraz siedziba leśnictwa. Do wsi należały wówczas 34 indywidualne gospodarstwa rolne o łącznej powierzchni 298 ha.  
+
Po II wojnie światowej wieś stała się siedzibą sołectwa. Na bazie dawnego majątku utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne [[Kromarki]]. Według spisu powszechnego z 1983 roku Masuny składały się z 33 budynków mieszkalnych, a ponadto znajdowały się tu: świetlica, przedszkole, sala kinowa na 70 miejsc, biblioteka, filia biblioteczna, sklep wielobranżowy, boisko sportowe oraz siedziba leśnictwa. Do wsi należały wówczas 34 indywidualne gospodarstwa rolne o łącznej powierzchni 298 ha.  
  
Pałac uniknął zniszczeń podczas działań wojennych 1944 i 1945 roku. Ulokowano w nim biura administracji pegeeru, mieszkania pracowników oraz przedszkole. Przez lata nie był poddawany remontowi, został opuszczony w latach 70. i odtąd popada w ruinę. Obecnie znajduje się pod zarządem Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.
+
Pałac uniknął zniszczeń podczas działań wojennych 1944 i 1945 roku. Ulokowano w nim biura administracji [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)|państwowego gospodarstwa rolnego]], mieszkania pracowników oraz przedszkole. Przez lata nie był poddawany remontowi, został opuszczony w latach 70. i odtąd popada w ruinę. Obecnie znajduje się pod zarządem Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.
  
[[File:Masuny. Zabudowania gospodarcze majątku. 2010.jpg|thumb|250 px|left|Masuny. Zabudowania gospodarcze majątku. 2010]]
 
 
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
 
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
 
*1857 – 233 osoby  
 
*1857 – 233 osoby  
Linia 51: Linia 51:
 
*1939 – 377 osób
 
*1939 – 377 osób
 
*1983 – 306 osób
 
*1983 – 306 osób
 +
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
 
*[[lkwim:pałac w Masunach|pałac w Masunach]] z 1880 roku; obecnie w ruinie
 
*[[lkwim:pałac w Masunach|pałac w Masunach]] z 1880 roku; obecnie w ruinie
*park pałacowy (2 ha) z przełomu XIX i XX wieku; na jego terenie ruiny rodzinnego grobowca właścicieli z połowy XIX wieku
+
*park pałacowy (2 ha) z przełomu XIX i XX wieku; na jego terenie znajdują się ruiny rodzinnego grobowca właścicieli z połowy XIX wieku
 
*zespół folwarczny: obora, trzy stodoły, spichlerz, gorzelnia (łącznie 2,7 ha), domy robotników folwarcznych z towarzyszącymi zabudowaniami gospodarczymi i szkołą
 
*zespół folwarczny: obora, trzy stodoły, spichlerz, gorzelnia (łącznie 2,7 ha), domy robotników folwarcznych z towarzyszącymi zabudowaniami gospodarczymi i szkołą
 
*dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, w lesie, zdewastowany, zachowały się fragmenty płyt nagrobnych
 
*dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, w lesie, zdewastowany, zachowały się fragmenty płyt nagrobnych
Linia 62: Linia 63:
 
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1999.<br/>
 
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1999.<br/>
 
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/>
 
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/>
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/>
+
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/>
[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/428/Studium_uwarunkowan_i_kierunkow_zagospodarowania_przestrzennego_miasta_i_gminy_Sepopol/| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol], Sępopol 2005 [05.03.2014]<br/>
+
[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/428/Studium_uwarunkowan_i_kierunkow_zagospodarowania_przestrzennego_miasta_i_gminy_Sepopol/ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol], Sępopol 2005 [05.03.2014]<br/>
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/>
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/>
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/bartenstein.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]<br/>
+
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/bartenstein.html Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]<br/>
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Sępopol (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Sępopol (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1201-1300]] [[Kategoria: 1301-1400]] [[Kategoria: 1401-1500]]

Aktualna wersja na dzień 09:41, 7 lip 2016

Masuny

Ruiny Dworu w Masunach.Fot. Mieczysław Kalski
Ruiny Dworu w Masunach.
Fot. Mieczysław Kalski
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Gmina Sępopol
Liczba ludności (2010) 193[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Masuny
Masuny
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Masuny
Masuny
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Masuny (niem. Massaunen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Sępopol. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 193 mieszkańców (łącznie z Błoniami i Masuńskimi Włókami). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jerzy Lenkiewicz[2].

Pałac w Masunach.
Źródło: M. Jackiewicz-Garniec, M. Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001, s. 178.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, na wschód od Łyny, 24 km na północny wschód od Bartoszyc i 6 km na północny wschód od Sępopola.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Została założona prawdopodobnie w XV wieku jako majątek rycerski i wieś służebna. Jej status utrzymał się w następnych stuleciach. W 1889 roku tutejszy majątek obejmował obszar 793 ha i należał do rodziny Gerlachów. Masuny wchodziły w skład parafii ewangelickiej w Sępopolu. Tutejszy pałac wybudowano w 1880 roku. Na początku XX wieku funkcjonowały w majątku: gorzelnia, cegielnia i mleczarnia. W okresie międzywojennym jego właścicielem został Botho von Gamp-Massaunen, a obszar majątku powiększył się do prawie 1500 ha (w tym cztery folwarki).

Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 61 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel.

Po II wojnie światowej wieś stała się siedzibą sołectwa. Na bazie dawnego majątku utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne Kromarki. Według spisu powszechnego z 1983 roku Masuny składały się z 33 budynków mieszkalnych, a ponadto znajdowały się tu: świetlica, przedszkole, sala kinowa na 70 miejsc, biblioteka, filia biblioteczna, sklep wielobranżowy, boisko sportowe oraz siedziba leśnictwa. Do wsi należały wówczas 34 indywidualne gospodarstwa rolne o łącznej powierzchni 298 ha.

Pałac uniknął zniszczeń podczas działań wojennych 1944 i 1945 roku. Ulokowano w nim biura administracji państwowego gospodarstwa rolnego, mieszkania pracowników oraz przedszkole. Przez lata nie był poddawany remontowi, został opuszczony w latach 70. i odtąd popada w ruinę. Obecnie znajduje się pod zarządem Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

  • 1857 – 233 osoby
  • 1933 – 390 osób
  • 1939 – 377 osób
  • 1983 – 306 osób

Zabytki

  • pałac w Masunach z 1880 roku; obecnie w ruinie
  • park pałacowy (2 ha) z przełomu XIX i XX wieku; na jego terenie znajdują się ruiny rodzinnego grobowca właścicieli z połowy XIX wieku
  • zespół folwarczny: obora, trzy stodoły, spichlerz, gorzelnia (łącznie 2,7 ha), domy robotników folwarcznych z towarzyszącymi zabudowaniami gospodarczymi i szkołą
  • dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, w lesie, zdewastowany, zachowały się fragmenty płyt nagrobnych

Przypisy

  1. Łącznie: Masuny, Błonie i Masuńskie Włóki.
  2. http://www.sepopol.pl/art,89,solectwa.html

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol, Sępopol 2005 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]