Małszewo

Małszewo
Kapliczka w Małszewie. Fot. S. Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia [15.09.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Jedwabno
Liczba ludności (2010)	230
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-122
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Małszewo
Położenie na mapie Polski Małszewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Małszewo (niem. Malschöwen, od 1938 r. Malshöfen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Jedwabno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 179 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Robert Paratowski.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Małszewskiego, 7 km na północ od Jedwabna.

Dzieje miejscowości

Przed przybyciem Krzyżaków okolice te zamieszkiwało plemię Galindów. Przy leśnej drodze z Małszewa do Dłużka znajdowało się pruskie grodzisko na górze zwanej Zamkową. Wieś została założona w 1383 roku na prawie chełmińskim na 50 łanach nadanych braciom, niejakiemu Janowi i Jakubowi. Jej nazwa pochodzi od jeziora, nad którym ją założono, w języku Prusów zwanego Malsobe. W 1447 roku jeden z kolejnych właścicieli – Jurga z Bratjan – zamienił Małszewo na 52 łany w Turznicy (powiat ostródzki), Zakon Krzyżacki przekształcił zaś ją w wieś czynszową i w części ziemiańską. Już przed 1511 rokiem istniała we wsi karczma, a w 1601 roku odnotowany został młyn, który prawdopodobnie działał już wcześniej. W późniejszym czasie ziemianie z Małszewa otrzymali prawo połowu ryb na Jeziorze Małszewskim. W wyniku działań wojennych podczas II wojny światowej miejscowość została zniszczona w 10%. Na początku lat 50. utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne. Małszewo wykorzystuje swe położenie i zwraca się ku turystyce. Znajduje się tu wiele domków letniskowych.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

• 1782 r. – 46 gospodarstw

• 1818 r. – 219 osób, 49 gospodarstw

• 1939 r. – 397 osób

• 1954 r. – 246 osób

• 2010 r. – 167 osób

Kultura

W latach 80. XX wieku działała tu kapela ludowa „Mazurskie Pofajdoki” .

Zabytki

• unikatowa drewniana karczma z 1813 roku (lub z końca XVIII wieku), złożona z dwóch przylegających do siebie budynków: karczmy i stajni.
• drewniany młyn wodny nad strumieniem
• kilka drewnianych chałup (m.in. nr 7 i 8)

Turystyka

• czerwony szlak rowerowy o długości 25,5 km – przebieg trasy: Olsztyn – Szczęsne – Klewki – Kaborno – Nowa Wieś – Kopanki – Łajs – Małszewo

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
Ambroziak Sławomir, Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór), Rocznik Mazurski, t. 5, 2001, ss. 3–30.
Ambroziak Sławomir, Historia gminy Jedwabno, Strona Gminy Jedwabno [22.08.2013]
Ambroziak Sławomir, Z dziejów gminy Jedwabno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 7–15.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [22.08.2013]