Barciany: Różnice pomiędzy wersjami

	Barciany
Herb Barcian	Flaga Barcian
	; Zamek w Barcianach. Fot. Ralf Lotys. Źródło: commons.wikimedia.org [14.12.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Barciany
Liczba ludności (2009)	1227
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ; Barciany
	Położenie na mapie Polski ; Barciany
	{{#invoke:Koordynaty\|szablon}}

[wersja nieprzejrzana]

[wersja zweryfikowana]

Aktualna wersja na dzień 11:44, 5 cze 2024

Barciany (niem. Barten) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim w powiecie kętrzyńskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Barciany. W 2009 roku miejscowość liczyła 1227 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje Marta Kamińska^[1]. Sołtysem sołectwa Barciany jest Elżbieta Wawryszuk^[2].

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość jest położona w odległości 17 km od Kętrzyna.

Dzieje miejscowości

Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny. Fot. Ralf Lotys. Źródło: commons.wikimedia.org [14.12.2014]

Obszar wsi i okolic w czasach przedkrzyżackich był zamieszkany przez pruskie plemię Bartów. Początek rozwoju osadnictwa krzyżackiego na terenie Barcian datowany jest na lata 1335–1341. W tym okresie funkcję wielkiego mistrza krzyżackiego sprawował Dietrich von Altenburg. Barciany, a właściwie obszar wokół krzyżackiej strażnicy, zasiedliła ludność pruska. Strażnica została wzniesiona w 1325 roku. Głównym przeciwnikiem Krzyżaków byli w tym okresie Litwini. Osada wyrosła na podgrodziu miała handlowo-rzemieślniczy charakter. Wokół strażnicy zakładano również dobra służebne, niewielkie majątki należące do rycerzy. Strażnica w Barcianach weszła w skład komturstwa z siedzibą w Sątocznie. Prawdopodobnie w czasie najazdu Litwinów w 1347 roku osada wraz z strażnicą uległy zniszczeniu.

W drugiej połowie XIV wieku ostatecznie ukończono budowę murowanego zamku w Barcianach. Pod koniec tego stulecia wzniesiono kościół. W 1419 roku Barciany posiadały 9 karczem. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej zamek pozostał w rękach zakonu. Po 1525 roku Barciany zostały przekształcone w książęcy majątek ziemski. W XVI wieku przy miejscowej świątyni działała szkoła. W 1628 roku Barciany otrzymały prawa miejskie.

W XVIII wieku miejscowość miała niemiecki charakter. W 1793 roku Barciany były zamieszkane przez 1342 osoby. W 1803 roku liczba mieszkańców wzrosła do 1390. W XIX wieku w Barcianach wyodrębniła się niewielka wspólnota żydowska. Mieszkańcy wyznania mojżeszowego w większości zajmowali się kupiectwem. W 1890 roku w miejscowości działała poczta, telegraf oraz sąd podległy sądowi rejonowemu w Bartoszycach.

Na początku XX wieku w Barcianach otwarto szpital. W 1915 roku dzierżawcą majątku był Bernhard Pachnio. W okresie międzywojennym funkcjonowały w miejscowości trzy szkoły: gimnazjum dla dziewcząt, szkoła ludowa i szkoła zawodowa. Barciany posiadały połączenie kolejowe z najbliższymi ośrodkami: Kętrzynem i Srokowem. W 1939 roku Barciany liczyły 1541 mieszkańców. 27 stycznia do 1945 roku do miejscowości wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej. Połowa zabudowań Barcian uległa zniszczeniu. W grudniu 1945 roku w miejscowości przebywały aż 1044 osoby, w tym 217 przesiedleńców.

Po zakończeniu II wojny światowej w Barcianach powstał PGR. W roku 2000 miejscowy zamek przeszedł w ręce prywatne.

W miejscowości działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, urząd pocztowy, bank, placówka straży granicznej, stacja paliw.

Gmina Barciany należy do stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania "Barcja", Związku Gmina "Barcja" oraz Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich.

Kultura

Organizacje i stowarzyszenia

Religia

Ludzie związani z miejscowością

Jan Ernest H. Gemmel (1813–1868) – urodzony w Barcianach historyk sztuki
Karol L. Cholevius (1814–1878) – urodzony w Barcianach filolog i badacz literatury niemieckiej
Gustaw Dömpke (1853–1923 ) – urodzony w Barcianach kompozytor muzyki klasycznej
Teodor Gustaw Hoffheinz (1806–1891) – urodzony w Barcianach pastor ewangelicki, teolog

Sport

Gminny Ludowy Klub Sportowy Jurand Barciany

Edukacja

Zabytki

zamek krzyżacki wybudowany w 1. połowie XIV wieku
kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny wzniesiony pod koniec XIV wieku; we wnętrzu zachował się ołtarz główny wykonany w 1643 roku
kaplica cmentarna z 1834 r.

