Gawliki Wielkie

Gawliki Wielkie
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	481
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	11-510
Tablice rejestracyjne	NGI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gawliki Wielkie
Położenie na mapie Polski Gawliki Wielkie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gawliki Wielkie (niem. Gross Gablick) – wieś sołecka we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, położona w powiecie giżyckim, w północnej części gminy Wydminy. W latach 1975-1998 Gawliki Wielkie administracyjnie należały do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 481 mieszkańców. Obecnie sołtysem wsi jest Dorota Malesa.

Położenie

Gawliki Wielkie od północy bezpośrednio graniczą z jeziorem Gawlik, które pod względem powierzchni stanowi największy zbiornik wodny w gminie Wydminy. Położone są w odległości ok. 5 km od Wydmin.

Dzieje miejscowości

Cmentarz w Gawlikach Wielkich z czasów I wojny Światowej. Źródło: www.rowery.olsztyn.pl [15.09.2013]

W 1547 roku starosta straduński sprzedał Marcinowi Szarejce i Stańkowi sześć włók sołeckich, przeznaczonych na lokację wsi czynszowej na sześćdziesięciu włókach nad jeziorem Gawlik. W 1600 roku wieś była zamieszkana tylko przez Polaków.

Przed I wojną światową wybudowano w Gawlikach Wielkich cegielnię. Nieopodal znajdowały się kaflarnia i fabryka cementu. Zakład mleczarski powstał w 1937roku. Według spisu z 17 maja 1939 roku wieś liczyła 748 mieszkańców.

1 listopada 1945 roku została otworzona szkoła, której organizatorem i pierwszym kierownikiem był Henryk Monkiewicz. Szkoła liczyła wówczas 52 uczniów. W roku szkolnym 1950/1951 była to już szkoła z siedmioma klasami, ze 140 uczniami oraz 4 nauczycielami. W roku szkolnym 1972/73 w szkole uczyło 7 nauczycieli i było 195 uczniów. Rozbudowano wówczas gmach szkolny. Ponadto w niedługim czasie przydzielono szkole w Gawlikach Wielkich jako filię szkołę w Grądzkich. Razem z nią w roku szkolnym 1974/75 liczyła 207 uczniów i 12 nauczycieli.

W latach 1954-72 wieś była siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. Następnie podlegała Urzędowi Gminy w Wydminach. Według spisu z 1970 roku w miejscowości znajdowały się 104 budynki mieszkalne oraz zamieszkiwało ją 588 osób. Składała się ze 119 gospodarstw o łącznym obszarze 1159 ha. Mleczarnię, która została zdewastowana podczas działań wojennych, uruchomiono ponownie w 1958 roku. Pierwszym kierownikiem został Roman Buraczyński. W 1970 roku było tu zatrudnionych 23 pracowników.

Mleczarnia produkowała masło i sery oraz kazeinę. W 1976 roku zatrudniono tu 35 pracowników, a stanowisko kierownika przejął Kazimierz Jemielity. W spisie z 1970 roku znajduje się wzmianka dotycząca elektrycznego oświetlenia ulic, ponadto jest informacja o bibliotece, klubie, świetlicy, remizie strażackiej, boisku sportowym oraz sali kinowej na 150 osób. We wsi działała także kuźnia i zakład zduński.

Zabytki

• cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku
• cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej (pochowano tutaj 45 żołnierzy niemieckich i 142 rosyjskich)
• dom (o numerze 45) murowany, z czerwonej cegły, z przełomu XIX/XX wieku

Gospodarka

Na terenie wsi znajduje się tartak, zlewnia mleka, warsztat samochodowy, w sezonie letnim skup ziół. Ponadto w okolicy są 2 punkty sprzedaży pasz, 3 punkty skupu bydła i trzody chlewnej oraz punkt usług weterynaryjnych.

Bibliografia

Gabliki w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 2, red. F. Sulimierski, Warszawa 1881.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
Olsztyńska Strona Rowerowa [15.09.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [11.07.2014]
Wrota Warmii i Mazur [11.07.2014]