Grzęda: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Grzęda |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = |
| − | |flaga wsi = | + | |flaga wsi = |
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Grzędy |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = grzeda.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
| − | |województwo = | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
| − | |powiat = | + | |powiat = bartoszycki |
| − | |gmina = | + | |gmina = Bisztynek |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 149 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }}<br | + | }} |
| − | ''' Grzęda ''' – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[gmina | + | [[image:grzeda2.jpg|thumb|right|290px|Pozostałości dawnego cmentarza.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] |
| − | W latach | + | ''' Grzęda ''' (niem.''Sturmhübel'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)|gminie Bisztynek]]. |
| − | + | W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez | + | Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 149 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Malwina Cywińska]]<ref>[http://www.bisztynek.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=24&strona=1&sub=8&prywatnosc=tak bip.warmia.mazury.pl] </ref>. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Miejscowość leży w odległości 9 km na północny wschód od [[Bisztynek|Bisztynka]]. | Miejscowość leży w odległości 9 km na północny wschód od [[Bisztynek|Bisztynka]]. | ||
| Linia 40: | Linia 39: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | .... | + | Miejscowość została założona jako [[wieś czynszowa]] w 1339 roku na obszarze 64 włók. Zasadźcami byli dwaj [[Prusowie|Prusowie]], bracia Piotr i Eckehard Lemkani. Nowo powstała osada została skolonizowana przez ludność pruską. Pierwotna nazwa wsi brzmiała ''Boumgarbe'', co w języku pruskim oznaczało wzgórze bądź wzniesienie. Przyjęta później niemiecka nazwa ''Sturmhübel'' jest dosłownym tłumaczeniem nazwy pruskiej. |
| − | |||
| − | + | Wojna polsko-krzyżacka w latach 1519–1521 doprowadziła do spustoszenia i znacznego wyludnienia wsi, jednak już do roku 1533 udało się zasiedlić część opuszczonych włók. [[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie| Kościół]] został wybudowany wkrótce po założeniu miejscowości, jego istnienie potwierdza spis parafii z końca XV stulecia. Wszystko wskazuje na to, że uległ on zniszczeniu w okresie konfliktu polsko-krzyżackiego (1519–1521). Nowy kościół został wzniesiony w 1581 roku. W 1754 roku częściowo spłonął. Ponowna konsekracja miała miejsce w roku 1779, a dokonał jej biskup [[lkwim: Ignacy Krasicki|Ignacy Krasicki]]. | |
| − | . | ||
| − | [[ | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | ... | ||
| − | [[ | ||
| − | |||
| − | + | Pierwsza szkoła została założona prawdopodobnie w momencie powstanie kościoła. Przed 1789 rokiem funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował [[Michał Matern]]. W 1935 roku szkoła liczyła 93 uczniów i 2 nauczycieli. W 1785 roku Grzęda składała się z 58 domów. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziły miejscowości [[Janowiec]], [[Pleśno]], [[Zieleńce]]. Po 1945 roku wieś została zasiedlona przez polskich osadników. W 1947 roku uruchomiono szkołę podstawową. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła: | ||
| + | *1820 – 355 osób | ||
| + | *1848 – 447 osób | ||
| + | *1939 – 528 osób | ||
| + | == Edukacja == | ||
| + | W miejscowości funkcjonuje [[szkoła Podstawowa w Grzędzie| szkoła podstawowa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | == Zabytki == | ||
| + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie| kościół pw. św. Mikołaja]] z 1779 roku, we wnętrzu trzy barokowe ołtarze | ||
| + | *pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej, zlokalizowany na przykościelnym cmentarzu | ||
| + | *budynek dawnej szkoły z okres międzywojennego | ||
| + | *przykościelny cmentarz | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | <br/> | + | == Bibliografia == |
| − | + | ''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [20.12.2013]<br/> | |
| − | <br/> | + | [http://mojemazury.pl/15167,Grzeda-wies-ze-sladami-Ignacego-Krasickiego.html#axzz2ohuM7Qiq| mojemazury.pl] [20.12.2013]<br/> |
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Grz%C4%99da_%28wojew%C3%B3dztwo_warmi%C5%84sko-mazurskie%29| pl.wikipedia.org] [20.12.2013]<br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Wsie sołeckie]][[Kategoria: Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Aktualna wersja na dzień 10:49, 16 sie 2016
| Grzęda | |
| | |
 Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | bartoszycki |
| Gmina | Bisztynek |
| Liczba ludności (2010) | 149 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Grzęda | |
| Położenie na mapie Polski  Grzęda | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Grzęda (niem.Sturmhübel) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 149 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Malwina Cywińska[1].
Położenie
Miejscowość leży w odległości 9 km na północny wschód od Bisztynka.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona jako wieś czynszowa w 1339 roku na obszarze 64 włók. Zasadźcami byli dwaj Prusowie, bracia Piotr i Eckehard Lemkani. Nowo powstała osada została skolonizowana przez ludność pruską. Pierwotna nazwa wsi brzmiała Boumgarbe, co w języku pruskim oznaczało wzgórze bądź wzniesienie. Przyjęta później niemiecka nazwa Sturmhübel jest dosłownym tłumaczeniem nazwy pruskiej.
Wojna polsko-krzyżacka w latach 1519–1521 doprowadziła do spustoszenia i znacznego wyludnienia wsi, jednak już do roku 1533 udało się zasiedlić część opuszczonych włók. Kościół został wybudowany wkrótce po założeniu miejscowości, jego istnienie potwierdza spis parafii z końca XV stulecia. Wszystko wskazuje na to, że uległ on zniszczeniu w okresie konfliktu polsko-krzyżackiego (1519–1521). Nowy kościół został wzniesiony w 1581 roku. W 1754 roku częściowo spłonął. Ponowna konsekracja miała miejsce w roku 1779, a dokonał jej biskup Ignacy Krasicki.
Pierwsza szkoła została założona prawdopodobnie w momencie powstanie kościoła. Przed 1789 rokiem funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował Michał Matern. W 1935 roku szkoła liczyła 93 uczniów i 2 nauczycieli. W 1785 roku Grzęda składała się z 58 domów. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziły miejscowości Janowiec, Pleśno, Zieleńce. Po 1945 roku wieś została zasiedlona przez polskich osadników. W 1947 roku uruchomiono szkołę podstawową.
Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:
- 1820 – 355 osób
- 1848 – 447 osób
- 1939 – 528 osób
Edukacja
W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa.
Zabytki
- kościół pw. św. Mikołaja z 1779 roku, we wnętrzu trzy barokowe ołtarze
- pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej, zlokalizowany na przykościelnym cmentarzu
- budynek dawnej szkoły z okres międzywojennego
- przykościelny cmentarz
Przypisy
Bibliografia
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [20.12.2013]
mojemazury.pl [20.12.2013]
pl.wikipedia.org [20.12.2013]
