Chwalęcin: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zobacz też) |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Chwalęcin | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Chwalęcina |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = chwalecin.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Źródło: [http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = lidzbarski | |powiat = lidzbarski | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 65 | + | |liczba ludności = 65 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Chwalęcin ''' (niem. ''Stegmannsdorf'') – | + | [[image:chwalecinc.jpg|thumb|right|290px|Pozostałości dawnego cmentarza we wsi.<br>Źródło: [http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu]]] |
| − | + | ''' Chwalęcin ''' (niem. ''Stegmannsdorf'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat lidzbarski|powiecie lidzbarskim]], w [[Orneta (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orneta]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. Wieś w 2010 roku liczyła 65 mieszkańców<ref>łącznie Chwalęcin i [[Welza]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Andrzej Mindza]]<ref>[http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta] [03.07.2014]</ref>. | |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Ornecka|Równinie Orneckiej]], nad [[Rzeka Młyńska Struga|Młyńską Strugą]] – dopływem [[Rzeka Pasłęka|Pasłęki]]; 10 km na północny zachód od [[Orneta|Ornety]], na północ od drogi wojewódzkiej nr 509, w pobliżu granicy z [[Powiat braniewski|powiatem braniewskim]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została założona w 1349 roku przez kapitułę warmińską na [[ | + | Wieś została założona w 1349 roku przez kapitułę warmińską na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Przed [[Wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|ostatnią wojną polsko–krzyżacką]] akcją osadniczą na terenie [[Komornictwo| komornictwa pieniężnieńskiego]] kierował [[lkwim:Mikołaj Kopernik|Mikołaj Kopernik]]; w 1519 roku osadził on chłopów w Chwalęcinie. Niestety, po zniszczeniach wywołanych działaniami wojennymi w latach 1519–1521 wieś trzeba było ponownie zagospodarować. Po I rozbiorze Polski była to [[Wieś królewska|wieś królewska]]. |
| − | Ozdobą i wizytówką wsi jest barokowy kościół odpustowy, który wybudowano w latach | + | Ozdobą i wizytówką wsi jest [[lkwim: Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie| barokowy kościół]] odpustowy, który wybudowano w latach 1720–1728 na miejscu kaplic z XVI i XVII wieku. Wyposażenie wnętrz pochodzi głównie z XVIII wieku. Otoczony jest dziedzińcem odpustowym zamkniętym murem oraz bramą z 1820 roku. |
W latach 50. XX wieku we wsi założono bibliotekę i świetlicę. | W latach 50. XX wieku we wsi założono bibliotekę i świetlicę. | ||
| + | Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach: | ||
| − | + | *1783 r. – 11 gospodarstw rolnych | |
| − | + | *1820 r. – 135 osób, 17 gospodarstw rolnych | |
| − | + | *1857 r. – 265 osób | |
| − | + | *1933 r. – 246 osób | |
| − | + | *1939 r. – 209 osób, 49 gospodarstw domowych | |
| − | + | == Kultura == | |
| − | + | *W miejscowości organizowane były [[lkwim:Bażyńskie Dni Literatury Regionalnej w Braniewie |Bażyńskie Dni Literatury Regionalnej]]. | |
| + | *We wsi realizowany jest projekt [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]] pod nazwą [http://archipelag.ceik.eu/ "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur"]. | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[ | + | *[[lkwim:Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie|Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego]] – założenie odpustowe wraz z plebanią i kapliczkami |
| − | * | + | *budynek dawnej szkoły |
| − | * | + | *domy nr 5 i 7 wraz z budynkami gospodarczymi |
| − | < | + | |
| + | ==Ciekawostki== | ||
| + | *W latach 1914 – 1918 mieszkańcy wsi, w związku z działaniami wojennymi, zmuszeni byli do ucieczki, ale po zakończeniu I wojny światowej powrócili na swoje ziemie.<ref>http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a</ref> | ||
| + | |||
| + | *W 1944 r. we wsi pojawili się uchodźcy z Prus Wschodnich. Rok później okoliczna ludność uciekła, a wieś stała się obozem wojskowym Armii Czerwonej. Po 1945 r. zaczęły się tu osiedlać polskie rodziny i miejscowości nadano polska nazwę Chwalęcin.<ref>http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a</ref> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.<br> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka ewidencja zabytków] [12.11.2013]<br> | |
| − | + | [http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I] [12.11.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]<br> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]<br> | |
| − | <br/ | + | [http://www.mapa.nocowanie.pl/ Nocowanie.pl] [03.07.2014]<br> |
| + | [http://orneta-umig.bip-wm.pl/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta] [03.07.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 80: | Linia 85: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat lidzbarski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Orneta (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] |
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:31, 27 gru 2020
| Chwalęcin | |
| | |
 Źródło: archipelag.ceik.eu
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | lidzbarski |
| Gmina | Orneta |
| Liczba ludności (2010) | 65 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Chwalęcin | |
| Położenie na mapie Polski  Chwalęcin | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Chwalęcin (niem. Stegmannsdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Orneta. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 65 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Mindza[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Orneckiej, nad Młyńską Strugą – dopływem Pasłęki; 10 km na północny zachód od Ornety, na północ od drogi wojewódzkiej nr 509, w pobliżu granicy z powiatem braniewskim.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1349 roku przez kapitułę warmińską na prawie chełmińskim. Przed ostatnią wojną polsko–krzyżacką akcją osadniczą na terenie komornictwa pieniężnieńskiego kierował Mikołaj Kopernik; w 1519 roku osadził on chłopów w Chwalęcinie. Niestety, po zniszczeniach wywołanych działaniami wojennymi w latach 1519–1521 wieś trzeba było ponownie zagospodarować. Po I rozbiorze Polski była to wieś królewska.
Ozdobą i wizytówką wsi jest barokowy kościół odpustowy, który wybudowano w latach 1720–1728 na miejscu kaplic z XVI i XVII wieku. Wyposażenie wnętrz pochodzi głównie z XVIII wieku. Otoczony jest dziedzińcem odpustowym zamkniętym murem oraz bramą z 1820 roku.
W latach 50. XX wieku we wsi założono bibliotekę i świetlicę.
Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:
- 1783 r. – 11 gospodarstw rolnych
- 1820 r. – 135 osób, 17 gospodarstw rolnych
- 1857 r. – 265 osób
- 1933 r. – 246 osób
- 1939 r. – 209 osób, 49 gospodarstw domowych
Kultura
- W miejscowości organizowane były Bażyńskie Dni Literatury Regionalnej.
- We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".
Zabytki
- Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego – założenie odpustowe wraz z plebanią i kapliczkami
- budynek dawnej szkoły
- domy nr 5 i 7 wraz z budynkami gospodarczymi
Ciekawostki
- W latach 1914 – 1918 mieszkańcy wsi, w związku z działaniami wojennymi, zmuszeni byli do ucieczki, ale po zakończeniu I wojny światowej powrócili na swoje ziemie.[3]
- W 1944 r. we wsi pojawili się uchodźcy z Prus Wschodnich. Rok później okoliczna ludność uciekła, a wieś stała się obozem wojskowym Armii Czerwonej. Po 1945 r. zaczęły się tu osiedlać polskie rodziny i miejscowości nadano polska nazwę Chwalęcin.[4]
Bibliografia
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [12.11.2013]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
Nocowanie.pl [03.07.2014]
Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta [03.07.2014]
Przypisy
- ↑ łącznie Chwalęcin i Welza
- ↑ Strona Urzędu Miasta i Gminy Orneta [03.07.2014]
- ↑ http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a
- ↑ http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=13&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=7c0c6b3312287404c7a7579319dc5e7a
