Smardz jadalny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Owocnik) |
(→Rozmieszczenie i ekologia) |
||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia =<br/> | |Pusta linia =<br/> | ||
|grafika = smardz.jpg | |grafika = smardz.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Owocniki smardza jadalnego | + | |podpis grafiki = Owocniki smardza jadalnego. Fot. Andreas Kunze. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:2011-04-30_Morchella_esculenta.jpg Commons Wikimedia] |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Owocnik == | == Owocnik == | ||
| − | Owocnik osiąga wysokość 3–10 cm (20 cm). Główka o wymiarach 3–8 cm x 3–6 cm jest szara, | + | Owocnik osiąga wysokość 3–10 cm (20 cm). Główka o wymiarach 3–8 cm x 3–6 cm jest szara, szaroochrowa, woskowatożółta, kulista lub jajowata, w środku pusta, z nieregularnie rozmieszczonymi alweolami (wnękami) na powierzchni, bez wyraźnie rozgraniczających żeber, dolną krawędzią przyrośnięta do trzonu. Trzon o wymiarach 5-9 x 2-4 cm, białoochrowy, pokryty jest drobnymi ziarenkami i pusty w środku. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
Jest to grzyb saprotroficzny. | Jest to grzyb saprotroficzny. | ||
| − | Gatunek objęty jest ochroną | + | Gatunek objęty jest częściową ochroną prawną w Polsce (ochronie podlegają jedynie okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni), zaliczony do grzybów rzadkich – kategoria R na ''Czerwonej liście roślin i grzybów Polski''. Ze względu na dość liczne stanowiska tego gatunku odnotowane w ostatnich latach na terenie całego kraju, również na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]], według niektórych nie należy do grzybów rzadkich, choć nie jest też pospolity. |
== Wartość użytkowa == | == Wartość użytkowa == | ||
| Linia 49: | Linia 49: | ||
[[Kategoria: Przyroda]] | [[Kategoria: Przyroda]] | ||
| − | [[Kategoria: Grzyby]] | + | [[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]] |
Aktualna wersja na dzień 21:22, 24 lis 2017
| Smardz jadalny | |
| | |
| Morchella esculenta | |
| (L.) Pers. | |
 Owocniki smardza jadalnego. Fot. Andreas Kunze. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby workowe |
| Klasa | kustrzebniaki |
| Rząd | kustrzebkowce |
| Rodzina | smardzowate |
| Rodzaj | smardz |
| Gatunek | smardz jadalny |
| Synonimy | |
Smardz jadalny (Morchella esculenta (L.) Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny smardzowatych (Morchellaceae), rzędu kustrzebkowców (Pezizales).
Owocnik
Owocnik osiąga wysokość 3–10 cm (20 cm). Główka o wymiarach 3–8 cm x 3–6 cm jest szara, szaroochrowa, woskowatożółta, kulista lub jajowata, w środku pusta, z nieregularnie rozmieszczonymi alweolami (wnękami) na powierzchni, bez wyraźnie rozgraniczających żeber, dolną krawędzią przyrośnięta do trzonu. Trzon o wymiarach 5-9 x 2-4 cm, białoochrowy, pokryty jest drobnymi ziarenkami i pusty w środku.
Rozmieszczenie i ekologia
Smardz jadalny tworzy owocniki jednoroczne. Powstają one wczesną wiosną, od kwietnia i maja do czerwca, pojedynczo lub w grupach, w lasach i zaroślach liściastych, nad brzegami rzek i potoków, w parkach, w ogrodach, często pod jesionami i wiązami, również pod drzewami owocowymi, czasami na wysypiskach porośniętych zielenią, na nawożonych glebach, rzadziej w lasach iglastych. Jest to grzyb saprotroficzny.
Gatunek objęty jest częściową ochroną prawną w Polsce (ochronie podlegają jedynie okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni), zaliczony do grzybów rzadkich – kategoria R na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ze względu na dość liczne stanowiska tego gatunku odnotowane w ostatnich latach na terenie całego kraju, również na Warmii i Mazurach, według niektórych nie należy do grzybów rzadkich, choć nie jest też pospolity.
Wartość użytkowa
Owocniki są jadalne, opisywane jako cenne pod względem spożywczym, smaczne, przydatne do obróbki zarówno świeże, jak i suszone, jednak w stanie surowym toksyczne dla człowieka.
Zobacz też
grzyby.pl [22.04.2014]
pl.wikipedia.org, smardz jadalny [22.04.2014]
indexfungorum.org [22.04.2014]
Bibliografia
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Flück Markus, Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie, z je̜z. niem. tłum. Helena Terpińska-Ostrowska, Warszawa 1995.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.
