Chwalęcin: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
 
−
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
−
|nazwa                = Sadowo
+
|nazwa                = Chwalęcin
−
  |herb wsi              =
+
  |herb wsi              =
−
  |flaga wsi            =
+
  |flaga wsi            =
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
−
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe 
+
  |dopełniacz wsi        = Chwalęcina   
−
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              = chwalecin.jpg
−
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe   
+
  |opis zdjęcia          = Źródło: [http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu]
 
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
−
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
−
  |powiat                = olsztyński
+
  |powiat                = lidzbarski
−
  |gmina                =Biskupiec
+
  |gmina                = Orneta
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
−
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 65
−
  |rok                  =  
+
  |rok                  = 2010
−
  |strefa numeracyjna    =(+48) 89
+
  |strefa numeracyjna    =
−
  |kod pocztowy          =11-010
+
  |kod pocztowy          =
−
  |tablice rejestracyjne = NOL
+
  |tablice rejestracyjne =
 
  |SIMC                  =
 
  |SIMC                  =
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
−
  |stopniN = 54 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 54 |minutN = 09 |sekundN = 42
−
  |stopniE = 21 |minutE = |sekundE = 02
+
  |stopniE = 20 |minutE = 01 |sekundE = 23
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
−
}}
+
}}<br/>
−
<big>''' Sadowo – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec.
+
[[image:chwalecinc.jpg|thumb|right|290px|Pozostałości dawnego cmentarza we wsi.<br>Źródło: [http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu]]]
 +
''' Chwalęcin ''' (niem. ''Stegmannsdorf'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat lidzbarski|powiecie lidzbarskim]], w [[Orneta (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orneta]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. Wieś w 2010 roku liczyła 65 mieszkańców<ref>łącznie Chwalęcin i [[Welza]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Andrzej Mindza]]<ref>[http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta] [03.07.2014]</ref>.
 +
<br/><br/>
 +
 
 +
== Położenie ==
 +
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Ornecka|Równinie Orneckiej]], nad [[Rzeka Młyńska Struga|Młyńską Strugą]] – dopływem [[Rzeka Pasłęka|Pasłęki]]; 10 km na północny zachód od [[Orneta|Ornety]], na północ od drogi wojewódzkiej nr 509, w pobliżu granicy z [[Powiat braniewski|powiatem braniewskim]].
 +
<br/>
  
−
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim.
+
== Dzieje miejscowości ==
 +
Wieś została założona w 1349 roku przez kapitułę warmińską na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Przed [[Wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|ostatnią wojną polsko–krzyżacką]] akcją osadniczą na terenie [[Komornictwo| komornictwa pieniężnieńskiego]] kierował [[lkwim:Mikołaj Kopernik|Mikołaj Kopernik]]; w 1519 roku osadził on chłopów w Chwalęcinie. Niestety, po zniszczeniach wywołanych działaniami wojennymi w latach 1519–1521 wieś trzeba było ponownie zagospodarować. Po I rozbiorze Polski była to [[Wieś królewska|wieś królewska]].  
  
−
<br/>
+
Ozdobą i wizytówką wsi jest [[lkwim: Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie| barokowy kościół]] odpustowy, który wybudowano w latach 1720–1728 na miejscu kaplic z XVI i XVII wieku. Wyposażenie wnętrz pochodzi głównie z XVIII wieku. Otoczony jest dziedzińcem odpustowym zamkniętym murem oraz bramą z 1820 roku.
  
−
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
W latach 50. XX wieku we wsi założono bibliotekę i świetlicę.
  
−
w centralnej części województwa warmińsko – mazurskiego, na pograniczu pojezierzy olsztyńskiego 
+
Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:
−
i mrągowskiego.
 
−
<br/>
 
  
−
=== Dzieje miejscowości ===
+
*1783 r. – 11 gospodarstw rolnych
  
−
+
*1820 r. – 135 osób, 17 gospodarstw rolnych
−
<br/>
 
  
−
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+
*1857 r. – 265 osób
  
−
<br/>
+
*1933 r. – 246 osób
  
 +
*1939 r. – 209 osób, 49 gospodarstw domowych
  
−
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]
+
== Kultura ==
 +
*W miejscowości organizowane były [[lkwim:Bażyńskie Dni Literatury Regionalnej w Braniewie |Bażyńskie Dni Literatury Regionalnej]].
 +
*We wsi realizowany jest projekt [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]] pod nazwą [http://archipelag.ceik.eu/ "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur"].
  