Przypisy

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Górski Karol, Arszyński Marian, Barciany: dzieje zamku i ziemi do połowy XV wieku, Olsztyn 1967.
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [14.12.2014]
jerzysikorski.pl, historia wsi [14.12.2014]
brciany.pl [14.12.2014].
Barciańska Inicjatywa Oświatowa [14.12.2014]
Zespół Szkół w Barcianach [14.12.2014]
Gminny Ośrodek Kultury w Barcianach [14.12.2014]
GLKS Jurand Barciany [14.12.2014]

[1] rciany.pl [14.12.2014]

[2] ttp://www.barciany.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=14&subsub=19&menu=98&strona=1

[1]

[2]

@@ Linia 6: / Linia 6: @@
   |dopełniacz wsi        = Barcian
   |zdjęcie               = Zamek w Barcianach.jpg
-  |opis zdjęcia          = Zamek w Barcianach [http://commons.wikimedia.org/wiki/Barciany#mediaviewer/File:2006-04_Barciany_01.jpg] [dostęp: 14.12.2014]
+  |opis zdjęcia          = Zamek w Barcianach. Fot. Ralf Lotys. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:2006-04_Barciany_01.jpg commons.wikimedia.org] [14.12.2014]
   |rodzaj miejscowości   =
   |województwo           = warmińsko-mazurskie
@@ Linia 28: / Linia 28: @@
   |wikisłownik           =
   |www                   =
-}}<br/>
+}}
-''' Barciany''' (niem. ''Barten'') – wieś gminna położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]] w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Miejscowość jest siedzibą [[gmina Barciany|gminy Barciany]]. W 2009 roku miejscowość liczyła 1227 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje [[Ryszard Kozyra]]<ref>http://www.barciany.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=14&menu=22&strona=1 [dostęp: 14.12.2014]. </ref>.<br/><br/>
+''' Barciany''' (niem. ''Barten'') – wieś gminna położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]] w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Miejscowość jest siedzibą [[Barciany (gmina wiejska)|gminy Barciany]]. W 2009 roku miejscowość liczyła 1227 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje [[Marta Kamińska]]<ref>[http://www.barciany.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=14&menu=22&strona=1 barciany.pl] [14.12.2014]</ref>. Sołtysem sołectwa Barciany jest [[Elżbieta Wawryszuk]]<ref>http://www.barciany.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=14&subsub=19&menu=98&strona=1</ref>.
+<br/><br/>
 == Charakterystyka fizjograficzna ==
 Miejscowość jest położona w odległości 17 km od [[Kętrzyn|Kętrzyna]].
@@ Linia 36: / Linia 36: @@
 == Dzieje miejscowości ==
+[[File:Barciany.Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny.jpg|thumb|290 px|right|Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny. Fot. Ralf Lotys. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:2006-04_Barciany_04.jpg commons.wikimedia.org] [14.12.2014] ]]
+Obszar wsi i okolic w czasach przedkrzyżackich był zamieszkany przez [[Prusowie|pruskie]] plemię [[Bartowie|Bartów]]. Początek rozwoju osadnictwa [[Zakon krzyżacki|krzyżackiego]] na terenie Barcian datowany jest na lata 1335–1341. W tym okresie funkcję wielkiego mistrza krzyżackiego sprawował [[Dietrich von Altenburg|Dietrich von Altenburg]]. Barciany, a właściwie obszar wokół krzyżackiej strażnicy, zasiedliła ludność pruska. Strażnica została wzniesiona w 1325 roku. Głównym przeciwnikiem Krzyżaków byli w tym okresie Litwini. Osada wyrosła na podgrodziu miała handlowo-rzemieślniczy charakter. Wokół strażnicy zakładano również dobra służebne, niewielkie majątki należące do rycerzy. Strażnica w Barcianach weszła w skład komturstwa z siedzibą w [[Sątoczno|Sątocznie]]. Prawdopodobnie w czasie najazdu Litwinów w 1347 roku osada wraz z strażnicą uległy zniszczeniu.
