Wiewiórki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = wiewiorki.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Wnętrze kościoła w Wiewiórkach (stan sprzed 1945 roku) | + | |opis zdjęcia = Wnętrze kościoła w Wiewiórkach (stan sprzed 1945 roku). Fot. Anton Ulbrich.<br> Źródło: Ze zbiorów dawnego Urzędu Prowincjonalnego Konserwatora Zabytków Prus Wschodnich w Królewcu. Kolekcja IS PAN |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Wiewiórki ''' (niem. ''Eichhorn'') – | + | ''' Wiewiórki ''' (niem. ''Eichhorn'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Górowo Iławeckie (gmina wiejska)|gminie Górowo Iławeckie]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego. |
| − | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 150 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Wiewiórki, [[Deksyty]] i [[Weskajmy]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marta Jadacka. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 150 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Wiewiórki, [[Deksyty]] i [[Weskajmy]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje | + | <br/><br/> |
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]], 17 km na zachód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 5 km na wschód od [[Górowo Iławeckie|Górowa Iławeckiego]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 512. Na wschód od wsi,w rozwidleniu strumieni [[Elma]] i [[Goska]] (Gąska), znajduje się góra [[Ilina]] (staropruskie grodzisko). Wieś zachowała dawny układ owalnicy. | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]], 17 km na zachód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 5 km na wschód od [[Górowo Iławeckie|Górowa Iławeckiego]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 512. Na wschód od wsi, w rozwidleniu strumieni [[Rzeka Elma|Elma]] i [[Rzeka Goska|Goska]] (Gąska), znajduje się góra [[Ilina]] (staropruskie grodzisko). Wieś zachowała dawny układ owalnicy. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś czynszowa. Podczas wojen polsko-krzyżackich w XV wieku wyludniła się, ale w następnym stuleciu była ponownie zagospodarowywana. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Kościół wybudowano tu prawdopodobnie w XVI wieku. Do 1945 roku był on siedzibą [[parafia ewangelicka w Wiewiórkach|parafii ewangelickiej]]. W XIX wieku został gruntownie przebudowany, w związku z czym utracił większość dawnych cech, zaś pod koniec II wojny światowej spłonął. | |
| − | + | Szkołę we wsi założono wraz z kościołem, a od 1737 roku po reorganizacji oddano ją pod nadzór państwowy. W 1935 roku uczęszczało do niej 59 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie w 1946 roku; jej organizatorem i pierwszym kierownikiem był [[Antoni Krakowiak]], a w późniejszym czasie do rozwoju placówki znacznie przyczynił się nauczyciel [[Stanisław Ołdziej]]. | |
| − | + | Po 1945 roku Wiewiórki stały się siedzibą sołectwa. Przy wsi działały trzy państwowe gospodarstwa rolne: PGR Bądle, PGR Nowa Karczma i PGR Weskajmy. W 1978 roku wieś miała 40 indywidualnych gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 417 ha. Pięć lat później spis powszechny wykazał tu 36 budynków mieszkalnych, a ponadto: punkt biblioteczny, boisko sportowe, salę kinową na 50 miejsc; działały też dwa prywatne zakłady: stolarski i kowalski. | |
| − | 1983 | + | Liczba mieszkańców na przestrzeni lat: |
| − | + | *1857 – 465 osób | |
| − | + | *1933 – 389 osób | |
| + | *1939 – 337 osób | ||
| + | *1983 – 213 osób | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *kościół wraz z cmentarzem przykościelnym (kościół wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków, lecz obecnie nie istnieje) |
| − | * | + | *budynek dawnej szkoły z końca XIX wieku (nr 32) |
| − | * | + | *liczne przykłady budownictwa wiejskiego z drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku (domy i budynki gospodarcze) |
| − | * | + | *budynek dawnej remizy z lat 20. XX wieku, obecnie budynek gospodarczy |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, około 300 m od wsi, na wzgórzu; zaniedbany |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, w centrum wsi, na wzgórzu |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| + | ''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.<br/> | ||
| + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | ||
| + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://gorowoil-ug.bip-wm.pl/public/?id=88869| Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie], Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [5.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/preylau.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Górowo Iławeckie (gmina wiejska)]] [[Kategoria: wsie sołeckie]] |
| + | [[Kategoria: 1201-1300]] [[Kategoria: 1301-1400]] [[Kategoria: 1401-1500]] [[Kategoria: 1501-1600]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:21, 15 kwi 2020
| Wiewiórki | |
| | |
 Wnętrze kościoła w Wiewiórkach (stan sprzed 1945 roku). Fot. Anton Ulbrich.
Źródło: Ze zbiorów dawnego Urzędu Prowincjonalnego Konserwatora Zabytków Prus Wschodnich w Królewcu. Kolekcja IS PAN | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | bartoszycki |
| Gmina | Górowo Iławeckie |
| Liczba ludności (2010) | 150 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wiewiórki | |
| Położenie na mapie Polski  Wiewiórki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wiewiórki (niem. Eichhorn) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 150 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Wiewiórki, Deksyty i Weskajmy. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marta Jadacka.
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 17 km na zachód od Bartoszyc i 5 km na wschód od Górowa Iławeckiego; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 512. Na wschód od wsi, w rozwidleniu strumieni Elma i Goska (Gąska), znajduje się góra Ilina (staropruskie grodzisko). Wieś zachowała dawny układ owalnicy.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś czynszowa. Podczas wojen polsko-krzyżackich w XV wieku wyludniła się, ale w następnym stuleciu była ponownie zagospodarowywana.
Kościół wybudowano tu prawdopodobnie w XVI wieku. Do 1945 roku był on siedzibą parafii ewangelickiej. W XIX wieku został gruntownie przebudowany, w związku z czym utracił większość dawnych cech, zaś pod koniec II wojny światowej spłonął.
Szkołę we wsi założono wraz z kościołem, a od 1737 roku po reorganizacji oddano ją pod nadzór państwowy. W 1935 roku uczęszczało do niej 59 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie w 1946 roku; jej organizatorem i pierwszym kierownikiem był Antoni Krakowiak, a w późniejszym czasie do rozwoju placówki znacznie przyczynił się nauczyciel Stanisław Ołdziej.
Po 1945 roku Wiewiórki stały się siedzibą sołectwa. Przy wsi działały trzy państwowe gospodarstwa rolne: PGR Bądle, PGR Nowa Karczma i PGR Weskajmy. W 1978 roku wieś miała 40 indywidualnych gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 417 ha. Pięć lat później spis powszechny wykazał tu 36 budynków mieszkalnych, a ponadto: punkt biblioteczny, boisko sportowe, salę kinową na 50 miejsc; działały też dwa prywatne zakłady: stolarski i kowalski.
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
- 1857 – 465 osób
- 1933 – 389 osób
- 1939 – 337 osób
- 1983 – 213 osób
Zabytki
- kościół wraz z cmentarzem przykościelnym (kościół wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków, lecz obecnie nie istnieje)
- budynek dawnej szkoły z końca XIX wieku (nr 32)
- liczne przykłady budownictwa wiejskiego z drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku (domy i budynki gospodarcze)
- budynek dawnej remizy z lat 20. XX wieku, obecnie budynek gospodarczy
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, około 300 m od wsi, na wzgórzu; zaniedbany
- dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, w centrum wsi, na wzgórzu
Przypisy
Bibliografia
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [5.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
