Małszewo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Małszewo | |nazwa = Małszewo | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Małszewa | |dopełniacz wsi = Małszewa | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Malszewo.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kapliczka w Małszewie.<br>Fot. S. Czachorowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kapliczka_malszewo_%282%29.JPG Commons Wikimedia] [15.09.2014] |
| − | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = szczycieński | |powiat = szczycieński | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Małszewo''' (niem. ''Malschöwen'', od 1938 r. ''Malshöfen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński | powiecie szczycieńskim]], w [[Jedwabno (gmina wiejska)|gminie Jedwabno]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 179 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jarosław Pokrzywnicki]]<ref>[http://www.jedwabno.pl/solectwa/ Strona Gminy Jedwabno] [10.09.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży na południowo-zachodnim brzegu [[Jezioro Małszewskie|Jeziora Małszewskiego]], 7 km na północ od [[Jedwabno|Jedwabna]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Przed przybyciem [[Zakon Krzyżacki |Krzyżaków]] okolice te zamieszkiwało plemię [[Galindowie|Galindów]]. Przy leśnej drodze z Małszewa do [[Dłużek|Dłużka]] znajdowało się [[Prusowie |pruskie]] grodzisko na górze zwanej [[Zamkowa Góra|Zamkową]]. Wieś została założona w 1383 roku na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] na 50 łanach nadanych braciom, niejakiemu Janowi i Jakubowi. Jej nazwa pochodzi od jeziora, nad którym ją założono, w języku Prusów zwanego ''Malsobe''. W 1447 roku jeden z kolejnych właścicieli – Jurga z Bratjan – zamienił Małszewo na 52 łany w [[Turznica|Turznicy]] ([[Powiat ostródzki |powiat ostródzki]]), [[Zakon Krzyżacki]] przekształcił zaś ją w [[Wieś czynszowa|wieś czynszową]] i w części ziemiańską. Już przed 1511 rokiem istniała we wsi karczma, a w 1601 roku odnotowany został młyn, który prawdopodobnie działał już wcześniej. W późniejszym czasie ziemianie z Małszewa otrzymali prawo połowu ryb na Jeziorze Małszewskim. |
| − | + | W wyniku działań wojennych podczas [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] miejscowość została zniszczona w 10%. Na początku lat 50. utworzono tu [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. | |
| + | Małszewo wykorzystuje swe położenie i zwraca się ku turystyce. Znajduje się tu wiele domków letniskowych. | ||
| + | |||
| + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1782 – 46 gospodarstw | + | *1782 r. – 46 gospodarstw |
| − | 1818 – 219 osób,49 gospodarstw | + | *1818 r. – 219 osób, 49 gospodarstw |
| − | 1939 – 397 osób | + | *1939 r. – 397 osób |
| − | 1954 – 246 | + | *1954 r. – 246 osób |
| − | |||
| − | |||
| + | *2010 r. – 167 osób | ||
| + | ==Kultura== | ||
| + | W latach 80. XX wieku działała tu [[Kapela „Mazurskie Pofajdoki” z Małszewa | kapela ludowa „Mazurskie Pofajdoki” ]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | * | + | *unikatowa drewniana [[Karczma w Małszewie|karczma]] z 1813 roku (lub z końca XVIII wieku), złożona z dwóch przylegających do siebie budynków: karczmy i stajni. |
| + | *drewniany [[Młyn w Małszewie|młyn]] wodny nad strumieniem | ||
| + | *kilka drewnianych chałup (m.in. nr 7 i 8) | ||
| − | + | ==Turystyka== | |
| + | *czerwony szlak rowerowy o długości 25,5 km – przebieg trasy: [[Olsztyn]] – [[Szczęsne]] – [[Klewki]] – [[Kaborno]] – [[Nowa Wieś]] – [[Kopanki]] – [[Łajs]] – Małszewo | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2011.<br/> | |
| − | + | Ambroziak Sławomir, ''Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór)'', Rocznik Mazurski, t. 5, 2001, ss. 3–30.<br/> | |
| − | + | Ambroziak Sławomir, ''Historia gminy Jedwabno'', [http://www.jedwabno.pl/historia/ Strona Gminy Jedwabno] [22.08.2013]<br/> | |
| − | + | Ambroziak Sławomir, ''Z dziejów gminy Jedwabno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 7–15.<br/> | |
| − | + | Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br/> | |
| − | + | ''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [22.08.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [22.08.2013] | |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 83: | Linia 83: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat szczycieński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Jedwabno (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1301-1400]] |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 07:10, 5 paź 2020
| Małszewo | |
| | |
![Kapliczka w Małszewie.Fot. S. Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia [15.09.2014]](/index.php/Plik:Malszewo.jpg) Kapliczka w Małszewie.
Fot. S. Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia [15.09.2014] | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Jedwabno |
| Liczba ludności (2010) | 179 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-122 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Małszewo | |
| Położenie na mapie Polski  Małszewo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Małszewo (niem. Malschöwen, od 1938 r. Malshöfen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Jedwabno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 179 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jarosław Pokrzywnicki[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Małszewskiego, 7 km na północ od Jedwabna.
Dzieje miejscowości
Przed przybyciem Krzyżaków okolice te zamieszkiwało plemię Galindów. Przy leśnej drodze z Małszewa do Dłużka znajdowało się pruskie grodzisko na górze zwanej Zamkową. Wieś została założona w 1383 roku na prawie chełmińskim na 50 łanach nadanych braciom, niejakiemu Janowi i Jakubowi. Jej nazwa pochodzi od jeziora, nad którym ją założono, w języku Prusów zwanego Malsobe. W 1447 roku jeden z kolejnych właścicieli – Jurga z Bratjan – zamienił Małszewo na 52 łany w Turznicy (powiat ostródzki), Zakon Krzyżacki przekształcił zaś ją w wieś czynszową i w części ziemiańską. Już przed 1511 rokiem istniała we wsi karczma, a w 1601 roku odnotowany został młyn, który prawdopodobnie działał już wcześniej. W późniejszym czasie ziemianie z Małszewa otrzymali prawo połowu ryb na Jeziorze Małszewskim. W wyniku działań wojennych podczas II wojny światowej miejscowość została zniszczona w 10%. Na początku lat 50. utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne. Małszewo wykorzystuje swe położenie i zwraca się ku turystyce. Znajduje się tu wiele domków letniskowych.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
- 1782 r. – 46 gospodarstw
- 1818 r. – 219 osób, 49 gospodarstw
- 1939 r. – 397 osób
- 1954 r. – 246 osób
- 2010 r. – 167 osób
Kultura
W latach 80. XX wieku działała tu kapela ludowa „Mazurskie Pofajdoki” .
Zabytki
- unikatowa drewniana karczma z 1813 roku (lub z końca XVIII wieku), złożona z dwóch przylegających do siebie budynków: karczmy i stajni.
- drewniany młyn wodny nad strumieniem
- kilka drewnianych chałup (m.in. nr 7 i 8)
Turystyka
- czerwony szlak rowerowy o długości 25,5 km – przebieg trasy: Olsztyn – Szczęsne – Klewki – Kaborno – Nowa Wieś – Kopanki – Łajs – Małszewo
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
Ambroziak Sławomir, Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór), Rocznik Mazurski, t. 5, 2001, ss. 3–30.
Ambroziak Sławomir, Historia gminy Jedwabno, Strona Gminy Jedwabno [22.08.2013]
Ambroziak Sławomir, Z dziejów gminy Jedwabno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 7–15.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [22.08.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Jedwabno [10.09.2013]