+W drugiej połowie XIV wieku ostatecznie ukończono budowę murowanego zamku w Barcianach. Pod koniec tego stulecia wzniesiono kościół. W 1419 roku Barciany posiadały 9 karczem. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej zamek pozostał w rękach zakonu. Po 1525 roku Barciany zostały przekształcone w książęcy majątek ziemski. W XVI wieku przy miejscowej świątyni działała szkoła. W 1628 roku Barciany otrzymały prawa miejskie.
+W XVIII wieku miejscowość miała niemiecki charakter. W 1793 roku Barciany były zamieszkane przez 1342 osoby. W 1803 roku liczba mieszkańców wzrosła do 1390. W XIX wieku w Barcianach wyodrębniła się niewielka wspólnota żydowska. Mieszkańcy wyznania mojżeszowego w większości zajmowali się kupiectwem. W 1890 roku w miejscowości działała poczta, telegraf oraz sąd podległy sądowi rejonowemu w [[Bartoszyce|Bartoszycach]].
+Na początku XX wieku w Barcianach otwarto szpital. W 1915 roku dzierżawcą majątku był Bernhard Pachnio. W okresie międzywojennym funkcjonowały w miejscowości trzy szkoły: gimnazjum dla dziewcząt, szkoła ludowa i szkoła zawodowa. Barciany posiadały połączenie kolejowe z najbliższymi ośrodkami: [[Kętrzyn|Kętrzynem]] i [[Srokowo|Srokowem]]. W 1939 roku Barciany liczyły 1541 mieszkańców. 27 stycznia do 1945 roku do miejscowości wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej. Połowa zabudowań Barcian uległa zniszczeniu. W grudniu 1945 roku w miejscowości przebywały aż 1044 osoby, w tym 217 przesiedleńców.
+Po zakończeniu II wojny światowej w Barcianach powstał [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)|PGR]]. W roku 2000 miejscowy zamek przeszedł w ręce prywatne.
-[[File:Barciany.Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny.jpg|thumb|242 px|left|Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny [http://commons.wikimedia.org/wiki/Barciany#mediaviewer/File:2006-04_Barciany_04.jpg] [dostęp: 14.12.2014]]]
 W miejscowości działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, urząd pocztowy, bank, placówka straży granicznej, stacja paliw.
-Gmina Barciany należy do stowarzyszenia [[Lokalna Grupa Działania "Barcja"]], [[Związek Gmin "Barcja"|Związku Gmina "Barcja"]] oraz [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]]
-<br/>
+Gmina Barciany należy do stowarzyszenia [[Lokalna Grupa Działania "Barcja"]], [[Związek Gmin "Barcja"|Związku Gmina "Barcja"]] oraz [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]].
 ==Kultura==
@@ Linia 49: / Linia 59: @@
 *[[lkwim:Przegląd Teatralny Najlepsi we wspólnym działaniu|Przegląd Teatralny "Najlepsi we wspólnym działaniu"]]
 *[[lkwim:Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny Jaka bede…|Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny "Jaka bede…"]] 1989-2003
-<br/>
 ==Organizacje i stowarzyszenia==
 *[[Barciańska Inicjatywa Oświatowa]]
@@ Linia 57: / Linia 65: @@
 *[[Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych i Ich Rodzin im. Ojca Pio w Barcianach|Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych i Ich Rodzin im. Ojca Pio]]
 *[[Stowarzyszenie "Iskierka Nadziei" w Barcianach|Stowarzyszenie "Iskierka Nadziei"]]
-<br/>
 ==Religia==
 *[[Parafia pw. Niepokalanego Serca Maryi w Barcianach]]
-*[[Kaplica w Barcianach|Kaplica]] podległa [[Parafia Ewangelicko-Augsburskiej w Kętrzynie|parafii Ewagelicko-Augsburskiej w Kętrzynie]]
+*[[Kaplica w Barcianach|kaplica]] podległa [[Parafia ewangelicko-augsburska w Kętrzynie|parafii ewangelicko-augsburskiej w Kętrzynie]]
-<br/>
+==Ludzie związani z miejscowością==
+*[[Jan Ernest H. Gemmel]] (1813–1868) – urodzony w Barcianach historyk sztuki
+*[[Karol Cholevius|Karol L. Cholevius]] (1814–1878) – urodzony w Barcianach filolog i badacz literatury niemieckiej
+*[[Gustaw Dömpke]] (1853–1923 ) – urodzony w Barcianach kompozytor muzyki klasycznej
+*[[Teodor Hoffheinz|Teodor Gustaw Hoffheinz]] (1806–1891) – urodzony w Barcianach pastor ewangelicki, teolog
 ==Sport==
-*[[Gminny Ludowy Klub Sportowy „Jurand” Barciany]]
+*[[Gminny Ludowy Klub Sportowy Jurand Barciany]]
-<br/>
 == Edukacja ==
 *[[Szkoła Podstawowa im. Straży Granicznej w Barcianach|Szkoła Podstawowa im. Straży Granicznej]]