−
=== Zabytki: ===
+
== Zabytki ==
 +
*[[lkwim:Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie|Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego]] – założenie odpustowe wraz z plebanią i kapliczkami
 +
*budynek dawnej szkoły
 +
*domy nr 5 i 7 wraz z budynkami gospodarczymi
  
−
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]
+
==Ciekawostki==
 +
*W latach 1914 – 1918 mieszkańcy wsi, w związku z działaniami wojennymi, zmuszeni byli do ucieczki, ale po zakończeniu I wojny światowej powrócili na swoje ziemie.<ref>http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a</ref>
  
−
<br/>
+
*W 1944 r. we wsi pojawili się uchodźcy z Prus Wschodnich. Rok później okoliczna ludność uciekła, a wieś stała się obozem wojskowym Armii Czerwonej. Po 1945 r. zaczęły się tu osiedlać polskie rodziny i miejscowości nadano polska nazwę Chwalęcin.<ref>http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a</ref>
  
−
=== Bibliografia: ===
+
== Bibliografia ==
 +
''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br>
 +
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br>
 +
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br>
 +
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [12.11.2013]<br>
 +
[http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I] [12.11.2013]<br>
 +
[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br>
 +
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]<br>
 +
[http://www.mapa.nocowanie.pl/ Nocowanie.pl] [03.07.2014]<br>
 +
[http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta] [03.07.2014]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
−
<references/>
+
<references/>
−
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
−
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat lidzbarski]]  
−
 
+
[[Kategoria: Orneta (gmina miejsko-wiejska)]]  
−
 
+
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
−
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: wieś sołecka]] [[Kategoria: powiat olsztyński]] [[Kategoria: gmina Biskupiec]]
+
[[Kategoria: 1301-1400]]
−
[[Użytkownik:Emes|Emes]] ([[Dyskusja użytkownika:Emes|dyskusja]]) 14:20, 7 lis 2013 (CET)
 

Aktualna wersja na dzień 09:31, 27 gru 2020

Chwalęcin
Źródło: archipelag.ceik.eu
Źródło: archipelag.ceik.eu
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat lidzbarski
Gmina Orneta
Liczba ludności (2010) 65
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Chwalęcin
Chwalęcin
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Chwalęcin
Chwalęcin
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Pozostałości dawnego cmentarza we wsi.
Źródło: archipelag.ceik.eu

Chwalęcin (niem. Stegmannsdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Orneta. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 65 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Mindza[2].

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Orneckiej, nad Młyńską Strugą – dopływem Pasłęki; 10 km na północny zachód od Ornety, na północ od drogi wojewódzkiej nr 509, w pobliżu granicy z powiatem braniewskim.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1349 roku przez kapitułę warmińską na prawie chełmińskim. Przed ostatnią wojną polsko–krzyżacką akcją osadniczą na terenie komornictwa pieniężnieńskiego kierował Mikołaj Kopernik; w 1519 roku osadził on chłopów w Chwalęcinie. Niestety, po zniszczeniach wywołanych działaniami wojennymi w latach 1519–1521 wieś trzeba było ponownie zagospodarować. Po I rozbiorze Polski była to wieś królewska.

Ozdobą i wizytówką wsi jest barokowy kościół odpustowy, który wybudowano w latach 1720–1728 na miejscu kaplic z XVI i XVII wieku. Wyposażenie wnętrz pochodzi głównie z XVIII wieku. Otoczony jest dziedzińcem odpustowym zamkniętym murem oraz bramą z 1820 roku.

W latach 50. XX wieku we wsi założono bibliotekę i świetlicę.

Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:

  • 1783 r. – 11 gospodarstw rolnych
  • 1820 r. – 135 osób, 17 gospodarstw rolnych
  • 1857 r. – 265 osób
  • 1933 r. – 246 osób
  • 1939 r. – 209 osób, 49 gospodarstw domowych

Kultura

Zabytki

Ciekawostki

  • W latach 1914 – 1918 mieszkańcy wsi, w związku z działaniami wojennymi, zmuszeni byli do ucieczki, ale po zakończeniu I wojny światowej powrócili na swoje ziemie.[3]
  • W 1944 r. we wsi pojawili się uchodźcy z Prus Wschodnich. Rok później okoliczna ludność uciekła, a wieś stała się obozem wojskowym Armii Czerwonej. Po 1945 r. zaczęły się tu osiedlać polskie rodziny i miejscowości nadano polska nazwę Chwalęcin.[4]

Bibliografia

Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [12.11.2013]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Nocowanie.pl [03.07.2014]
Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta [03.07.2014]

Przypisy

  1. ↑ łącznie Chwalęcin i Welza
  2. ↑ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta [03.07.2014]
  3. ↑ http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a
  4. ↑ http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a


Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Chwalęcin&oldid=157319”