 *[[Gimnazjum Publiczne w Barcianach|Gimnazjum Publiczne]]
-<br/>
 == Zabytki ==
-*[[lkwim:Zamek w Barcianach|Zamek krzyżacki]] wybudowany w 1. połowie XIV wieku
+*[[lkwim:Zamek w Barcianach|zamek krzyżacki]] wybudowany w 1. połowie XIV wieku
-*[[lkwim:Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Barcianach|Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny]] wzniesiony pod koniec XIV wieku; we wnętrzu zachował się [[lkwim:Ołtarz główny z kościoła pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Barcianach| ołtarz główny]] wykonany w 1643 roku
+*[[lkwim:Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Barcianach|kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny]] wzniesiony pod koniec XIV wieku; we wnętrzu zachował się [[lkwim:Ołtarz główny z kościoła pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Barcianach| ołtarz główny]] wykonany w 1643 roku
-*Kaplica cmentarna z 1834 r.
+*kaplica cmentarna z 1834 r.
+{{Przypisy}}
-<br/>
+<references/>
 == Bibliografia ==
-#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
+Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/>
-#Górski Karol, Arszyński Marian, ''Barciany: dzieje zamku i ziemi do połowy XV wieku'', Olsztyn 1967.
+Górski Karol, Arszyński Marian, ''Barciany: dzieje zamku i ziemi do połowy XV wieku'', Olsztyn 1967.<br/>
-#''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1978.
+''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1978.<br/>
-#''Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.
+''Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.<br/>
-#Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.
+Rzempołuch Andrzej, ''Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1992.<br/>
-#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
+''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
-#[http://stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=6228&p_token=0.14971882130889413|Bank Danych Lokalnych GUS] [dostęp: 14.12.2014].
+[http://stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=6228&p_token=0.14971882130889413 Bank Danych Lokalnych GUS] [14.12.2014]<br/>
-#[http://www.jerzysikorski.pl/historia-wsi-barciany| Historia wsi Barciany] [dostęp: 14.12.2014].
+[http://www.jerzysikorski.pl/historia-wsi-barciany jerzysikorski.pl, historia wsi ] [14.12.2014]<br/>
-#[http://www.barciany.pl/asp/pl_start.asp?ref=1&typ=13&menu=84&strona=1&schemat=| Gminny Portal Internetowy]] [dostęp: 14.12.2014].
+[http://www.barciany.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=14&subsub=15&menu=85&strona=1#sdfootnote2sym brciany.pl] [14.12.2014].<br/>
-#[http://www.bio-barciany.org.pl| Barciańska Inicjatywa Oświatowa] [dostęp: 14.12.2014].
+[http://www.bio-barciany.org.pl Barciańska Inicjatywa Oświatowa] [14.12.2014]<br/>
-#[http://szkolabarciany.edupage.org| Zespół Szkół w Barcianach] [dostęp: 14.12.2014].
+[http://szkolabarciany.edupage.org Zespół Szkół w Barcianach] [14.12.2014]<br/>
-#[http://gok.barciany.pl/asp/pl_start.asp?typ=1&submenu=2&menu=2&strona=1| Gminny Ośrodek Kultury w Barcianach] [dostęp: 14.12.2014].
+[http://gok.barciany.pl/asp/pl_start.asp?typ=1&submenu=2&menu=2&strona=1 Gminny Ośrodek Kultury w Barcianach] [14.12.2014]<br/>
-#[http://glksjurandbarciany.futbolowo.pl| Klub piłkarski "Jurand"] [dostęp: 14.12.2014].
+[http://glksjurandbarciany.futbolowo.pl GLKS Jurand Barciany] [14.12.2014]<br/>
-<br/>
-{{Przypisy}}
-<references>
 <br/>
-== Zobacz też ==
-<br/>
-[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Gmina Barciany (wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: Kultura]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Zamki krzyżackie]] [[Kategoria: Kościoły]]
+[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Barciany (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]][[Kategoria: Wsie gminne]] [[Kategoria: 1301-1400]]